Αύξηση της προθυμίας των τραπεζών να τις δανείσουν, αλλά παράλληλα, μείωση των αναγκών τους για δανεισμό χάρη στα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης κατά την περίοδο της πανδημίας (σημειώνεται ότι τα δημοσιονομικά μέτρα περιλαμβάνουν και τις συγχρηματοδοτούμενες τραπεζικές πιστώσεις ή όσες καλύπτονται με εγγυήσεις από δημόσιους φορείς), αναφέρουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Οι ανάγκες των ΜμΕ έχουν μειωθεί για τραπεζικά δάνεια τακτής λήξης, καθώς και για πιστωτικές γραμμές ή υπεραναλήψεις, αλλά εμφανίζονται αυξημένες για εμπορικές πιστώσεις (δηλ. για ένα προεγκεκριμένο ποσό από την τράπεζα στο οποίο η επιχείρηση μπορεί να έχει πρόσβαση οποιαδήποτε στιγμή ως βοήθεια για την κάλυψη οικονομικών υποχρεώσεών της), όπως επίσης και για χρηματοδοτική μίσθωση.
Πλέον, ολοένα και λιγότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις διστάζουν να απευθυνθούν στις τράπεζες υπό τον φόβο απόρριψης του αιτήματός τους, καθώς το ποσοστό των αιτήσεων που έχουν ικανοποιήσει οι τράπεζες κατά το μεγαλύτερο μέρος τους ή πλήρως έχει αυξηθεί σημαντικά. Όσο για τους όρους της χρηματοδότησης, τα επιτόκια έχουν μεν υποχωρήσει, αλλά οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις κάνουν λόγο για αύξηση στις λοιπές χρεώσεις, τέλη και προμήθειες.
Η γενική εικόνα των συνθηκών χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα καταγράφεται στην πανευρωπαϊκή έκθεση SAFE (Survey on the Access to Finance of Enterprises) που επαναλαμβάνεται ανά εξαμηνιαίες τακτές χρονικές περιόδους (Οκτώβριος – Μάρτιος και Απρίλιος – Σεπτέμβριος). Οι δύο τελευταίες επαναλήψεις της έρευνας SAFE, η οποία παρουσιάζεται στην Έκθεση της ΤτΕ για την Ελληνική Οικονομία, διεξήχθησαν στις περιόδους Οκτωβρίου 2020-Μαρτίου 2021 (η περίοδος αναφέρεται ως “2020Β”) και Απριλίου-Σεπτεμβρίου 2021 (η περίοδος αναφέρεται ως “2021Α”).
Μεταξύ των δύο περιόδων αυτών, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις κατέγραψαν αύξηση της διαθεσιμότητας τραπεζικών δανείων, υποστηριζόμενη από την αυξανόμενη προθυμία των τραπεζών να χορηγήσουν πιστώσεις, και ειδικότερα κατά την περίοδο 2021Α , ως αποτέλεσμα της βελτίωσης της φερεγγυότητας των επιχειρήσεων, καθώς και των γενικότερων προοπτικών της οικονομίας.
Επιπρόσθετα, για τρίτη διαδοχική επανάληψη οι επιχειρήσεις ανέφεραν ότι τα δημοσιονομικά μέτρα που ελήφθησαν για τη στήριξη της οικονομίας συνέβαλαν στην ενίσχυση της διαθεσιμότητας εξωτερικής χρηματοδότησης.
Πιο συγκεκριμένα:
Οι επιχειρήσεις ανέφεραν θετικά καθαρά ποσοστά όσον αφορά την εξέλιξη της διαθεσιμότητας τραπεζικών δανείων προκαθορισμένης λήξης (2021Α: 4% και 2020Β: 3%, έναντι 2020Α: -3%).
Ως προς την πρόσβασή τους σε λοιπές πηγές εξωτερικής χρηματοδότησης, μετά την επιδείνωση της περιόδου 2020Β, στην πλέον πρόσφατη επανάληψη της έρευνας οι επιχειρήσεις ανέφεραν αύξηση της διαθεσιμότητας υπηρεσιών χρηματοδοτικής μίσθωσης (2021Α: 8%, έναντι 2020Β: -6% και 2020Α: -16%) και εμπορικών πιστώσεων (2021Α: 8%, έναντι 2020Β: -6% και 2020Α: -7%).
Σχετικά με τους παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα εξωτερικής χρηματοδότησης, οι επιχειρήσεις ανέφεραν αυξανόμενη προθυμία των τραπεζών να χορηγήσουν πιστώσεις (2021Α: 14% και 2020Β: 3%, έναντι 2020Α: 0%).
Στην πλέον πρόσφατη επανάληψη της έρευνας, η συνολική επίδραση των παραγόντων που προσδιορίζουν τη φερεγγυότητα των επιχειρήσεων ήταν θετική, σε αντιδιαστολή με τις δύο προηγούμενες περιόδους.
Επιπρόσθετα, σε αντίθεση με τα ευρήματα των προηγούμενων τριών διαδοχικών επαναλήψεων, οι επιχειρήσεις ανέφεραν θετική επίδραση από τις γενικότερες προοπτικές της οικονομίας (2021Α 3%).
Σε αντιδιαστολή με προηγούμενα ευρήματα, για τρίτη διαδοχική επανάληψη οι επιχειρήσεις ανέφεραν ότι ο ρόλος των δημοσιονομικών μέτρων ήταν υποστηρικτικός στη διαθεσιμότητα εξωτερικής χρηματοδότησης (2021Α: 15%, 2020Β: 17% και 2020Α: 15%), γεγονός που υποδηλώνει ότι τα έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης της οικονομίας έχουν ικανή εμβέλεια και ευρεία απήχηση.
Σε σύγκριση με τα ευρήματα της πρώτης επανάληψης της έρευνας αμέσως μετά την εμφάνιση της πανδημίας CΟVID-19, οι επιχειρήσεις ανέφεραν σχετική αποκλιμάκωση των αναγκών τους (δηλ. της ζήτησης) για τραπεζικά δάνεια τακτής λήξης (2021Α: 17% και 2020Β: 33%, έναντι 2020Α: 38%), καθώς και για πιστωτικές γραμμές ή υπεραναλήψεις (2021Α: 22% και 2020Β: 21%, έναντι 2020Α: 34%).
Ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις ανέφεραν αυξανόμενες ανάγκες για εμπορικές πιστώσεις (2021Α: 23% και 2020Β: 17%) και για χρηματοδοτική μίσθωση (2021Α: 16% και 2020Β: 10%).
Η βελτίωση της διαθεσιμότητας τραπεζικών πιστώσεων, σε συνδυασμό με τη μείωση των αναγκών των επιχειρήσεων για εξωτερική χρηματοδότηση, συνέβαλε στην πτώση του συνολικού δείκτη κενού εξωτερικής χρηματοδότησης(2021Α: 8% και 2020Β: 14%, έναντι 2020Α: 17%), ενώ περιορίστηκε και ο συνολικός δείκτης εμποδίων για τη λήψη τραπεζικού δανείου (2021Α: 21% και 2020Β: 22%, έναντι 2020Α: 27%).
Κατά την επισκοπούμενη περίοδο παρατηρήθηκε σχετική αποκλιμάκωση του ποσοστού των επιχειρήσεων που υπέβαλαν αίτηση για τραπεζικό δάνειο (2021Α: 25% και 2020Β: 31%, έναντι 2020Α: 49%), ενώ σε χαμηλά επίπεδα διατηρήθηκε το ποσοστό εκείνων που αποθαρρύνθηκαν να υποβάλουν αίτηση λόγω πιθανής απόρριψης από την τράπεζα (2021Α: 13% και 2020Β: 13%, έναντι 2020Α: 12%) και ταυτόχρονα αυξήθηκε το ποσοστό των επιχειρήσεων που απέφυγαν να υποβάλουν αίτηση λόγω επαρκών εσωτερικών κεφαλαίων (2021Α: 34% και 2020Β: 22%, έναντι 2020Α: 15%).
Όσον αφορά το αποτέλεσμα των αιτήσεων για λήψη τραπεζικού δανείου, αυξήθηκε σημαντικά το ποσοστό των αιτήσεων που ικανοποιήθηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους ή πλήρως (2021Α: 49% και 2020Β: 48%, έναντι 2020Α: 36%), ενώ στην τελευταία επανάληψη της έρευνας το ποσοστό απόρριψης επανήλθε σε υψηλά επίπεδα (2021Α: 21% και 2020Β: 12%, έναντι 2020Α: 20%).
Στην πλέον πρόσφατη επανάληψη της έρευνας οι περισσότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα θεωρούν ως κυριότερα προβλήματα την εξεύρεση ειδικευμένου προσωπικού (2021Α: 18%) μαζί με την πρόσβαση σε εξωτερική χρηματοδότηση (2021Α: 16%).
Όσον αφορά τους όρους και τις προϋποθέσεις λήψης τραπεζικής χρηματοδότησης, οι επιχειρήσεις συνέχισαν να αναφέρουν μείωση των τραπεζικών επιτοκίων (2021Α: -8% και 2020Β: -11%), ενώ ταυτόχρονα παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνει αύξηση στις λοιπές χρεώσεις, τέλη και προμήθειες επί των τραπεζικών πιστώσεων (2021Α: 39% και 2020Β: 22%).
