Στο «καύσιμο» των ανοικτών δεδομένων (open data) επενδύουν ολοένα και περισσότερο οικονομία και τράπεζες στο πλαίσιο του ψηφιακού τους μετασχηματισμού. Συνολικά στην ΕΕ, η οικονομία των δεδομένων αναμένεται να φτάσει σε μέγεθος τα 829 δισ. ευρώ μέχρι το 2025, αριθμό χρηστών τους 583.000 και πλήθος παρόχων τους 173.000 οι οποίοι θα πραγματοποιούν τζίρο 99 δισ. ευρώ.
Όπως αναφέρθηκε την εβδομάδα αυτή σε ημερίδα για τις «Τεχνολογίες Ανοικτής Τραπεζικής: Fintech – OpenBankingProtocols» που διοργάνωσαν η Τράπεζα της Ελλάδος σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ανοιχτών Τεχνολογιών (ΕΕΛΛΑΚ), τα ανοικτά δεδομένα αποτελούν στην κυριολεξία το «καύσιμο» της ψηφιακής οικονομίας. Ή ακριβέστερα, την ανανεώσιμη πηγή ενέργειας για την ψηφιακή οικονομία σε όλες τις εκφάνσεις της, καθώς ανανεώνονται και επαναχρησιμοποιούνται, με πολλαπλά οφέλη για δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και αποτελώντας πρώτη ύλη για την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα.
Στη βάση των ανοικτών δεδομένων, η ανοικτή τραπεζική (open banking) προάγει την καινοτομία, την διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα, ιδιαίτερα στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Όπως ανέφερε ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, πρωτοπορώντας μεταξύ εθνικών κεντρικών τραπεζών και αναγνωρίζοντας την αξία των ανοικτών δεδομένων, τον Ιούλιο του 2018 η Τράπεζα της Ελλάδος έθεσε σε λειτουργία την Πύλη Ανοικτών Δεδομένων (Open Data Portal). Μέσω της Πύλης διατίθενται στους ερευνητές και στο ευρύ κοινό στατιστικά σύνολα δεδομένων σε μορφή που επιτρέπει την άμεση ανάγνωση και επεξεργασία τους από υπολογιστές. Η συλλογή, επεξεργασία και δημοσίευση των ανοικτών δεδομένων της Τράπεζας πραγματοποιούνται βάσει διεθνών προτύπων. Έως και τον Ιούλιο του 2021, όταν συμπληρώθηκε το τρίτο έτος λειτουργίας της, την Πύλη είχαν επισκεφθεί συνολικά 40.000 χρήστες, εκ των οποίων πάνω από το 30% από το εξωτερικό. Το περιεχόμενο της Πύλης περιλαμβάνει πάνω από 3.000 αρχεία και συνεχίζει να εμπλουτίζεται με νέα σύνολα δεδομένων, όπως για παράδειγμα τα Δελτία Τιμών Χρυσού και Χρυσών Νομισμάτων. Το Φθινόπωρο του 2022, η ΤτΕ προτίθεται να διεξάγει διαγωνισμό datathon για την αναζήτηση καινοτόμων λύσεων με τη χρήση ανοικτών δεδομένων.
Στον χρηματοπιστωτικό τομέα, η υιοθέτηση της Οδηγίας PSD2 που έχει ενσωματωθεί και στην ελληνική νομοθεσία αποτέλεσε ορόσημο για την ανοικτή τραπεζική (open banking), προάγοντας, όπως είπε ο διοικητής της ΤτΕ, την καινοτομία, την διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα. Σημειώνεται ότι η PSD2 απαιτεί το άνοιγμα των τραπεζικών δεδομένων για σκοπούς πληρωμών. Πράγμα που σημαίνει ότι τα πιστωτικά ιδρύματα υποχρεούνται να δίνουν σε τρίτους αδειοδοτημένους φορείς παροχής υπηρεσιών πληρωμών πρόσβαση στις πληροφορίες λογαριασμών πληρωμών των πελατών τους, με την συναίνεση των τελευταίων μέσω διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών (APIs), ανοίγοντας το πεδίο για νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Ήδη έχουν δραστηριοποιηθεί νέοι πάροχοι υπό το καθεστώς PSD2 στην ελληνική αγορά και αναμένονται περισσότεροι στο μέλλον.
Μιλώντας στην ίδια εκδήλωση, ο Υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης, αναφέρθηκε στην τεράστια σημασία την οποία έχουν τα ανοικτά δεδομένα, έτσι ώστε να «γεννήσουν» αξία και είπε ότι το Υπουργείο θα χτίσει πάνω στην πύλη που έχει δημιουργήσει, το data.gov.gr, όπου θα αυξηθούν οι ροές των δεδομένων που βρίσκονται εκεί σήμερα. Πέρα από αυτό, το Υπουργείο θα ζητήσει μέσα από hackathons από την κοινότητα των προγραμματιστών να αξιοποιήσει αυτά τα δεδομένα για να βοηθήσει την πολιτεία στο σχεδιασμό πολιτικών.
Όπως αναφέρθηκε από τους λοιπούς εξειδικευμένους ομιλητές, η χώρα μας μπορεί να αποτελέσει testbed για καινοτόμα ελληνικά εξωστρεφή επιχειρηματικά εγχειρήματα και υπάρχουν ευκαιρίες για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας από εφαρμογές open data, open finance και open banking και μεταφορά τεχνολογίας με δράσεις όπως το regulation sandbox της ΤτΕ, hackathons και συνεργατικά clusters.
Οι προκλήσεις για τα open data έχουν να κάνουν με το νέο θεσμικό πλαίσιο που πρέπει να διασφαλίσει μια δίκαιη, ισότιμη και ανοικτή Οικονομία Δεδομένων, με το ότι περισσότερες από τις μισές ανάγκες σε δεδομένα δεν καλύπτονται και με το ότι η κουλτούρα της κοινοχρησίας δεν διευρύνεται με την ίδια ταχύτητα σε όλη την ΕΕ και σε περιοχές της οικονομίας μας. Όπως επισημάνθηκε, στην Ελλάδα οι ανεξάρτητες πρωτοβουλίες δείχνουν τον δρόμο, αλλά χρειάζεται εθνική στρατηγική για τα ανοικτά δεδομένα.
Σημειώνεται ότι ως ανοικτά δεδομένα νοούνται τα δεδομένα που διατίθενται με ορισμένη άδεια, ώστε οποιοσδήποτε να μπορεί να τα χρησιμοποιεί, να τα επαναχρησιμοποιεί και να τα αναδιανέμει αυτούσια ή τροποποιημένα, με μοναδικό περιορισμό την αναφορά στην πηγή τους ή τη διάθεσή τους υπό τους ίδιους όρους με το πρωτότυπο έργο. Τα δεδομένα αυτά είναι διαθέσιμα σε τυποποιημένη μορφή με τη χρήση σχετικών προδιαγραφών “ανοικτών προτύπων”, ώστε να μπορούν να ανακτηθούν εύκολα από μηχανές αναζήτησης, να γίνει η επεξεργασία τους από υπολογιστικές εφαρμογές και να καταστεί δυνατή η μηχανική επαναχρησιμοποίησή τους.
