Στην απελευθέρωση κεφαλαίων που έχουν δεσμευμένα σε προβλέψεις για την κάλυψη δανείων, προκειμένου να αυξήσουν τη δυναμική τους για νέες χορηγήσεις, προχωρούν οι τράπεζες μέσω συνθετικών τιτλοποιήσεων. Τιτλοποιώντας ενήμερα δάνεια, τα οποία εξακολουθούν να διατηρούν στους ισολογισμούς τους, οι τράπεζες αξιοποιούν – στην παρούσα δύσκολη συγκυρία των αγορών - εναλλακτικές πηγές κεφαλαιακής ενίσχυσης, αφενός δυναμώνοντας την κεφαλαιακή τους θέση, αφετέρου συμβάλλοντας στη χρηματοδότηση νέων επενδύσεων και στη στήριξη της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Μετά τη Eurobank που ολοκλήρωσε συνθετική τιτλοποίηση τον Δεκέμβριο του 2021, η Τράπεζα Πειραιώς και η Alpha Bank ανακοίνωσαν την υλοποίηση τιτλοποιήσεων ενήμερων δανείων, συνολικού ύψους 3,35 δισ. ευρώ.
Ειδικότερα, η Τράπεζα Πειραιώς προχώρησε στη σύναψη δεσμευτικών συμφωνιών για τρεις συνθετικές τιτλοποιήσεις εξυπηρετούμενων δανείων στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων στεγαστικών δανείων, δανείων προς μικρομεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις και άλλα δάνεια, συνολικής μεικτής λογιστικής αξίας περίπου 2,7δισ. ευρώ. Ως αποτέλεσμα των συναλλαγών, η Τράπεζα αναμένεται να μειώσει το σταθμισμένο έναντι κινδύνων ενεργητικό της κατά περίπου 1,1 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της κεφαλαιακής θέσης της κατά περίπου 50 μονάδες βάσης, μετά τη λήψη των απαιτούμενων εγκρίσεων από τις εποπτικές αρχές.
Από την πλευρά της, η Alpha Bank ολοκλήρωσε επιτυχώς συνθετική τιτλοποίηση, ύψους 0,65 δισ. ευρώ, εξυπηρετούμενων μικρομεσαίων και μεγάλων επιχειρηματικών δανείων (Project Tokyo), με τον Όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Ο Όμιλος της ΕΤΕπ αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, ως μέρος του Πανευρωπαϊκού Ταμείου Εγγυήσεων (EGF). Η συναλλαγή αναμένεται να συμβάλει περίπου13 μονάδες βάσης στον Συνολικό Δείκτη Κεφαλαιακής Επάρκειας σε ενοποιημένη βάση.
Υπενθυμίζεται ότι πρώτη συνθετική τιτλοποίηση με την στήριξη supranational οργανισμών ήταν αυτή της Eurobank τον περασμένο Δεκέμβριο. Επρόκειτο για δύο τιτλοποιήσεις (Wave I και Wave II), με την μεν πρώτη, ύψους 1 δισ. ευρώ, να πραγματοποιείται μέσω της διάθεσης του μεσαίου τμήματος (mezzanine) στην Magnetar Capital, την δε δεύτερη, 700 εκατ. ευρώ, να φέρει την εγγύηση της ΕΤΕπ. Η εγγύηση δόθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Εγγυήσεων (το Ταμείο συστάθηκε από την ΕΤΕπ το 2019 με κεφάλαια 25 δισ. ευρώ, για να ανταποκριθεί στις επιπτώσεις της πανδημίας), και η Eurobank ήταν από τις 4 ευρωπαϊκές τράπεζες που είχαν ενταχθεί σε παρόμοιο σχήμα εγγυήσεων. Η συναλλαγή Wave I επέφερε ελάφρυνση του σταθμισμένου έναντι κινδύνων ενεργητικού της Eurobank κατά περίπου 600 εκατ. ευρώ και ενίσχυσε κατά περίπου 21 μονάδες τον συνολικό δείκτη εποπτικών κεφαλαίων. Η συναλλαγή Wave II είχε ως αποτέλεσμα την ελάφρυνση των σταθμισμένων κεφαλαίων κατά περίπου 500 εκατ. ευρώ και συνεισέφερε περίπου 21 μονάδες στον συνολικό δείκτη εποπτικών κεφαλαίων της Eurobank.
Στην παρούσα δύσκολη συγκυρία για τις αγορές και την άντληση κεφαλαίων, με τις συνθετικές τιτλοποιήσεις οι τράπεζες μπορούν να μεγαλώσουν τα κεφάλαια και τις εργασίες τους, με κόστος χαμηλότερο από αυτό που θα απαιτούσε μία αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ή η έκδοση τίτλων μειωμένης εξασφάλισης.
Πώς δουλεύουν οι συνθετικές τιτλοποιήσεις
Οι συνθετικές τιτλοποιήσεις διαφέρουν από τις τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων με τις οποίες οι τράπεζες μεταβιβάζουν σε SPVs και πωλούν τα δάνεια σε επενδυτές, βγάζοντάς τα από τους ισολογισμούς τους. Οι συνθετικές τιτλοποιήσεις αφορούν σε ενήμερα δάνεια, τα οποία οι τράπεζες δεν πωλούν σε τρίτο επενδυτή και τα διατηρούν στους ισολογισμούς τους, ασφαλίζοντας, ωστόσο, τον πιστωτικό κίνδυνο. Στην πράξη, με την συνθετική τιτλοποίηση η Τράπεζα μειώνει τον πιστωτικό της κίνδυνο από τα ενήμερα δάνεια που τιτλοποιεί και παραμένει υπεύθυνη για τη διαχείρισή τους και για τις σχέσεις της με τους πελάτες της.
Ειδικότερα, η μεταβίβαση του κινδύνου (Significant Risk Transfer) που στις τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων γίνεται μέσω της πώλησης αυτών σε τρίτο SPV/επενδυτή, με συνέπεια να επέρχεται και η από-αναγνώριση των δανείων από τον ισολογισμό της Τράπεζας, στην περίπτωση των συνθετικών τιτλοποιήσεων το SRT γίνεται εντός ισολογισμού της Τράπεζας, με τη μορφή παραγώγου (derivative) και όχι έκδοσης παθητικού (liability) όπως συμβαίνει στις τιτλοποιήσεις NPLs (έκδοση mezzanine και junior ομολόγων που πωλούνται σε επενδυτές).
Στη συνθετική τιτλοποίηση, αυτός που αναλαμβάνει το ρίσκο των τιτλοποιημένων δανείων (επενδυτής) πουλάει στην Τράπεζα ασφάλιστρο με την μορφή παραγώγου (πρόκειται για derivatives που συνδέονται με τα CDS), αναλαμβάνοντας την υποχρέωση να της καλύψει ενδεχόμενες ζημίες από το χαρτοφυλάκιο δανείων στο μέλλον.
Και οι συνθετικές τιτλοποιήσεις αποτελούνται από senior, mezzanine και junior τίτλους. Η διαφορά σε σχέση με τις τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων, όπου η Τράπεζα διακρατεί τους senior τίτλους και οι επενδυτές αγοράζουν τους mezzanine και τους junior, είναι ότι στις συνθετικές τιτλοποιήσεις το junior exposure (έκθεση στο επισφαλέστερο κομμάτι των δανείων) διακρατείται από την Τράπεζα, το mezzanine (μεσαίου κινδύνου) αγοράζεται από επενδυτές και το senior (το πιο ασφαλές κομμάτι δανείων) παραμένει επίσης στην Τράπεζα.
