Την εκκίνηση των διαδικασιών που θα καταλήξουν, εφόσον όλα πάνε καλά, στην υλοποίηση 3 ή 4 νέων μονάδων αποβλήτων ύψους έως και 800 εκατ. ευρώ συνολικά σηματοδότησε απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας να προκηρύξει, μόλις προ ημερών, διεθνή διαγωνισμό για την «Μελέτη σκοπιμότητας δημιουργίας δικτύου μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης ΑΣΑ» της πράξης με τίτλο: «Υποστήριξη φορέων για ωρίμανση και αποτελεσματική υλοποίηση πράξεων», συνολικού προϋπολογισμού 434.000 ευρώ (με ΦΠΑ), με καταληκτική ημερομηνία υποβολής των προσφορών την 18η Μαρτίου 2022.
Πρόκειται επί της ουσίας για τη δημιουργία ενός δικτύου μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης αστικών αποβλήτων. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, στο νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) προβλέπεται η δημιουργία 3-4 (ενδεικτικός αριθμός) μονάδων θερμικής επεξεργασίας σύμμεικτων υπολειμματικών ΑΣΑ ή/και δευτερογενών καυσίμων (μονάδες Wasteto-Energy / WtE) με παρατιθέμενη στο ΕΣΔΑ ενδεικτική γεωγραφική κατανομή περιοχών εξυπηρέτησης. Αρμόδιος φορέας για όλες τις περαιτέρω ενέργειες για την υλοποίηση των μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης με θερμική επεξεργασία είναι το ΥΠΕΝ.
Όπως σημειώνεται, «το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) της χώρας μας, είναι απόλυτα προσαρμοσμένο στο σύνολο των στόχων της ΕΕ, και μάλιστα θεσπίζει εμπροσθοβαρώς για το έτος 2030 έναντι του 2035 που προβλέπει το ενωσιακό δίκαιο τον στόχο 10% κ.β. για το μέγιστο ποσοστό των ΑΣΑ που θα καταλήγουν σε ΥΤ. Όπως αποδεικνύεται και υποδεικνύεται από το νέο ΕΣΔΑ, απολύτως απαραίτητο συστατικό για την επίτευξη του στόχου αυτού αλλά και για την κατά τα λοιπά εναρμόνιση της χώρας μας με τους στόχους και τις κατευθύνσεις της ΕΕ είναι και η ενεργειακή αξιοποίηση των ΑΣΑ τόσο υπό τη μορφή της αξιοποίησης των δευτερογενών καυσίμων (SRF/RDF) σε ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως οι τσιμεντοβιομηχανίες, όσο και με τη θερμική επεξεργασία των υπολειμμάτων των ΑΣΑ ή/και των δευτερογενών καυσίμων σε μονάδες θερμικής επεξεργασίας. Περαιτέρω, η εν λόγω πρόβλεψη του νέου ΕΣΔΑ και γενικότερα η ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων έχει άμεση συνάφεια με το εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ενέργεια και το Κλίμα». Ως απόρροια των παραπάνω, προχωρούν οι σχετικές διαδικασίες για τις 3-4 νέες μονάδες.
Η διάρκεια της σύμβασης ορίζεται σε εννέα (9) μήνες από την υπογραφή της και σε κάθε περίπτωση τόσο το φυσικό όσο και το οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 31-12- 2023. Το διάστημα των 9 μηνών αφορά τον καθαρό χρόνο υλοποίησης του αντικειμένου, μη συμπεριλαμβανομένου του χρόνου των εγκρίσεων /παραλαβών ή της διάρκειας της προκαταρκτικής διαβούλευσης του 2ου σταδίου.
Δεδομένών των στόχων, των χρονοδιαγραμμάτων (έως 2030), της ωρίμανσης των διαδικασιών που απαιτεί σημαντικό χρόνο, τα ζητήματα που σχετίζονται με χωρωθετήσεις, τις συνήθεις αντιδράσεις φορέων και τοπικών κοινωνιών κ.α., χρειάζεται «αγώνας δρόμου» από πλευράς των αρμόδιων υπηρεσιών για να προχωρήσουν οι νέες μονάδες.
Με βάση το θεσμικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), και ιδίως -μεταξύ άλλων- με βάση το νέο Σχέδιο Δράσης ΕΕ (Μάρτιος 2020) για την κυκλική οικονομία, έχουν τεθεί ιδιαίτερα φιλόδοξοι στόχοι για την εφαρμογή της πυραμίδας ιεράρχησης των αποβλήτων με έμφαση κατά σειρά στην πρόληψη, στην προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, στην ανακύκλωση, σε άλλες μορφές ανάκτησης (μεταξύ των οποίων και η ανάκτηση ενέργειας), και τέλος τη διάθεση σε ΧΥΤΥ. Παράλληλα με τους πολύ φιλόδοξους ευρωπαϊκούς στόχους για προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση, που φτάνει κατ’ ελάχιστον στο 65% κ.β. του συνόλου των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ), έχει θεσπιστεί επίσης ως στόχος, το μέγιστο ποσοστό των ΑΣΑ που θα καταλήγουν σε Υγειονομική Ταφή (ΥΤ) να μην ξεπερνά το 10% κ.β, κάτι ιδιαίτερα απαιτητικό.
Στόχος πλέον είναι η διαχείριση των αποβλήτων να μετατραπεί σε βιώσιμη διαχείριση των υλικών για τη διασφάλιση της προστασίας και αναβάθμισης του περιβάλλοντος καιτης δημόσιας υγείας,τη συνετή χρήση των πόρων, τη μετάβαση σε ένα μοντέλο αυτοτροφοδοτούμενης ανάπτυξης και τη δημιουργία νέων βιώσιμων οικονομικών ευκαιριών και θέσεων εργασίας. Προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων δηλαδή αύξηση της ανακύκλωσης στο 55% μέχρι το 2025 και στο 60% μέχρι το 2030, καθώς και μείωση της ταφής των υπολειμματικών αποβλήτων στο 10% μέχρι το 2030, είναι αναγκαία και επιβεβλημένη η επιτάχυνση των έργων υποδομών διαχείρισης αποβλήτων.
Ο σκοπός του παρόντος έργου συνίσταται στη διερεύνηση, τεκμηρίωση και υπόδειξη του προσφορότερου σχήματος ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων των ΑΣΑ και των δευτερογενών (απορριμματογενών) καυσίμων που προκύπτουν από την επεξεργασία των ΑΣΑ, όπως επίσης και ο προσδιορισμός των κυριότερων δεδομένων που αφορούν αυτό το σχήμα. Και αυτά, σε συνδυασμό με τη διερεύνηση και τεκμηρίωση της δυνατότητας αξιοποίησης του CLO, καθ’ όσον αυτό συνδέεται άμεσα με τις ποσότητες και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των αποβλήτων που μπορούν να οδηγηθούν προς ενεργειακή αξιοποίηση. Τέλος, απώτερος σκοπός όλων των ανωτέρω είναι η τεκμηρίωση της σκοπιμότητας των διαχειριστικών επιλογών και των μονάδων που θα προκύψουν από αυτές, με τον καθορισμό των βασικών χαρακτηριστικών τους (τεχνολογικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές κ.ά.)
Προκύπτει ότι η ποσότητα και ποιότητα των υπολειμμάτων ή/και δευτερογενών καυσίμων προς ενεργειακή αξιοποίηση και η γεωγραφική κατανομή της σε έναν βαθμό εξαρτάται και από την κατά περίπτωση επιλογή επεξεργασίας του οργανικού κλάσματος των συμμείκτων υπολειμματικών ΑΣΑ για μία από τις παρακάτω εναλλακτικές επιλογές, που μπορεί όμως να εφαρμοστούν και συμπληρωματικά: (α) είτε για τη βιολογική «αδρανοποίησή» τους και ενσωμάτωσή τους στο τελικό υπόλειμμα προς ενεργειακή αξιοποίηση, (β) είτε για την παραγωγή CLO προς εργασίες επίχωσης, (γ) είτε για την παραγωγή δευτερογενούς καυσίμου (SRF/RDF) μαζί και με τα άλλα υλικά που μπορεί να αποτελούν μέρος των δευτερογενών καυσίμων.
ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΩΝ
Το υποέργο αφορά ανάθεση σε Σύμβουλο για την:
Διερεύνηση σκοπιμότητας των έργων ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων των ΑΣΑ ή/και των δευτερογενών καυσίμων στο πλαίσιο του νέου ΕΣΔΑ, τα κομβικά θέματα που θα καθορίσουν τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του/των ρεύματος/ων προς ενεργειακή αξιοποίηση είναι τα ακόλουθα: · Το ποσοστό του οργανικού κλάσματος των συμμείκτων υπολειμματικών ΑΣΑ που θα κριθεί βασίμως ότι μπορεί και ενδείκνυται να υποστεί επεξεργασία τέτοια, που θα το μετατρέψει σε μέρος του SRF/RDF ή του υπολείμματος προς ενεργειακή αξιοποίηση, έναντι αυτού που θα μετατραπεί σε CLO για ανάκτηση μέσω εργασιών επίχωσης. · Το ποσοστό του SRF/RDF που θα κριθεί βασίμως ότι μπορεί και ενδείκνυται να υποστεί ενεργειακή αξιοποίηση σε ενεργοβόρες βιομηχανίες, έναντι αυτού που θα οδηγηθεί σε μονάδες θερμικής επεξεργασίας. · Η γεωγραφική κατανομή των παραπάνω.
Η μελέτη σκοπιμότητας, αποτελείται από τα παρακάτω τρία στάδια:
Στάδιο 1ο : Καθορισμός πλαισίου σχεδιασμού του έργου: Το στάδιο αυτό θα περιλαμβάνει τον προσδιορισμό της ποσότητας και ποιότητας των αποβλήτων (υπολείμματα ΑΣΑ ή/και δευτερογενή καύσιμα) που μπορούν να οδηγηθούν προς ενεργειακή αξιοποίηση.
Στάδιο 2ο : Ανάλυση αγοράς διάθεσης παραγόμενων υπολειμμάτων και δευτερογενών καυσίμων (MarketAnalysis) - διαβουλεύσεις με την αγορά. Το στάδιο αυτό θα περιλαμβάνει την ανάλυση της αγοράς και την δυνατότητα διάθεσης υπολειμμάτων ΑΣΑ ή/και δευτερογενών καυσίμων από την υφιστάμενη ενεργοβόρο βιομηχανία ή και από ενδεχόμενους άλλους αποδέκτες.
Στάδιο 3ο : Ανάλυση Επιλογών (optionanalysis) αριθμού και δυναμικότητας μονάδων. Θα πρέπει να πραγματοποιηθεί ανάλυση επιλογών σχετικά με τον αριθμό και τη δυναμικότητα των μονάδων, όπως επίσης και την ενδεικτική προτεινόμενη θέση των μονάδων (η θέση αφορά στον προσδιορισμό της θέσης σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας ή, ειδικά στην περίπτωση της Αττικής, σε επίπεδο Περιφέρειας). Στο στάδιο αυτό θα ληφθούν υπόψη τα αποτελέσματα του προηγούμενου σταδίου και θα καταρτιστούν εναλλακτικά σενάρια για τον τρόπο διάθεσης υπολειμμάτων και δευτερογενών καυσίμων.
Όσον αφορά την καύση υπολειμμάτων έχουν μελετηθεί δύο σενάρια διαχείρισης. Το πρώτο προβλέπει την κατασκευή τεσσάρων Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης (σε επίπεδο χώρας) στις οποίες θα διατίθεται το σύνολο των υπολειμμάτων και της παραγόμενης ποσότητας απορριμματογενούς καυσίμου (SRF/RDF). Το κόστος των έργων αυτών εκτιμάται σε περίπου 805 εκατ. ευρώ. Στο δεύτερο σενάριο, εξετάστηκε η κατασκευή τεσσάρων Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης, στις οποίες θα διατίθενται μόνο τα υπολείμματα, ενώ το σύνολο της παραγόμενης ποσότητας απορριμματογενούς καυσίμου θα διατίθεται στην τσιμεντοβιομηχανία. Το κόστος υλοποίησης των έργων στην περίπτωση αυτή εκτιμάται σε περίπου 632 εκατ. ευρώ.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι τους προηγούμενους μήνες προχώρησαν 4 μεγάλοι διαγωνισμοί για νέες μονάδες απορριμμάτων και αποβλήτων, οι 3 μέσω ΣΔΙΤ (σε Φυλή, Σχιστό και Θεσσαλονίκη) και ένας με δημόσιο μοντέλο (Γραμματικό) συνολικού ύψους 1 δις ευρώ. Στους διαγωνισμούς αυτούς, όπως έχει αναδείξει το insider, συμμετείχε το σύνολο των εγχώριων ισχυρών ομίλων ΑΒΑΞ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – Ηλέκτωρ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Τέρνα Ενεργειακή, Intrakat, Μυτιληναίος, Μεσόγειος αλλά και ονόματα όπως οι Τιτάν, Motor Oil, WATT, Τhalis κ.ά., καταγράφηκαν σημαντικές συμμαχίες (π.χ. ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ με την τσιμεντοβιομηχανία Τιτάνα κ.λπ.), ενώ και άλλα μεγάλα επιχειρηματικά σχήματα ενδιαφέρονται για τον χώρο (π.χ. ΔΕΗ). Προφανώς ο τομέας της «καύσης» προσελκύσει μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους της χώρας, οι οποίοι είτε ήδη δραστηριοποιούνται στη διαχείριση απορριμμάτων, είτε ενδιαφέρονται να εισέλθουν σε αυτή τη δραστηριότητα.
