Στο κενό έπεσαν οι όποιες λιγοστές φιλοδοξίες υπήρχαν για τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ Βορρά και Νότου στη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης. Οι ηγέτες των κρατών μελών μπορεί να έδειξαν πως συμφωνούν σε κάποια πολύ γενικά κομμάτια ενός πλαισίου στήριξης των οικονομιών της Ευρωζώνης, ωστόσο στις ουσιώδεις λεπτομέρειες όπως είναι ο όγκος και ο τρόπος χρηματοδότησης αυτών, οι αγκυλώσεις παρέμειναν.
Επί της ουσίας, η Σύνοδος άναψε το «πράσινο φως» στους τρεις πυλώνες στους οποίους είχε καταλήξει το Eurogroup (540 δισ. ευρώ μέσω πιστωτικών γραμμών του ESM, ΕΤΕπ, και SURE) πετώντας το «μπαλάκι» στην Κομισιόν για το πως και με ποιους όρους θα θεμελιωθεί το Recovery Fund που θα αποτελέσει τη δύναμη πυρός για τις οικονομίες που πλήττονται περισσότερο από τον κορονοϊό.
Οι χώρες του Νότου, έχοντας να διαχειριστούν ένα τεράστιο «βραχνά» χρέους - δημόσιου και ιδιωτικού - που θα διογκωθεί περαιτέρω τους επόμενους μήνες, επιμένουν στη χρηματοδότηση ύψους 1-1,5 τρισ. ευρώ μέσω επιχορηγήσεων, με το Βορρά να θέτει χαμηλότερα τον πήχη της χρηματοδότησης, βάζοντας ξανά στο παιχνίδι το θέμα των «όρων» μέσω δανείων. Η «μάχη» δηλαδή που δίνονταν τόσο στο Eurogroup όσο και στην προηγούμενη Σύνοδο για το πλαίσιο στήριξης του ESM μεταφέρθηκε τώρα γύρω από το Ταμείο Ανάκαμψης. Εκτός αυτού, το στρατόπεδο του Βορρά έχει καταφέρει να βγάλει εκτός κάδρου την έκδοση ευρωομολόγου, υπό το φόβο ηθικού κινδύνου, αλλά και «μεταφοράς» οικονομικών πόρων προς τις χώρες του Νότου, που θα οδηγήσει σε μια εικονική ισότητα. Ουσιαστικά μέσω της υιοθέτησης μικρών κόκκινων γραμμών κατά διαστήματα ο Βορράς δείχνει να κερδίζει έδαφος, σε μια εξωγενής κρίση, διατηρώντας στο ακέραιο τις ηγεμονικές τάσεις εντός της ΕΕ.
Υπό το πρίσμα αυτό, η Κομισιόν καλείται να χαράξει ένα νέο χάρτη πορείας, αναθεωρώντας προς τα πάνω τους πόρους για τον νέο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό 2021-2027 (θα συνδέεται με το Ταμείο Ανάκαμψης) και αντλώντας κεφάλαια για το Recovery Fund μέσω της έκδοσης ενός ομολόγου μακράς διάρκειας. Ο σχεδιασμός αυτός ωστόσο θα σκοντάψει σε πολλές κρίσιμες λεπτομέρειες, όπως είναι το ύψους του δανεισμού, τo μείγμα δανειοδοτήσεων-επιδοτήσεων, αλλά και πόση ευελιξία θα υπάρξει ώστε τα κεφάλαια που θα αντληθούν από τις αγορές να διοχετευτούν στους κλάδους των οικονομιών που σφυροκοπούνται εν μέσω πανδημίας. Σε αυτά τα πεδία αναμένεται να διασταυρώσουν ξανά τα ξίφη τους Βορράς και Νότος, με την άμμο στην κλεψύδρα να λιγοστεύει όσο προχωράμε προς τις 13 Μαΐου και τις πιθανότητες για ένα νέο ναυάγιο να αυξάνονται ανησυχητικά.
Η πίεση μεταφέρεται στη Φρανκφούρτη
Φυσικά η κλεψύδρα στα μάτια των Ευρωπαίων ηγετών μοιάζει να έχει παγώσει, όσο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μέσω των προγραμμάτων και των ενεργειών της, έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει τις πιέσεις στα ομόλογα των κρατών του Νότου. Η στήριξη που παρέχει η ΕΚΤ ώστε να αποφευχθεί μια κρίση χρέους, είναι τεράστια αλλά δεν αρκεί. Η Κριστίν Λαγκάρντ άφησε αιχμές, κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης της Συνόδου, λέγοντας πως όλοι κινούνται πολύ αργά κάνοντας τα ελάχιστα («They 've done too little too late») κάτι που επαληθεύτηκε ξανά από την έκβαση της Συνόδου. Φυσικό και επόμενο λοιπόν είναι, πως όσο δεν βγαίνει «λευκός καπνός» μέσω των κρατών μελών, τόσο η πίεση θα μεταφέρεται στη Φρανκφούρτη.
Ειδικότερα, το χρονοδιάγραμμα και ο σχεδιασμός που υπήρχε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για το πρόγραμμα PEPP των 750 δισ. ευρώ, φαίνεται πως ανατρέπεται, με πηγές να κάνουν λόγο για περαιτέρω αύξηση του προγράμματος το επόμενο διάστημα, που μπορεί να φτάσει τα 1,5 τρισ. ευρώ. Θα μιλάμε λοιπόν για μία παρέμβαση «μαμούθ» από την ΕΚΤ, που μέσω όλων των προγραμμάτων της -APP, PEPP- θα ξεπεράσει τα 2 τρισ. ευρώ σε διάστημα ενός χρόνου. Ωστόσο και η θέση της ίδιας αρχίζει να τρίζει, όσο διακρατεί και χρέος που είναι εκτός επενδυτικής βαθμίδας,-junk bonds- μέσω collateral, δηλαδή εγγυήσεων, σπεύδοντας να προλάβει πιθανές υποβαθμίσεις όπως είναι της Ιταλίας από τους οίκους αξιολόγησης, ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα με μια εκτόξευση των spread των κρατικών ομολόγων (κυρίως ιταλικών, ελληνικών). Επιπλέον άγνωστο παραμένει ακόμα αν η ΕΚΤ προχωρήσει σε διακράτηση χρέους εκτός επενδυτικής βαθμίδας και για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων του εταιρικού τομέα (CSPP).
Πιθανότατα να μην έχουμε δει ακόμα τίποτα, σχετικά με το τι είναι ικανή να βγάλει από τη φαρέτρα της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, καθώς μπορεί η Λαγκάρντ να αποκλείει εργαλεία που υπονομεύουν τη θεσμικότητα της τράπεζας αλλά οι κρίσιμες συνθήκες, απαιτούν και κρίσιμες αποφάσεις, αλλά από όλους. Όταν θα θέσει τα δικά της όρια, τότε ίσως όλοι αντιληφθούν πως θα πρέπει να ξεπεράσουν στεγανά και ιδεολογικές «παρωπίδες» αν θέλουν να έχει μέλλον το ενιαίο νόμισμα.
Φωτογραφία: Getty Images/Ideal Image
