Υπαρκτό θεωρεί η Κομισιόν το ενδεχόμενο να υπάρξει περιορισμός των ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου, ή ακόμη και πλήρης διακοπή τους με την κλιμάκωση της Ουκρανικής κρίσης, όπως διαφαίνεται από δηλώσεις που πραγματοποίησε η Ευρωπαία Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, συμμετέχοντας σε συνέδριο στη Μαδρίτη.
Σύμφωνα με την κ. Σίμσον, η Κομισιόν θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη «ακόμη και για το χειρότερο σενάριο» - υπονοώντας την πιθανότητα η Ρωσία να κλείσει εντελώς στις στρόφιγγες. Έτσι, oι Βρυξέλλες θα καταστρώσουν άμεσα ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης, λαμβάνοντας υπόψη της διάφορες εναλλακτικές λύσεις.
Σύμφωνα με την Επίτροπο, αν και μπορεί να υπάρξουν προβλήματα στον ανεφοδιασμό της «Γηραιάς Ηπείρου» με αέριο, εκτιμάται πως εν πολλοίς θα μπορέσουν να καλυφθούν οι ανάγκες σε καύσιμο έως το τέλος της χειμερινής περιόδου. Στην αισιόδοξη αυτή πρόβλεψη, όπως πρόσθεσε, συνηγορεί η ενίσχυση των ευρωπαϊκών εισαγωγών LNG ήδη από τις αρχές του χρόνου, η οποία υποδεικνύει ότι η αύξηση των ποσοτήτων από άλλες χώρες θα μπορέσει να καλύψει το «κενό» από τη Ρωσία.
Μήνυμα προς τη Μόσχα
Στελέχη της εγχώριας αγοράς ερμηνεύουν τις παραπάνω αναφορές της Επιτρόπου (όπως και την ανάλογη δήλωση της πρόεδρου της Κομισιόν πριν από λίγες ημέρες για το ότι «η Ευρώπη είναι διασφαλισμένη για τον υπόλοιπο χειμώνα και χωρίς το ρωσικό αέριο»), ως ένα μήνυμα προς τη Μόσχα ότι το ρωσικό αέριο δεν μπαίνει «στο κάδρο» της όποιας πολιτικής διευθέτησης της Ουκρανικής κρίσης. Επομένως, οι θέσεις αυτές στέλνουν «σήμα» στη Ρωσία ότι η απειλή της διακοπής τροφοδοσίας δεν πρόκειται να κάμψει τη στάση της Ε.Ε.
Αντίθετα, τα ίδια στελέχη δίνουν πολύ μικρές πιθανότητες να προχωρήσει όντως η Μόσχα έστω και σε περιορισμό των εξαγωγών. Όπως σημειώνουν, ένας σημαντικός λόγος είναι ότι μια τέτοια απόφαση θα σήμαινε τεράστια απώλεια εσόδων για τη Ρωσία – με δεδομένο ότι το αέριο είναι το Νο1 εξαγωγικό προϊόν της χώρας.
Επίσης, θα ωθούσε την Ευρώπη να αναζητήσει εναλλακτικές λύσεις τροφοδοσίας, οι οποίες θα παγίωναν την ακόμη μεγαλύτερη απεξάρτησή της από το ρωσικό καύσιμο. Κάτι που σημαίνει πως θα υπονόμευε και μακροπρόθεσμα τις ενεργειακές σχέσεις της Μόσχας με τους Ευρωπαίους εταίρους της.
«Φρένο» στην αποκλιμάκωση των τιμών
Παράλληλα, οι πηγές της αγοράς επισημαίνουν πως με τις δηλώσεις αυτές, οι αξιωματούχοι της Κομισιόν προσπαθούν επίσης να προλάβουν μία ακόμη μεγαλύτερη εκτίναξη του κόστους του καυσίμου. Ήδη χθες το συμβόλαιο παράδοσης Μαρτίου οι τιμές αυξήθηκαν κατά 10% στο ολλανδικό hub (TTF), αγγίζοντας τα 80 ευρώ τη Μεγαβατώρα και διακόπτοντας την καθοδική πορεία που είχε ξεκινήσει εδώ και αρκετές εβδομάδες.
Αυτό σημαίνει πως οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ουκρανία απειλούν να βάλουν τέλος σε μία μεγάλη περίοδο αποκλιμάκωσης του κόστους του αερίου, σηματοδοτώντας στην καλύτερη περίπτωση την καθυστέρηση στον τερματισμό της ενεργειακής κρίσης. Κι αυτό γιατί τα 80 ευρώ ανά Μεγαβατώρα μπορεί να απέχουν πολύ από το ρεκόρ του Δεκεμβρίου στο ολλανδικό hub (όταν η τιμή ξεπέρασε τα 180 ευρώ ανά Μεγαβατώρα), αλλά και πάλι βρίσκονται αρκετά ψηλότερα από τον Φεβρουάριο του 2021, όταν οι τιμές TTF κινούνταν στα επίπεδα των 18 ευρώ.
Μειώνονται οι «αντοχές» στην κρίση
Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόεδρος της Κομισιόν και η Επίτροπος Ενέργειας με τις δηλώσεις τους στέλνουν επίσης σήμα στις αγορές για τη διασφαλισμένη επάρκεια τροφοδοσίας της Ευρώπης, ώστε να αποσοβήσουν περαιτέρω άνοδο των τιμών αερίου. Άνοδος η οποία στη δεδομένη συγκυρία θα οφειλόταν αποκλειστικά στη νευρικότητα των αγορών από τις πρόσφατες εξελίξεις , και όχι στη μείωση των ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Σε κάθε περίπτωση, η παράταση των υψηλών τιμών αερίου (που θα εξακολουθούσε να κρατά σε υψηλά επίπεδα και τις χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας) θα δοκιμάσει τις «αντοχές» της οικονομίας, των επιχειρήσεων, αλλά και των καταναλωτών, στις πολλαπλές αρνητικές συνέπειες του ακριβού ενεργειακού κόστους.
Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελούν οι επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου από την ελληνική πολιτεία, οι οποίες σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης θα πρέπει περίπου από τον Απρίλιο να αρχίσουν να καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισμό (στην περίπτωση που στο μεταξύ δεν αποκλιμακωθούν οι τιμές). Κι αυτό γιατί έως τότε αναμένεται να εξαντληθούν οι πόροι από τα δικαιώματα ρύπων και τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ.
Τα ενδεχόμενα για την Ελλάδα
Στην περίπτωση που υπάρξει έστω και μερική διακοπή των ρωσικών εξαγωγών, «σύμμαχος» για την Ευρώπη αποτελεί η χρονική συγκυρία, δηλαδή το γεγονός ότι οδεύουμε προς το τέλος του χειμώνα. Επομένως, το «κενό» θα αφορούσε πλέον κυρίως στην ηλεκτροπαραγωγή, το οποίο θα μπορούσε να αναπληρωθεί με την αυξημένη λειτουργία άλλων θερμοηλεκτρικών μονάδων.
Ειδικά στην περίπτωση της χώρας μας, η διαταραχή του εφοδιασμού με ρωσικό αέριο φαντάζει ακόμη πιο απίθανη, καθώς ακόμη και στο σενάριο που περιοριστούν οι ροές ρωσικού αερίου, το πλέον βάσιμο σενάριο είναι να ανασταλεί η λειτουργία των «οδεύσεων» που διατρέχουν την Ουκρανία, και όχι των υπόλοιπων αγωγών όπως ο TurkStream, μέσω του οποίου φτάνει το καύσιμο στη χώρα μας.
Ακόμη πάντως και στην ακραία περίπτωση που η Μόσχα έκλεινε πλήρως τις στρόφιγγες, και επομένως «πάγωνε» η παροχή και της Ελλάδας, τότε η άμεση εναλλακτική λύση θα ήταν η αύξηση της τροφοδοσίας μέσω LNG. Έτσι, η έκτακτη προμήθεια φορτίων LNG αποτελεί βασικό «πυλώνα» στα σενάρια που αναλύθηκαν κατά την ευρεία σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό στις 14 Φεβρουαρίου, και τα οποία παρουσιάστηκαν και χθες στο ΚΥΣΕΑ από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κ.Σκρέκα.
«Επαναφορά» των τιμών-ρεκόρ
Παράλληλα, θα ληφθούν μέτρα για τη μείωση του μεριδίου του αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, με την αλλαγή του καυσίμου σε ντίζελ σε 5 μονάδες αερίου που έχουν αυτή τη δυνατότητα (δύο της ΔΕΗ, δύο της Elpedison και μία του Ήρωνα). Επίσης, θα ενισχυθεί η λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ.
Όσον αφορά την «έλευση» έκτακτων εισαγωγών LNG, σύμφωνα με πηγές από τον εγχώριο κλάδο αερίου η προοπτική αυτή έρχεται σε μία συγκυρία όπου το τέρμιναλ του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα «δουλεύει στο φουλ» από τις αρχές του χρόνου. Είναι ενδεικτικό ότι μόλις χθες εκφορτώθηκε ένα νέο φορτίο 37.000 κυβ. μέτρων, ενώ έως το τέλος Μαρτίου αναμένονται 5 ακόμη φορτία.
Όπως προσθέτουν οι ίδιες πηγές, αν διακοπεί η προμήθεια ρωσικού αερίου, τότε τα φορτία θα καταναλώνονται πιο γρήγορα, άρα θα αποδεσμεύεται αποθηκευτικός χώρος στη Ρεβυθούσα. Επομένως, η υποδομή θα μπορεί να υποστηρίξει την αύξηση των εισαγωγών υγροποιημένου αερίου, με έκτακτες παραγγελίες.
Σχετικά με την πιθανή προέλευση των έκτακτων φορτίων, μία πιθανή πηγή είναι οι ΗΠΑ, με δεδομένο εξάλλου πως οι εξαγωγές από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού αναμένεται να κινηθούν σε ποσότητες-ρεκόρ το 2022, σύμφωνα με έκθεση της αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών για θέµατα Ενέργειας. Επίσης, εναλλακτική πηγή είναι και η Αλγερία, με την κρατική εταιρεία της οποίας πρόσφατα ανανέωσε τη σύμβαση προμήθειας η ΔΕΠΑ Εμπορίας.
Αν πάντως υπάρξει περιορισμός των ρωσικών εξαγωγών, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο πως η κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης από το σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών θα ωθήσει τις τιμές του καυσίμου ακόμη περισσότερο προς τα πάνω. Έτσι, αναλυτές εκτιμούν πως η γεωπολιτική κρίση πιθανόν θα έχει ως αποτέλεσμα, κατά το 1ο τρίμηνο του 2022, οι τιμές του καυσίμου να φτάσουν ή και να ξεπεράσουν το «ιστορικό υψηλό» του περασμένου Δεκεμβρίου.
