Η διεκδίκηση μιας «πίτας» η οποία εκτιμάται ότι μπορεί να ανέλθει στα επίπεδα άνω των 40 δισ. ευρώ μέσα στην τρέχουσα δεκαετία, η ανάγκη να μετατραπεί το υψηλό ανεκτέλεστο σε κερδοφορία, τα «σφιχτά» χρονοδιαγράμματα που υπαγορεύονται από κάποια χρηματοδοτικά «πακέτα» (π.χ. Ταμείο Ανάκαμψης), η ευμετάβλητη συγκυρία με το επιβαρυμένο οικονομικό περιβάλλον (που έχει ανακύψει τον τελευταίο χρόνο) αλλά και η κατανόηση, κατά τα φαινόμενα, από μέρους των ισχυρών κατασκευαστικών ομίλων ότι η συνεχής αντιπαλότητα δεν έχει πάντα επιθυμητά αποτελέσματα φαίνεται ότι έχουν οδηγήσει τα μεγάλα σχήματα του κλάδου των υποδομών σε μια «άτυπη λήξη εχθροπραξιών».
Δεκαετία προσδοκιών – Η μεγάλη «πίτα»
Όπως έχει αναδείξει το insider.gr, ο κατασκευαστικός κλάδος διανύει ήδη μια δεκαετία σημαντικών προσδοκιών, με δεκάδες έργα και διαγωνισμούς να προωθούνται ή κυρίως να αναμένονται, κι ενώ ήδη έχουν μεταβληθεί μετοχικές, διοικητικές και επιχειρηματικές ισορροπίες στο εσωτερικό πολλών ομίλων, με τον «χάρτη» των υποδομών να διαμορφώνεται εκ νέου.
Σε κάθε περίπτωση, ο κλάδος έχει αποκτήσει μια δυναμική που θεωρείται δύσκολο να σταματήσει στις κινήσεις που ήδη έχουν πραγματοποιηθεί.
Ο κατασκευαστικός κλάδος εδώ και καιρό έχει επανέλθει στο επίκεντρο της δημοσιότητας, καθώς ήδη έχουν προχωρήσει διαγωνισμοί για μεγάλα έργα (δημόσια, ΣΔΙΤ, ιδιωτικά projects κ.α.). Ενώ οι ισχυροί του χώρου θα διεκδικήσουν μερίδιο από μια «πίτα» άνω των 40 δις ευρώ, αν συνυπολογιστούν τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ, οι ιδιωτικές επενδύσεις, οι αποκρατικοποιήσεις κ.α., σε πλήθος δραστηριοτήτων (οδικά, σιδηροδρομικά, ενέργεια, απορρίμματα, ακίνητα κ.α.).
Αυτή η «πίτα» είναι μεγάλη, όπως και η ευκαιρία για τους ομίλους ώστε όχι μόνο να εκτινάξουν περαιτέρω έσοδα και ανεκτέλεστο, αλλά και για να καταφέρουν να «χτίσουν» μια κερδοφόρα περίοδο, ίσως και μέσω της ανάληψης έργων ΣΔΙΤ, Παραχώρησης κ.α. που θα φέρουν όσο το δυνατόν σταθερές ροές.
Κατά πόσο αυτό το «πακέτο» καταφέρει να εγγυηθεί και την εξασφάλιση κέρδους για τις επιχειρήσεις, θα φανεί στην πορεία. Ηδη, πάντως, όπως έχει αναδείξει το insider.gr, το συνολικό ανεκτέλεστο των 5 ισχυρότερων ομίλων του χώρου των υποδομών (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΑΒΑΞ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, INTRAKAT) ανέρχεται σε περίπου 12 με 13 δις ευρώ αποτελώντας μια «μαγιά», κόντρα στα μεγάλα προβλήματα της εποχής, όπως είναι η αύξηση του κόστους σε υλικά, ενέργεια, η υψηλός πληθωρισμός, η άνοδος του κόστους χρήματος, η αβεβαιότητα, η έλλειψη προσωπικού και στελεχών, οι σχετικές καθυστερήσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα (κυρίως για υλικά που εισάγονται), τα απόνερα της πανδημίας κ.α.
Η «ανακωχή»
Μέσα, λοιπόν, σε αυτό το περιβάλλον, οι κατασκευαστικές φαίνονται να «θάβουν το τσεκούρι του πολέμου», να συνεργάζονται και να προσπαθούν να μην… «χτυπιούνται» σε διαγωνισμούς με υπέρογκες εκπτώσεις ή δίχως λόγο και ουσία υποβολή προσφυγών και ενστάσεων. Αυτό το μοτίβο είχε ήδη αρχίσει να διαφαίνεται από πέρυσι. Τον Ιούλιο του 2021 το insider.gr σε αντίστοιχο θέμα («Θάβουν το τσεκούρι του πολέμου» οι κατασκευαστές; - Η «πληγή» των προσφυγών) είχε αναφέρει μια πτυχή που οι ίδιοι οι κατασκευαστές είχαν αναδείξει.
Η αναζήτηση καλύτερων προοπτικών, η διεκδίκηση των μεγάλων έργων, σε συνδυασμό με το περιορισμένο χρονικό διάστημα εντός του οποίου η ελληνική πολιτεία καλείται να ωριμάσει και να προωθήσει τις διαδικασίες ώστε να μη χαθούν πόροι, έχουν ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά των κατασκευαστικών ομίλων. Από τότε κιόλας, εκπρόσωποι του χώρου μιλούσαν για μια «πληγή» που έχει προκαλέσει δεινά, δυσφημεί τον χώρο και πρέπει να σταματήσει. Ο λόγος για το γαϊτανάκι των εκατέρωθεν προσφυγών που υποβάλλουν τα κατασκευαστικά σχήματα σχεδόν σε κάθε ευκαιρία. Ενώ και το θέμα των υψηλών εκπτώσεων είχε στιγματιστεί από τα μεγαλοστελέχη του χώρου.
Βέβαια, οι προσφυγές και οι ενστάσεις δεν έχουν σταματήσει, ωστόσο, φαίνεται τουλάχιστον σε επίπεδο ισχυρών να έχει «κοπάσει η καταιγίδα», εκτός και αν υπάρχουν σημαντικά προβλήματα σε συγκεκριμένες προσφορές ή διακυβεύονται συμφέρονται και διαγωνισμοί εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Προφανώς, μέσα στο «παιχνίδι» είναι η προάσπιση συμφερόντων κάθε εταιρείας, δύσκολα θα σταματήσουν εντελώς οι ενστάσεις, ενώ ακόμα και μπροστά στο «κοινό καλό» δεν λείπουν οι προβληματικές σχέσεις και συνεργασίες. Πλην όμως, υπάρχει μια ευρύτερη «ανακωχή».
Φαίνεται όμως, αν και μένει να επιβεβαιωθεί στην πράξη, ότι «το τσεκούρι θάβεται» και σε άλλα μέτωπα. Πρόσφατα, προέκυψε ότι αναμένεται απόσυρση των δικαστικών προσφυγών από την ΕΛΛΑΚΤΩΡ κατά πρώην στελεχών της ΑΚΤΩΡ, όπως ο Αλέξανδρος Εξάρχου, που πλέον είναι διευθύνων σύμβουλος της Intrakat, ώστε να «κλείσει αυτό το μέτωπο».
Αλλά και ο ίδιος ο κ. Εξάρχου στην πρόσφατη Γ.Σ. της Intarkat δήλωσε έτοιμος να συνεργαστεί, και μάλιστα δίχως προβλήματα, με τον όμιλο ΕΛΛΑΚΤΩΡ – ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις σε έργα στα οποία έχουν οριστεί ανάδοχοι (π.χ. το ΣΔΙΤ του ΒΟΑΚ μαζί με τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ή το οδικό έργο Καλαμάτα – Μεθώνη όπου είναι οι δύο τους).
«Ανακατεύεται η τράπουλα»
Συνεπώς, όταν τα συμφέροντα είναι κοινά και μεγάλα, υπάρχει περιθώριο για συνεννόηση και συνεργασία, πάνε στην άκρη αντιπαραθέσεις με στόχο βέβαια την επίτευξη κερδοφορίας. Θεωρητικά και πρακτικά οι μεγάλοι όμιλοι είναι ανταγωνιστές, ωστόσο, τα μεγάλα projects και οι χρηματοδοτικές ανάγκες συχνά απαιτούν συγκέντρωση δυνάμεων και κοινή κάθοδο σε διαγωνισμούς.
Κατά πόσο αυτή η… συγκέντρωση δυνάμεων μείνει μόνο σε αυτό το επίπεδο ή βρει εφαρμογή και σε άλλα, θα φανεί στην πορεία. Όπως μόλις πρόσφατα ανέφερε το insider.gr (Πώς «ανακατεύεται η τράπουλα» στον ευρύτερο τομέα των κατασκευών – υποδομών) σε σχετικό του θέμα, στον τομέα των υποδομών ολοένα και «ανακατεύεται η τράπουλα». Μετοχικές και διοικητικές αλλαγές έχουν ήδη πραγματοποιηθεί (Ελλάκτωρ με αποχώρηση των Μπάκου – Καϋμενάκη και είσοδο της Motor Oil, στην Intrakat βέβαια κ.α.), deals έχουν γίνει (Volterra της ΑΒΑΞ, μεταξύ Ελλάκτωρ – Βρδινογιάννη για τις ΑΠΕ) ή κυοφορούνται (π.χ. για την Τέρνα Ενεργειακή), μετοχικά πακέτα φαίνεται να «αλλάζουν χέρια», ενώ στελέχη του κλάδου εκτιμούν ότι στον τομέα των υποδομών, που εσχάτως προσελκύει επενδυτικό ενδιαφέρον και «βαθιές τσέπες», από ξένα σχήματα και family offices (Reggeborgh, Μ. Λάτση κ.α.) έως εφοπλιστικά κεφάλαια και διεθνή funds, θα δούμε και νέα deals και μάλιστα σε υψηλά «πατώματα».
Υπό μία οπτική, κατασκευαστικοί όμιλοι «πουλάνε» δράσεις όπως στην ενέργεια (π.χ. ΑΠΕ), κεφαλαιοποιούν… μελλοντικά κέρδη (σαν προεξόφληση λόγω του ενδιαφέροντος για τον κλάδο ενέργειας) και επικεντρώνονται στο πιο αμιγώς τεχνικό αντικείμενο (κατασκευή – παραχωρήσεις και ΣΔΙΤ) λαμβάνοντας «θέσεις μάχης» για τα μεγάλα έργα. Ωστόσο, πηγές της αγοράς εκτιμούν ότι προσεχώς θα δούμε και άλλες «ανακατατάξεις», νέα deals, ίσως και περαιτέρω συγκέντρωση «δυνάμεων» - συγχωνεύσεις εν όψει και των μεγάλων προκλήσεων (κατασκευαστικών και χρηματοδοτικών). Αλλωστε, εδώ και καιρό κυοφορούνται διάφορες εργασίες, από την πώληση μεριδίων σε assets κερδοφόρα τα οποία όμως πλέον κρίνονται «ώριμα» αλλά και μετοχικών πακέτων, έως κινήσεις στο μέτωπο της χρηματοδότησης και της διαχείρισης του κόστους (π.χ. ομόλογο Ελλάκτωρ).
Έπεται και συνέχεια
Στελέχη του χώρου, όχι τώρα, αλλά εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα, εκτιμούν πως οι ανακατατάξεις στην κορυφή του κλάδου δεν θα σταματήσουν στην Intrakat αλλά θα επεκταθούν τόσο σε ομίλους όπου ήδη είχαμε εξελίξεις όσο και σε σχήματα που… κυοφορούνται αλλαγές. Δηλαδή, πρόκειται για μετοχικές και επιχειρηματικές συνεργασίες που θα αλλάξουν εντελώς τον «χάρτη» των υποδομών. Ωστόσο, αυτά θα επιβεβαιωθούν ή όχι σε βάθος χρόνου, με projects όπως αυτό της νέας 25ετούς σύμβασης παραχώρησης της Αττικής Οδού (και όχι μόνο αυτό) να διαμορφώνουν νέες ισορροπίες, ιδίως μετά την εμπλοκή της οικογένειας Βαρδινογιάννη στο γκρουπ της ΕΛΛΑΚΤΩΡ, εξέλιξη που θα σταθεί καταλύτης για ευρύτερες ανακατατάξεις στο μέτωπο των ΣΔΙΤ και των Παραχωρήσεων.
Επιπρόσθετα, προ ημερών ο κ. Εξάρχου δήλωσε ότι στόχος του νέου μετόχου και του νέου management της Intrakat είναι η εισηγμένη να γίνει δεύτερη δύναμη στον κλάδο σε βάθος 3ετίας και στη συνέχεια να «χτυπήσει κορυφή». Μένει να δούμε αν αυτό μπορεί να συμβεί αυτόνομα ή μέσω κάποιας συνεργασίας – συγχώνευσης με έτερο όμιλο.
Σε κάθε περίπτωση, το μέλλον στον ευρύτερο τομέα των υποδομών μάλλον επιφυλάσσει κινήσεις, εκπλήξεις και ανακατατάξεις.
