Ευκολότερη πρόσβαση σε δανεισμό, με επιτόκιο που θα καθορίζεται ανάλογα με την ατομική πιστοληπτική τους αξιολόγηση, θα είναι ο κανόνας για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις στο προσεχές μέλλον. «Ηλεκτρονικό μάτι» θα παρακολουθεί την οικονομική συμπεριφορά και τα οικονομικά δεδομένα των αιτούντων δάνειο, επιτρέποντάς τους να λαμβάνουν «πιστοποίηση» του πιστωτικού τους κινδύνου πριν απευθυνθούν στην τράπεζα για δανεισμό και να εξασφαλίζουν πίστωση ταχύτερα και με ανταγωνιστικότερο επιτόκιο.
Την ίδια στιγμή, το «ηλεκτρονικό μάτι» θα «κόβει» από τη λήψη δανείου υποψήφιους δανειολήπτες που κινδυνεύουν να μην μπορέσουν να αποπληρώσουν την αναλαμβανόμενη οφειλή, προφυλάσσοντας τόσο το σύστημα από τη δημιουργία νέων κόκκινων δανείων, όσο και τους ίδιους τους πολίτες από την υπερχρέωση.
Τα νέα δεδομένα για τους δανειολήπτες και τους οφειλέτες δρομολογούν η σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης και η ίδρυση και λειτουργία Κεντρικού Μητρώου Πιστώσεων που προβλέπονται από το νομοσχέδιο που έθεσε σε διαβούλευση μέχρι τις 20 Αυγούστου το Υπουργείο Οικονομικών. Με τις δύο αυτές μεταρρυθμίσεις θα ολοκληρωθεί το πλαίσιο για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους προς όλους τους πιστωτές, συμπληρώνοντας τον «Ηρακλή» για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και τον νέο πτωχευτικό νόμο (Ρύθμιση οφειλών με παροχή 2ης ευκαιρίας) και παράλληλα, θα υποστηριχθεί ουσιαστικά η λειτουργία του Παρατηρητηρίου Ρευστότητας, με στόχο τη μεγαλύτερη ροή χρηματοδότησης προς την πραγματική οικονομία.
Η Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης
Η Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης θα αξιολογεί την πιστοληπτική ικανότητα φυσικών και νομικών προσώπων έναντι του Δημοσίου, βάσει δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που αφορούν σε οφειλές προς τον δημόσιο τομέα.
Για την άσκηση της αρμοδιότητας της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης οργανώνεται ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα για την επεξεργασία των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που θα συλλέγονται από τα αρχεία των φορέων του δημόσιου τομέα.
Ειδικότερα:
1. Οι φορείς του δημόσιου τομέα θα παρέχουν στην Αρχή με ακρίβεια, σε ηλεκτρονική μορφή, και θα επικαιροποιούν ανά μήνα, τα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς που τηρούνται στα αρχεία τους για τους οφειλέτες τους, για το χρονικό διάστημα των τελευταίων είκοσι τεσσάρων (24) μηνών.
2. Μετά από αίτημα της Αρχής, οι φορείς του δημόσιου τομέα θα παρέχουν πρόσθετα δεδομένα, με σκοπό την επεξεργασία τους για την εκπόνηση οικονομικών αναλύσεων και στατιστικών μελετών.
Ποια στοιχεία θα συλλέγει το Πληροφοριακό Σύστημα
Στα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς που θα συλλέγονται από το Πληροφοριακό Σύστημα θα περιλαμβάνονται:
α) για τα φυσικά πρόσωπα: όνομα, επώνυμο, ονοματεπώνυμο πατέρα, Αριθμός Δελτίου Αστυνομικής Ταυτότητας (Α.Δ.Τ.) και Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.) τους, καθώς και κάθε άλλο προσδιοριστικό της ταυτότητάς τους στοιχείο,
β) για τα νομικά πρόσωπα: επωνυμία, νομική μορφή, αριθμό καταχώρισης στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.) και Α.Φ.Μ.
Θα περιλαμβάνονται επίσης γενικές πληροφορίες για τα υποκείμενα των δεδομένων (δηλ. τα φυσικά και νομικά πρόσωπα), στις οποίες περιλαμβάνονται:
α) για τα φυσικά πρόσωπα: η ημερομηνία γέννησης, η διεύθυνση της κύριας κατοικίας και του τόπου εργασίας, τηλέφωνα επικοινωνίας, η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και ο Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (Α.Μ.Κ.Α.),
β) για τα νομικά πρόσωπα: οι πληροφορίες ταυτοποίησης των εκπροσώπων τους, η διεύθυνση και ο τηλεφωνικός αριθμός της έδρας τους,
Περαιτέρω, θα περιλαμβάνονται στοιχεία σχετικά με την οφειλή, όπως:
- στοιχεία εξατομίκευσης της οφειλής, όπως ο αριθμός ταμειακής βεβαίωσης ή ο αριθμός σύμβασης,
- η φύση της οφειλής,
- οι βασικοί όροι της οφειλής, όπως το αρχικό και το τρέχον ύψος της, κατά κεφάλαιο, προσαυξήσεις και πρόστιμα, η διάρκεια αποπληρωμής, το επιτόκιο και οι μεταβολές τους,
- οι εμπράγματες και ενοχικές εξασφαλίσεις της οφειλής και η αποτίμησή τους,
- οι καταβολές που πραγματοποιήθηκαν, ο χρόνος των καταβολών και το τρέχον υπόλοιπο της οφειλής,
- ρυθμίσεις της οφειλής,
- μεταβολές στο πρόσωπο του οφειλέτη λόγω καθολικής ή ειδικής διαδοχής,
- πληροφορίες για την πορεία δικαστικών διενέξεων μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, μέτρα διοικητικής ή αναγκαστικής εκτέλεσης που λήφθηκαν, καθώς και για την πορεία της δικαστικής προσβολής τους, την άσκηση ποινικής δίωξης ή την ποινική καταδίκη λόγω μη καταβολής της οφειλής, αν η μη καταβολή της συνιστά αξιόποινη πράξη,
- πληροφορίες σχετικά με τις οφειλές των φορέων του δημοσίου τομέα προς το υποκείμενο των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, στις οποίες περιλαμβάνονται το είδος της οφειλής, το ποσό της οφειλής και ο οφειλέτης φορέας του δημοσίου τομέα,
- πληροφορίες σχετικά με πτώχευση του υποκειμένου των δεδομένων, την κήρυξή του ως συγγνωστού και την απαλλαγή του,
- πρόσθετες πληροφορίες που σχετίζονται με την οικονομική συμπεριφορά του υποκειμένου των δεδομένων, όπως: η ιδιότητά του ως ανέργου, φορολογικά δεδομένα και, συγκεκριμένα, στοιχεία εισοδήματος και περιουσιακής κατάστασης.
Πρόσβαση στα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς θα έχει μόνο το υποκείμενο (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, οι δικαστικές και εισαγγελικές αρχές, καθώς και οι υπηρεσίες που ενεργούν υπό την άμεση εποπτεία τους, στο πλαίσιο της απονομής της δικαιοσύνης και ιδίως της πρόληψης και καταστολής της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Η πρόσβαση φορέων του ιδιωτικού τομέα ή φορέων πιστοληπτικής αξιολόγησης στα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς που είναι καταχωρισμένα στο Σύστημα απαγορεύεται.
Η Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης θα διατηρεί τα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς για δέκα (10) έτη από τον χρόνο κατά τον οποίο κάθε δεδομένο αντλήθηκε από τα συστήματα του αντίστοιχου πιστωτή και καταχωρίσθηκε στο Σύστημα. Μετά από την πάροδο της 10ετίας, τα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς θα διατηρούνται σε μορφή που δεν θα επιτρέπει τον προσδιορισμό της ταυτότητας των υποκειμένων τους και θα μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο για την εκπόνηση οικονομικών αναλύσεων και στατιστικών μελετών.
Πώς θα κάνει το Σύστημα την πιστοληπτική βαθμολόγηση
Η πιστοληπτική βαθμολόγηση για φυσικά και νομικά πρόσωπα θα παράγεται από το Σύστημα μέσω της επεξεργασίας, με αυτοματοποιημένη διαδικασία, των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που θα αντλούνται από τους φορείς του δημόσιου τομέα, με τη χρήση αλγορίθμων.
Η πιστοληπτική βαθμολόγηση θα γίνεται με αριθμητική κλίμακα και θα αφορά στην τήρηση και την αθέτηση υποχρέωσης έναντι των φορέων του δημόσιου τομέα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
H πιστοληπτική βαθµολόγηση θα παράγεται μετά από την υποβολή αίτησης. Στον αιτούντα θα χορηγείται ενημέρωση πιστοληπτικής βαθμολόγησης, η οποία θα απεικονίζει την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του φυσικού ή νομικού προσώπου βάσει των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς που υφίστανται κατά την ημερομηνία παραγωγής της πιστοληπτικής βαθμολόγησης.
Οι μέθοδοι και ο τρόπος επεξεργασίας και υπολογισµού της βαθµολόγησης θα επαναξιολογούνται τακτικά και οι αλγόριθµοί τους θα επικαιροποιούνται, ώστε να προσαρµόζονται στις οικονοµικές συνθήκες και στις διαµορφούµενες συναλλακτικές πρακτικές και να επιβεβαιώνεται η ακρίβεια των εκτιµήσεων.
Η Αρχή παράγει και χορηγεί ενημέρωση πιστοληπτικής βαθμολόγησης υποκειμένου δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς σε φορέα του ιδιωτικού τομέα που έχει συνάψει σύμβαση με την Αρχή, μετά από αίτηση του φορέα, με την προϋπόθεση ρητής, ειδικής και διακριτής από άλλους όρους συγκατάθεσης του υποκειμένου στην επεξεργασία των δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, την άρση του φορολογικού απορρήτου και τη χορήγηση και διαβίβαση της ενημέρωσης πιστοληπτικής βαθμολόγησης στον αιτούντα φορέα του ιδιωτικού τομέα, η οποία παρέχεται μέσω του Συστήματος.
Το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων
Η σύσταση και λειτουργία Κεντρικού Μητρώου Πιστώσεων στοχεύει στην ενίσχυση της χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας από το τραπεζικό σύστημα και στη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, μέσω της βελτίωσης της παρεχόμενης πληροφόρησης, της ορθολογικότερης αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των δυνητικών δανειοληπτών και της εν γένει συνδρομής στη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων από τον χρηματοδότη.
Το Μητρώο είναι πληροφοριακό σύστημα που θα τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος και θα καταγράφει σε αναλυτική βάση το ιστορικό πληρωμών, τα είδη των παρεχόμενων εξασφαλίσεων και κάθε άλλη πληροφορία που σχετίζεται με κάθε μορφής πίστωση προς φυσικά ή νομικά πρόσωπα από πιστωτικά και εν γένει χρηματοδοτικά ιδρύματα (π.χ. εταιρείες leasing, factoring, παροχής πιστώσεων, ιδρύματα πληρωμών, ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων, ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος, εταιρείες έκδοσης και διαχείρισης καρτών κ.λπ.) που έχουν την καταστατική τους έδρα στην Ελλάδα, καθώς και από τα υποκαταστήματα αλλοδαπών πιστωτικών ή χρηματοδοτικών ιδρυμάτων που λειτουργούν στην Ελλάδα.
Βάσει των πληροφοριών που θα τηρούνται στο Μητρώο, θα καταρτίζεται πιστωτική έκθεση για όλα τα πιστοδοτούμενα πρόσωπα που θα διαφοροποιείται ανάλογα με τον αποδέκτη της και σε κάθε περίπτωση, όμως, δεν θα περιέχει αξιολόγηση και βαθμολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του δανειολήπτη.
Το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων θα λειτουργεί συμπληρωματικά με το Παρατηρητήριο Ρευστότητας, την Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης και το υφιστάμενο σύστημα επεξεργασίας δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε.. Για τις ανάγκες διασταύρωσης και επιβεβαίωσης της ακρίβειας των πληροφοριών ταυτοποίησης και των γενικών πληροφοριών, το Μητρώο θα μπορεί να προσφεύγει στα πληροφοριακά συστήματα φορέων του δημοσίου τομέα, ιδίως της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.), του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕ.ΜΗ.) και στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.
Ποια δεδομένα φυσικών και νομικών προσώπων θα συλλέγει το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων
Τα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς που θα συλλέγει και θα επεξεργάζεται η Τράπεζα της Ελλάδος στο Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων θα αφορούν φυσικά ή νομικά πρόσωπα τα οποία: α) έχουν υποβάλει αίτηση πίστωσης, β) έχουν συνάψει σύμβαση πίστωσης για την παροχή πίστωσης, ή γ) είναι εγγυητές.
Στα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς θα περιλαμβάνονται ιδίως:
α) στοιχεία εξατομίκευσης της οφειλής, όπως ο αριθμός της σύμβασης,
β) η φύση της οφειλής,
γ) οι βασικοί όροι της οφειλής, όπως το αρχικό και το τρέχον ύψος της, κατά κεφάλαιο, προσαυξήσεις και πρόστιμα, η διάρκεια αποπληρωμής, το επιτόκιο και οι τυχόν μεταβολές τους,
δ) οι εμπράγματες και ενοχικές εξασφαλίσεις της οφειλής,
ε) οι καταβολές που πραγματοποιήθηκαν, ο χρόνος των καταβολών και το τρέχον υπόλοιπο της οφειλής,
στ) ρυθμίσεις της οφειλής,
ζ) μεταβολές των προσώπων της οφειλής λόγω καθολικής ή ειδικής διαδοχής,
η) πληροφορίες για την πορεία δικαστικών διενέξεων μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών, μέτρα διοικητικής ή αναγκαστικής εκτέλεσης που λήφθηκαν, καθώς και η πορεία της δικαστικής προσβολής τους, η άσκηση ποινικής δίωξης ή η ποινική καταδίκη λόγω μη καταβολής των οφειλών, αν η μη καταβολή τους συνιστά αξιόποινη πράξη.
Στα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς συμπεριλαμβάνονται επίσης η ιδιότητα του υποκειμένου των δεδομένων ως ανέργου, η πτώχευσή του, η κήρυξή του ως συγγνωστού και η απαλλαγή του.
Οι πιστωτές θα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την πρόσβαση, να διαβιβάζουν προς καταχώριση στο Μητρώο έγκαιρα και με ακρίβεια, σε ηλεκτρονική μορφή, και να επικαιροποιούν ανά μήνα τα δεδομένα οικονομικής συμπεριφοράς, περιλαμβανομένων των πληροφοριών ταυτοποίησης και των γενικών πληροφοριών, που τηρούνται στα αρχεία τους για τους οφειλέτες τους για το χρονικό διάστημα των τελευταίων δώδεκα (12) μηνών τουλάχιστον.
