Οι τράπεζες έχουν αφήσει πίσω τους το πρόβλημα των κόκκινων δανείων και το τοπίο πλέον είναι διαφορετικό και θα καθοριστεί από τέσσερις παράγοντες, είπε μιλώντας στο Fin Forum 2022, η κα Φωτεινή Ιωάννου, Γενική Διευθύντρια Διαχείρισης Απαιτήσεων Εταιρικής και Λιανικής Τραπεζικής της Εθνικής Τράπεζας.
«Το θέμα των ΜΕΔ ήταν πρώτο στην ατζέντα λόγω του μεγέθους του τα τελευταία 8-10 χρόνια. Στην κορύφωση της κρίσης το 2015 είχαμε φτάσει ως σύστημα να έχουμε 115-120 δισ. ευρώ ΜΕΔ. Νομίζω ότι πλέον με δεδομένο ότι μπορεί η χρόνια φέτος να κλείσει για το σύστημα με ένα νούμερο κοντά στα 15 δισ. ευρώ σύνολο ΜΕΔ, μπορούμε με σχετική σιγουριά να πούμε ότι το πρόβλημα αυτό, τουλάχιστον στο μέγεθος που είχε, το έχουμε αφήσει πίσω μας. Αυτό προφανώς ήταν το αποτέλεσμα των μη οργανικών ενεργειών που έχουν γίνει (πωλήσεις, τιτλοποιήσεις κυρίως τα τελευταία 3 χρόνια και με τη βοήθεια του ΗΡΑΚΛΗ) αλλά και οργανικές ενέργειες, όπως οι ρυθμίσεις», είπε η κα Ιωάννου.
Κοιτώντας μπροστά και με δεδομένο ότι όλες οι ελληνικές τράπεζες έχουν θέσει στόχο να έχουν μονοψήφιο δείκτη ΜΕΔ μέχρι το τέλος του 2022, το τοπίο την επόμενη ημέρα θα είναι σίγουρα διαφορετικό, είπε η κα Ιωάννου, αναφέροντας τέσσερις παραμέτρους που θα παίξουν ρόλο στη διαμόρφωσή του. Όπως είπε:
α) Η πρώτη παράμετρος σχετίζεται με τη γεωπολιτική κρίση: η αύξηση του πληθωρισμού, η αύξηση του κόστους ενέργειας, οι πιθανές επιπτώσεις που μπορεί να έχουμε στην ανάπτυξη από όλα αυτά και πώς αυτά θα πλήξουν ενδεχομένως το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και αν αυτό θα οδηγήσει σε μια νέα γενιά κόκκινων δανείων. Δεν έχουμε καμία ανησυχητική πρώιμη ένδειξη αλλά παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις.
β) Η δεύτερη παράμετρος αφορά στο τέλος των προγραμμάτων στήριξης. Μέσω του Γέφυρα 1 έχουν λάβει στήριξη 82 χιλιάδες δανειολήπτες με δάνεια 6 δισ. ευρώ και μέσω του Γέφυρα 2, 13 χιλιάδες δανειολήπτες με συνολικά 5,4 δισ. ευρώ δάνεια.
Μένει να δούμε πως θα συμπεριφερθούν μετά το α’ τρίμηνο του 2022. Δεν έχουμε καμία πρώιμη ένδειξη προς το παρόν που να μας κάνει να πιστεύουμε ότι θα έχουμε νέες ροές ΜΕΔ αλλά χρειάζεται στενή παρακολούθηση.
γ) Η τρίτη παράμετρος σχετίζεται με την πλήρη έναρξη του νέου πτωχευτικού. Στον εξωδικαστικό μηχανισμό έχουμε 48 χιλιάδες ενεργές αιτήσεις (42 χιλιάδες αιτήσεις από ιδιώτες με συνολικές οφειλές σε τράπεζες και Δημόσιο σχεδόν 16 δισ. ευρώ). Αιτήσεις που πρέπει να επεξεργαστούμε και να βρούμε λύσεις. Έχουμε τον φορέα ανάκτησης ακινήτων που πρέπει να δούμε πως και ποτέ θα λειτουργήσει. Μια σειρά από αλλαγές δηλαδή που θα φέρει το πλήρες roll out του νέου πτωχευτικού που μένει αν δούμε πως θα επηρεάσει το τοπίο.
δ) Τέλος, ίσως η πιο ενδιαφέρουσα παράμετρος είναι η δευτερογενής αγορά των ΜΕΔ, οι συσχετισμοί της αγοράς και οι ευκαιρίες που δημιουργούνται από αυτή την αγορά για το τραπεζικό σύστημα. Η εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών έχει προς το παρόν οδηγήσει στη μεταβίβαση των ΜΕΔ από τις τράπεζες σε επενδυτές και servicers. Η υλοποίηση των σχετικών business plans από τους servicers θα δημιουργήσει ευκαιρίες για την Τράπεζα σε δύο πυλώνες: 1) μέσα από την αποθεραπεία των ίδιων των δανείων ως αποτέλεσμα της ενεργητικής διαχείρισης που θα κάνουν οι συνάδελφοι μου (reperforming portfolio) και 2) μέσα από την χρηματοδότηση των ακινήτων που θα αλλάξουν χέρια. Εμείς ως ΕΤΕ θεωρούμε ότι αυτή είναι μια σημαντική αγορά την οποία οι τράπεζες δεν θα αφήσουν ανεκμετάλλευτη.
Η κα Ιωάννου είπε ότι η εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών έχει οδηγήσει προς το παρόν στη μεταβίβαση των ΜΕΔ από τις τράπεζες στους επενδυτές και στους servicers. «Νομίζω μόνο στα τελευταία 3 χρόνια πρέπει να έχουν μεταβιβαστεί πάνω από 70 δισ. ευρώ ΜΕΔ μέσα από πωλήσεις και τιτλοποιήσεις. Τώρα αυτά τα δάνεια θα πρέπει να τα διαχειριστούν οι servicers για να φέρουν τις ανακτήσεις που έχουν υπολογιστεί στα σχετικά business plans.
«Τα recoveries μπορούν να έρθουν κατά βάση με δυο τρόπους: είτε θεραπεύοντας το δάνειο, δίνοντας βιώσιμες λύσεις ρύθμισης σε βιώσιμους δανειολήπτες, είτε μέσω της ρευστοποίησης των assets που είναι σε εξασφάλιση των δανείων. Και στις δύο περιπτώσεις οι τράπεζες - και προφανώς μιλάω και για την ΕΤΕ - μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο είτε ως οι φυσικοί αγοραστές των χαρτοφυλακίων που θα γίνουν και πάλι ενήμερα (reperforming portfolios) - με προϋπόθεση φυσικά ότι θα έχουν τέτοια χαρακτηριστικά και τέτοιο ιστορικό πληρωμών που να μπορούν ασφαλώς να χαρακτηριστούν πραγματικά performing σύμφωνα με τα EBA guidelines - είτε παρέχοντας την απαραίτητη ρευστότητα, χρηματοδοτώντας τους τελικούς αγοραστές των assets που θα βγουν σε πλειστηριασμούς, θα αλλάξουν χέρια κλπ.
Προφανώς, αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε τους αγοραστές όποιοι κι αν είναι αυτοί: είτε είναι τα REOCOs των επενδυτών (γιατί ακόμα και σήμερα το 70% των assets που βγαίνουν σε πλειστηριασμό αγοράζονται από αυτούς που επισπεύδουν τον πλειστηριασμό), είτε χρηματοδοτώντας με στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια τους τελικούς αγοραστές που θα πάρουν τα ακίνητα, είτε απευθείας από τον πλειστηριασμό, είτε αφού περάσουν από τα REOCOs.
Εμείς ως ΕΤΕ θεωρούμε ότι αυτή η αγορά (και οι δύο πυλώνες) θα φτάσει τουλάχιστον τα 20 δισ. ευρώ δάνεια στην επόμενη 3ετία-4ετία, άρα ένα μέγεθος πολύ σημαντικό. Τέλος, υπάρχει μια παρεμφερής ευκαιρία την οποία εμείς κοιτάμε επιλεκτικά που έχει να κάνει με την παροχή senior financing στους επενδυτές, στα funds για την εξαγορά χαρτοφυλακίων ΜΕΔ που θα γίνουν είτε ως δευτερογενείς κινήσεις (πωλήσεις τμημάτων χαρτοφυλακίων που έχουν ήδη πωληθεί ή τιτλοποιηθεί) είτε ως πρωτογενείς συναλλαγές (όπως είναι η μητέρα των μαχών που είναι το ΑΡΙΑΔΝΗ για παράδειγμα), αφού προφανώς αξιολογήσουμε τα σχετικά business plans, τα credentials των επενδυτών κλπ. Είναι μια αγορά στην οποία μέχρι τώρα ήταν ενεργές κυρίως οι ξένες τράπεζες. Τώρα είναι στο παιχνίδι και οι ελληνικές τράπεζες και προφανώς η δυνατότητα χρηματοδότησης τέτοιων συναλλαγών από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα κάνει και τις ίδιες τις διαδικασίες των συναλλαγών πιο ανταγωνιστικές», είπε η κα Ιωάννου.
Η κα Ιωάννου, τέλος, αναφέρθηκε στο πλάνο της ΕΤΕ να μην προχωρήσει σε carve out. Έχοντας ολοκληρώσει το Frontier, την πρώτη τιτλοποίηση που πήρε δυο ratings και δεν είχε κεφαλαιακές επιπτώσεις στην Εθνική Τράπεζα παρά το μέγεθος της, έχοντας ήδη φτάσει σε ένα δείκτη 12% ΜΕΔ από το γ’ τρίμηνο 2021 και με οργανικό αρνητικό formation (net NPE outflows) από ΜΕΔ, που θα φτάσει τα 300 εκατ. στο σύνολο του 2021, η κα Ιωάννου είπε ότι η ΕΤΕ ξεχωρίζει από τον ανταγωνισμό. «Και όλα αυτά έχοντας διατηρήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων μέσα στην Τράπεζα όσον αφορά στην διαχείριση πιθανών μελλοντικών ροών αλλά και νέων ευκαιριών που δημιουργούνται από την δευτερογενή αγορά, νομίζω πως μάλλον κάτι κάναμε σωστά ως οργανισμός», κατέληξε.
