Τα υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα το 2021 και το 2022 ενδέχεται να αυξήσουν το διάστημα που απαιτείται για τη σταδιακή μείωση των δεικτών δημοσίου χρέους στις χώρες της Ευρωζώνης, όπως εκτιμά η Fitch, θέτοντας έτσι στην «αιχμή του δόρατος» την επιστροφή σε ισχυρούς αναπτυξιακούς ρυθμούς με την καθοριστική συμβολή των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Το πλαίσιο της Κομισιόν ευθυγραμμίζεται με αυτό της Fitch γύρω από το ότι δεν θα υπάρξει ουσιαστική διαρθρωτική δημοσιονομική προσαρμογή στην Ευρωζώνη το 2022. Όπως επισημαίνει, τα φετινά ελλείμματα θα παραμείνουν υψηλά, εξαιτίας του τρίτου κύματος της πανδημίας στο α' τρίμηνο και της επακόλουθης επέκτασης των υποστηρικτικών μέτρων ως απάντηση στους περιορισμούς που είχαν ενεργοποιηθεί. Ως συνέχεια αυτού, η μείωση των ελλειμμάτων για το 2022 θα επιτευχθεί μέσω της κυκλικής οικονομικής ανάκαμψης και της σταδιακής απορρόφησης των μέτρων στήριξης, με τις εκτιμήσεις της Fitch να κάνουν λόγο για μικρότερη μείωση του ελλείμματος το 2022, στο 5,2% του ΑΕΠ από 7,3% στην Ευρωζώνη.
Σύμφωνα και με τι εκτιμήσεις της Κομισιόν, όλες οι χώρες της Ευρωζώνης θα έχουν χειρότερο διαρθρωτικό ισοζύγιο το 2022 σε σύγκριση με το 2019. Αυτό, σύμφωνα με τη Fitch, μπορεί να θεωρηθεί ως μέτρο του μακροχρόνιου αντίκτυπου της πανδημίας στο δημοσιονομικό σκέλος και συνεπάγεται ότι μετά το 2022 μπορεί να χρειαστεί αυστηρότερη δημοσιονομική πολιτική ώστε να μειωθεί το διαρθρωτικό ισοζύγιο και να διασφαλιστεί η πτωτική πορεία του χρέους. Ωστόσο, το βήμα προς τη δημοσιονομική προσαρμογή μετά το 2022 μπορεί να αποδειχθεί πολιτικά δύσκολο με «φόντο» τις εκλογές στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία. Παράλληλα, η χαλαρή νομισματική πολιτική τόσο της ΕΚΤ όσο και των υπόλοιπων ισχυρών κεντρικών τραπεζών ενδέχεται να μειώσει την αίσθηση του επείγοντος για διαρθρωτικά δημοσιονομικά μέτρα.
Από την άλλη, βασικός «μοχλός» ως προς τα rating actions της Fitch στις οικονομίες της Ευρωζώνης θα αποτελέσει η πτωτική πορεία του χρέους, αλλά και η οικονομική και δημοσιονομική πολιτική σε μεσοπρόθεσμη βάση. Η Fitch εκτιμά ότι η διαρκής μείωση του βάρους του δημόσιου χρέους μπορεί να απαιτεί ένα συνδυασμό διαρκείς και ευρείας βάσης ενίσχυσης του ΑΕΠ με δημοσιονομική προσαρμογή. Ωστόσο, οι πολιτικές και κοινωνικές προκλήσεις γύρω από τις αυστηρές δημοσιονομικές πολιτικές οδηγούν στο να δοθεί έμφαση κατά κύριο λόγο στην ανάπτυξη. Έτσι, έρχεται στο επίκεντρο η αποτελεσματική χρήση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης που καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική για την αποκατάσταση τόσο της οικονομικής όσο και της δημοσιονομικής ζημίας που προκλήθηκε από την πανδημία. Σε γενικές γραμμές, ο οίκος εκτιμά ότι το NGEU προσφέρει μια ευκαιρία σημαντικής ενίσχυσης της βραχυπρόθεσμης ανάπτυξης και των μακροπρόθεσμων προοπτικών μέσω των φιλόδοξων επενδυτικών προγραμμάτων και οικονομικών μεταρρυθμίσεων, χωρίς να αυξάνει σημαντικά την πίεση στα δημοσιονομικά. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις οικονομίες με υψηλό όγκο χρέους, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές της Fitch.
Πέραν αυτού, η Κομισιόν αναμένει πως μέσω του NGEU / RRF (Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) θα χρηματοδοτηθούν τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά επενδυτικά σχέδια, ανεβάζοντας το ποσοστό δημόσιων επενδύσεων προς το ΑΕΠ της ΕΕ σε περίπου 3,5% το 2022, ήτοι το υψηλότερο επίπεδο από το 2010. Για την Ευρωζώνη, αντίστοιχα η άνοδος αναμένεται να προσεγγίσει το 3,3% του ΑΕΠ έως το 2022 από 2,8% το 2019. Σύμφωνα με την εκτίμηση της Κομισιόν, οι δαπάνες της ΕΕ που θα χρηματοδοτηθούν από επιχορηγήσεις μέσω του RRF για το 2021-2022 αποτιμώνται στο 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ για το 2019 (που αντιστοιχεί στο 40% του συνολικού όγκου επιχορηγήσεων για όλες τις χώρες). Αναμένει δε ότι ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος που δημιουργείται από το RRF θα είναι στο 1,2% του πραγματικού ΑΕΠ της ΕΕ το 2019. Αυτό θα σήμαινε έναν δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή περίπου 1,2, που ευθυγραμμίζεται σε γενικές γραμμές με την εκτίμηση της Fitch, για «κοντά ή ακόμα και ελαφρώς υψηλότερα από το 1», θέτοντας μεμονωμένα για τις οικονομίες ένα εύρος 0,8 - 1,3. Ωστόσο, ο τελικός αντίκτυπος θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα απορρόφησης και την αποτελεσματικότητα στο σκέλος των δαπανών, ενώ στη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη καταλυτικό ρόλο θα έχει η αλληλεπίδραση μεταξύ των επενδυτικών σχεδίων και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Όπως σημειώνει η Fitch, στα εθνικά σχέδια των περισσότερων χωρών περιλαμβάνονται μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν όχι απλώς στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και στη μείωση της γραφειοκρατίας, αλλά και σε ευρύτερο πλέγμα που εστιάζει στην αγοράς εργασίας, στο σύστημα δικαιοσύνης και στον τομεακό ανταγωνισμό, το οποίο ενδέχεται να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας στο μέλλον. Παράλληλα, η ενίσχυση του επιπέδου δυνητικής ανάπτυξης θα ήταν ένα σημαντικό επίτευγμα που θα μπορούσε να διευκολύνει τη μείωση του όγκου χρέους με την πάροδο του χρόνου. Χωρίς μια τέτοια βελτίωση, όπως επισημαίνει η Fitch, οι ρυθμοί ανάπτυξης θα μπορούσαν να υποχωρήσουν τάχιστα, μετά την αρχική βραχυπρόθεσμη επενδυτική ώθηση. Σε αυτό το σενάριο, ο αντίκτυπος του Ταμείου Ανάκαμψης στη δυναμική του χρέους μεσοπρόθεσμα, θα μπορούσε να είναι αμελητέος.
