Με μία σειρά παρεμβάσεων, που στοχεύουν στον έλεγχο της σπατάλης στην υγεία και την εξοικονόμηση πόρων, επιχειρεί το υπουργείο Υγείας να διασφαλίσει την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες, επιδιώκοντας παράλληλα τη μείωση των επιστροφών της φαρμακοβιομηχανίας στο κράτος, λόγω υπέρβασης του προκαθορισμένου προϋπολογισμού για φάρμακα (clawback).
Προς την κατεύθυνση αυτή «ποντάρει» σε σύγχρονα εργαλεία, όπως είναι η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα και η ηλεκτρονική διασύνδεση των δομών υγείας, μέσω των οποίων θα εξασφαλιστούν πόροι που θα κατευθυνθούν στην καινοτομία. Σύμφωνα με το «πλάνο» του υπουργείου Υγείας, τα χρήματα που εξοικονομούνται θα επενδύονται σε αποδεδειγμένα καινοτόμες θεραπείες για πολύ σοβαρές ασθένειες, τις οποίες θα λαμβάνουν οι ασθενείς που πραγματικά τις χρειάζονται.
Μάλιστα, εντός του 2025 αναμένεται να δημιουργηθεί το Ταμείο Καινοτομίας -ή Σύστημα Μεταβατικής Αποζημίωσης- με ξεχωριστό κονδύλι από την ήδη διαθέσιμη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, το οποίο θα χρηματοδοτεί τις νέες καινοτόμες θεραπείες. Όπως ανέφερε ο Σύμβουλος του Υπουργού Υγείας στον τομέα Φαρμάκου και μέλος της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Τιμών Φαρμάκων, Χαράλαμπος Καραθάνος από το βήμα του 9ου Συνεδρίου της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ), το κονδύλι αυτό εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί σε περίπου 150 εκατ. ευρώ, ενώ σε περίπου έναν χρόνο αναμένεται να είναι έτοιμος και ο Οργανισμός Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (HTA), που θα συμβάλει στη καλύτερη αξιολόγηση των νέων καινοτόμων θεραπειών.
Εξορθολογισμός της συνταγογράφησης
Το μεγαλύτερο μέρος της σπατάλης αποδίδεται στη συνταγογράφηση, η οποία έχει μπει στο «στόχαστρο» της Αριστοτέλους, προκειμένου να εξορθολογιστεί.
«Ήδη έχουν ενεργοποιηθεί αρκετά θεραπευτικά πρωτόκολλα, τα οποία είναι και πιο σαφή και “κλειδωμένα”. Με αυτόν τον τρόπο ο γιατρός δεν θα μπορεί να συνταγογραφεί αφειδώς ακριβά φάρμακα, αλλά θα υποχρεούται να ξεκινάει από την βασική θεραπεία και, εφόσον δεν υπάρχει αποτέλεσμα, να προχωράει στις πιο ακριβές και αποτελεσματικότερες θεραπείες», δήλωσε ο κ. Καραθάνος. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, διευκρίνισε ότι αυτό δεν αφορά απόλυτα στους ογκολογικούς ασθενείς για τους οποίους ο χρόνος είναι ζωτικής σημασίας, αλλά κυρίως σε άλλες χρόνιες παθήσεις.
Ο Σύμβουλος του Υπουργού, αναφέρθηκε στο παράδειγμα των νοσοκομείων, όπου η ηλεκτρονική συνταγογράφηση δεν εφαρμόζεται σε όλους τους ασθενείς, δημιουργώντας μία μεγάλη «τρύπα» στον έλεγχο της δαπάνης. Σημειώνεται ότι η υπέρβαση του προκαθορισμένου προϋπολογισμού για φάρμακα στα νοσοκομεία κινήθηκε το 2023 σε υψηλότατα επίπεδα, με αποτέλεσμα η πλειονότητα των εταιρειών που τα διακινούν να καλούνται να επιστρέψουν στο κράτος το 83% των πωλήσεών τους για το 1ο εξάμηνο του έτους.
Σε κάθε περίπτωση, για την αντιμετώπιση του προβλήματος το υπουργείο Υγείας προσβλέπει στο σύστημα ψηφιακής διασύνδεσης και ελέγχου της συνταγογράφησης - αφορά σε όλες τις παροχές, σε όλο το σύστημα υγείας- ένα έργο του Ταμείου Ανάκαμψης που θα έχει ολοκληρωθεί στο τέλος του 2025.
«Στο τέλος του 2025 θα έχει ολοκληρωθεί αυτή η διασύνδεση και θα μπορούμε να ελέγχουμε τη συνταγογράφηση με “κόφτες” αλλά και την έκβαση της θεραπείας, ώστε τα φάρμακα αυτά που είναι πολύ ακριβά αλλά και πολύ σημαντικά και πολύ χρήσιμα, να φτάνουν στον ασθενή που πραγματικά τα χρειάζεται, την ώρα που τα χρειάζεται και να μην υπάρχει σπατάλη», σημείωσε ο Σύμβουλος του Υπουργού.
Clawback: Οι στόχοι για τα έτη 2026-2027
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Καραθάνος, οι επιστροφές των φαρμακευτικών επιχειρήσεων στο κράτος διαμορφώνονται σε περίπου 40% για τα φάρμακα που διακινούνται στα ιδιωτικά φαρμακεία και σε περίπου 65% για τα Φάρμακα Υψηλού Κόστους (ΦΥΚ). Όσον αφορά στα νοσοκομειακά φάρμακα, για το 2023 το clawback «κλείνει» στο 76% και για το 2024, με μια αισιόδοξη πρόβλεψη, θα διαμορφωθεί σε περίπου 65%.
Ο ίδιος τόνισε ότι, με στόχο την προστασία των φαρμάκων, έχει ήδη βελτιωθεί το ύψος της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, εντούτοις, παραδέχθηκε ότι εξακολουθεί να μην επαρκεί.
Στόχος του υπουργείου για τα έτη 2026-2027 είναι να μειωθεί το clawback στο 50% για τα ΦΥΚ και στο 60% για τα νοσοκομειακά φάρμακα. Με την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί για τις επόμενες χρονιές εκτιμάται ότι θα δημιουργηθεί περιθώριο στις εταιρείες για επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία, στο πλαίσιο των οποίων παρέχεται και δωρεάν πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα.
Το υπουργείο Υγείας εκτιμά ότι από το τέλος του 2025 με αρχές του 2026 το σύστημα θα είναι πολύ πιο έτοιμο να εξοικονομήσει πόρους, που θα κατευθυνθούν στην αντιμετώπιση πολύ σοβαρών και σπάνιων ασθενειών, με πολύ αποτελεσματικές και σωτήριες θεραπείες.
«Είμαστε από τις χώρες της Ευρώπης που δίνουμε αυτά τα φάρμακα, το κάναμε ακόμα και μέσα στην κρίση. Δεν έχουμε τη λογική της Αγγλίας ή της Γερμανίας, όπου αν κάποιος είναι άνω των 75-80 ετών δεν του χορηγείται φάρμακο για τον καρκίνο», τόνισε ο Σύμβουλος του Υπουργού.
Η φαρμακοβιομηχανία, πάντως, αναμένει να διαπιστωθεί αν και σε ποιο βαθμό έγιναν βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση κατά το προηγούμενο έτος και πόσο αποτελεσματικά είναι τα μέτρα που ελήφθησαν και αναμένεται να «ωριμάσουν» εντός του 2025.
