«Φόρμουλα» για τη συντονισμένη δράση των κρατών-μελών με σκοπό τη διασφάλιση της επάρκειας της «Γηραιάς Ηπείρου» σε φυσικό αέριο την επόμενη χειμερινή περίοδο, καθώς και μία διεξοδική ανάλυση όλων των πιθανών παρεμβάσεων στις ευρωπαϊκές αγορές ρεύματος και αερίου, περιλαμβάνει η εισήγηση της Κομισιόν για την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής, με θέμα τη «θωράκιση» της ενεργειακής επάρκειας και την αποκλιμάκωση των τιμών.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Insider.gr, για τη συντονισμένη δράση στο αέριο η Κομισιόν προτείνει τη σύσταση μίας «Δύναμης Κρούσης», η οποία θα αποτελέσει «όχημα» για την κοινή προμήθεια αερίου. Όσον αφορά τι πρωτοβουλίες για την ελάφρυνση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, στην εισήγηση αναλύονται όλες οι παρεμβάσεις στις αγορές που έχουν προταθεί από τα κράτη-μέλη, ειδικούς και φορείς, περιγράφοντας τα μειονεκτήματα καθώς και το κόστος εφαρμογής τους.
Για τις παρεμβάσεις στις αγορές ηλεκτρισμού, η Κομισιόν εκτιμά πως «δεν υπάρχει εύκολη απάντηση στην αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ρεύματος, δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων σε κάθε κράτος-μέλος», όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στην εισήγηση. Επίσης, αν και επισημαίνει πως η επιβολή πλαφόν στις χονδρικές αγορές αερίου είναι μία επιλογή που θα πρέπει να εξεταστεί, επισημαίνει πως υπάρχει ο κίνδυνος να προκαλέσει διαταραχή στην τροφοδοσία της «Γηραιάς Ηπείρου».
Με προκλήσεις η αναπλήρωση των αποθηκών αερίου στο 90%
Η Κομισιόν σημειώνει πως τους τελευταίους 12 μήνες, οι τιμές λιανικής του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν κατά 65% και 30%, αντίστοιχα. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προσθέτει ανησυχίες για την ασφάλεια εφοδιασμού και έχει επιδεινώσει την αστάθεια των τιμών. Οι υψηλές τιμές ενέργειας τροφοδοτούν τις πληθωριστικές πιέσεις και πλήττουν την οικονομία της Ευρώπης, δυνητικά επιβραδύνοντας την ανάκαμψή της από την πανδημία.
Με δεδομένο ότι τώρα ξεκινά η περίοδος αναπλήρωσης των αποθηκών αερίου, είναι επείγον τα κράτη-μέλη να συμφωνήσουν σε μία κοινή στρατηγική. Οι υψηλές τιμές που καταγράφονται στην τρέχουσα συγκυρία, και η περιορισμένη προσφορά καυσίμου διεθνώς, καθιστούν την αναπλήρωση των αποθηκών πιο δύσκολη από ό,τι στις συνθήκες κανονικότητας του παρελθόντος.
Μάλιστα, τα δεδομένα θα γίνουν ακόμη πιο απαιτητικά από φέτος, καθώς για λόγουε ασφαλείας η Επιτροπή έχει προτείνει νομοθετική ρύθμιση για την αποθήκευση, με στόχο τη διασφάλιση των υφιστάμενων υποδομής αποθήκευσης, ώστε να καλύπτουν τουλάχιστον το 90% της χωρητικότητάς τους έως την 1η Νοεμβρίου κάθε έτους.
Κοινές προμήθειες αερίου
Αυτό σημαίνει πως η αξιοποίηση της συνολικής διαπραγματευτικής ισχύος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τη διασφάλιση των εισαγωγών φυσικού αερίου υπό τις καλύτερες δυνατές συνθήκες, είναι απαραίτητη ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο τα κράτη μέλη να ανταγωνίζονται για την προμήθεια των ίδιων φορτίων.
Επομένως, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το Insider.gr, η Κομισιόν δηλώνει έτοιμη να δημιουργήσει μια Task Force για κοινές προμήθειες φυσικού αερίου. Ως φορέας της συνολικής ζήτησης των εμπλεκόμενων κρατών, η «Δύναμη Κρούσης» θα διευκόλυνε τις διαπραγματεύσεις με διεθνείς προμηθευτές LNG και φυσικού αερίου, ώστε να εξασφαλίσει καύσιμο σε ικανοποιητικές τιμές εισαγωγής για τον επόμενο χειμώνα.
Η «Δύναμη Κρούσης» θα υποστηρίζεται από εκπροσώπους των κρατών-μελών σε ένα διοικητικό συμβούλιο, ενώ οι συνομιλίες με τους διεθνείς προμηθευτές φυσικού αερίου θα διεξαχθούν από μία κοινή διαπραγματευτική ομάδα, με επικεφαλής την Κομισιόν. Επίσης, η Task Force θα προωθήσει την αποτελεσματική χρήση των ευρωπαϊκών υποδομών φυσικού αερίου.
Τα μειονεκτήματα των μέτρων για τις αγορές ρεύματος
Στην ανάλυση για τα μέτρα ελάφρυνσης των καταναλωτών, στην εισήγηση η Κομισιόν κάνει κατʼ αρχάς αναφορά στην επιδότηση των λογαριασμών λιανικής ρεύματος και φυσικού αερίου. Όπως σημειώνει, για τη χρηματοδότησή της μπορούν να χρησιμοποιηθούν έσοδα από τα δικαιώματα ρύπων ή τα υπερβολικά κέρδη των εταιρειών που χρησιμοποιούν τεχνολογίες το κόστος των οποίων στη δεδομένη συγκυρία κινείται σε χαμηλά επίπεδα, συγκριτικά με τις χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.
Για τον περιορισμό των χονδρεμπορικών τιμών ρεύματος, πιθανές επιλογές είναι επίσης απευθείας παρεμβάσεις στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες συνοδεύονται με κάποιας μορφής αποζημίωση. Μία τέτοια λύση είναι η οικονομική αποζημίωση τον μονάδων ηλεκτροπαραγωγής για μέρος του υψηλού κόστους καυσίμων τους, ώστε να μειώσουν τις τιμές των προσφορών τους. Επίσης, μπορεί να τεθεί πλαφόν στη χονδρεμπορική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, καθορίζοντας ένα επίπεδο αναφοράς και αποζημιώνοντας τους ηλεκτροπαραγωγούς για τη διαφορά των προσφορών τους με αυτό το επίπεδο.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Insider.gr, η Κομισιόν επισημαίνει πως ενώ τέτοιες επιλογές θα έχουν ως στόχο τη μείωση του αρνητικού αντίκτυπου των πολύ υψηλών τιμών του φυσικού αερίου στις χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος, τα κύρια μειονεκτήματά τους έχουν να κάνουν με το δημοσιονομικό τους κόστος, την πιθανότητα στρέβλωσης του ανταγωνισμού, τους κινδύνους για το διασυνοριακό εμπόριο και, συνεπώς, για την ασφάλεια εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια.
Καμία πανάκεια ούτε ανάμεσα στις ρυθμιστικές παρεμβάσεις
Σοβαρές παρενέργειες είναι όμως πιθανό να εμφανισθούν και στις ρυθμιστικές παρεμβάσεις στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, στις οποίες δεν προβλέπεται καμία αποζημίωση για τις εταιρείες που συμμετέχουν σε αυτές. Αυτές οι λύσεις αφορούν τη θέσπιση πλαφόν στη μέγιστη τιμή με την οποία θα μπορούν να αμείβονται οι θερμοηλεκτρικές μονάδες.
Με αυτό τον τρόπο θα μειωθεί το κόστος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ενώ ένα επιπλέον πλεονέκτημα είναι πως θα εξαλειφθούν βραχυπρόθεσμα και τα υπερβολικά κέρδη ορισμένων τεχνολογιών ηλεκτροπαραγωγής. Ωστόσο, το μειονέκτημα αυτών των λύσεων είναι ότι θα χρειασθούν σημαντικό χρονικό διάστημα ώστε να εφαρμοσθούν, καθώς θα πρέπει να προσδιορισθεί το κόστος παραγωγής κάθε τεχνολογίας.
Το γενικό συμπέρασμα της Επιτροπής είναι ότι δεν υπάρχει ενιαία εύκολη απάντηση για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων μεταξύ των κρατών μελών. Έτσι, ορισμένες επιλογές είναι κατάλληλες μόνο για συγκεκριμένα εθνικά πλαίσια. Επίσης, όλες οι λύσεις έχουν κόστος και μειονεκτήματα, με συνέπεια καμία να μην αποτελεί πανάκεια.
Το πλαφόν στις χονδρικές τιμές αερίου
Όσον αφορά την επιβολή πλαφόν στην τιμή διαπραγμάτευσης του αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές, ή την εφαρμογή ενός μέγιστου εύρους διακύμανσης, η Κομισιόν επισημαίνει ότι το μέτρο αυτό θα είναι αποτελεσματικό μόνο αν εφαρμοσθεί πανευρωπαϊκά. Θα μπορούσε να μειώσει δραστικά τις τιμές προμήθειας αερίου και, κατά συνέπεια, και τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.
Την ίδια στιγμή, όμως, είναι κρίσιμο να καθοριστεί ένα σωστό επίπεδο για το πλαφόν. Εάν το ανώτατο όριο της τιμής του φυσικού αερίου οριστεί πολύ χαμηλά, θα ήταν δύσκολο η Ευρώπη να προσελκύσει μεγαλύτερες ποσότητες αερίου. Θα μπορούσε ακόμη και να δώσει κίνητρα σε ευρωπαϊκές εταιρείες να εξάγουν φυσικό αέριο σε χώρες όπου οι τιμές είναι υψηλότερες.
Επίσης, μία τιμή χαμηλότερη από τη δέουσα θα είχε ως συνέπεια μεγαλύτερη κατανάλωση φυσικού αερίου και συνεπώς αυξημένη ζήτηση στην Ευρώπη. Για να μετριαστεί αυτός ο κίνδυνος, η λύση αυτή θα πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρή διαχείριση της ζήτησης. Συνδυαστικά, αυτές οι συνέπειες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη στενότητα στην αγορά φυσικού αερίου και να δημιουργήσουν κινδύνους για την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο.
Την ίδια στιγμή, εάν η ίδια ανώτατη τιμή ισχύει σε ολόκληρη την ΕΕ, θα είναι δύσκολο να διασφαλιστεί η ροή φυσικού αερίου στα σημεία κατανάλωσης όπου είναι απαραίτητα και να διασφαλισθεί ότι το δίκτυο μπορεί να λειτουργήσει με ασφάλεια, διατηρώντας σε ισορροπία
προσφορά και ζήτηση.
Διαπραγματεύσεις με προμηθευτές για συγκεκριμένες ποσότητες και τιμές
Σύμφωνα με την Κομισιόν, μία εναλλακτική λύση θα ήταν να καθοριστούν συγκεκριμένοι στόχοι ποσοτήτων και τιμών φυσικού αερίου, για διαφορετικές οδεύσεις εισαγωγής καυσίμου και προμηθευτές, μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων που θα γίνουν σε επίπεδο ΕΕ με εμπορικούς εταίρους της Ευρώπης.
Με αυτό τον τρόπο, οι τιμές-στόχοι θα αφορούσαν τις συμβάσεις προμήθειας με τρίτες χώρες, αλλά δεν θα επηρέαζαν τις συναλλαγές που πραγματοποιούνται εντός ΕΕ. Ωστόσο, η επιτυχία αυτής της λύσης θα εξαρτηθεί από το αν θα υπάρξει κοινή προσέγγιση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, δηλαδή συμμετοχή των κρατών-μέλων. Και βέβαια, θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία και των προμηθευτών από τις τρίτες χώρες.
