Το κρεσέντο πιέσεων για επιτάχυνση των εμβολιασμών ως μόνο «αντίδοτο» στο πιθανό τέταρτο κύμα πανδημίας - λόγω της μετάλλαξης Δέλτα - προφανώς έχει στο επίκεντρο του τη διαφύλαξη της υγειονομικής κατάστασης της χώρας. Ωστόσο, η ανησυχία για τα οικονομικά της αγοράς και των κρατικών ταμείων εντείνεται.
Όπως επισημαίνουν αρμόδια στελέχη η διαφορά σε σχέση με όλη την προηγούμενη περίοδο είναι πώς όλα τα διαθέσιμα εργαλεία επιδοτήσεων που έχουν ήδη έρθει ή θα δρομολογηθούν από τον κοινοτικό «κουμπαρά» (για παράδειγμα το ΕΣΠΑ ή το React EU), έχουν ήδη καλυφθεί (περιορίζοντας το δημοσιονομικό κόστος των μέτρων στήριξης). Άρα, οποιοδήποτε πιθανό επιπλέον μέτρο, θα πρέπει να καλυφθεί από τα κρατικά ταμεία και θα βαρύνει τον προϋπολογισμό.
Διαθέσιμα υπάρχουν, περί τα 35 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τον ΥΠΟΙΚ. Αλλά το πως θα επηρεαστεί το έλλειμμα και το χρέος είναι ένα άλλο «κεφάλαιο».
Αυξάνεται έτσι, όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές, η σημασία για το αναπτυξιακό αντιστάθμισμα. Δηλαδή για την επιτάχυνση των επενδύσεων που θα χρηματοδοτηθούν από το ανάλογα κονδύλια της ΕΕ. Γιατί είναι το μόνο δεδομένο σήμερα μετρό στήριξης με χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκής πλευράς.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Ελλάδα 2.0 και το νέο ΕΣΠΑ συγκεντρώνουν την απόλυτη προσοχή των αρμόδιων υπουργείων Οικονομικών και Ανάπτυξης. Επιχειρείται το ταχύτερο δυνατό να ενεργοποιηθούν.
Αλλά τούτο από μόνο του δεν διασφαλίζει ούτε την αυτόματη έλευση χρήματος ούτε την δαπάνη των ποσών για επενδύσεις. και τούτολόγω των πολλών βημάτων που πρέπει να ακολουθήσουν.
Οπότε, η προσοχή στρέφεται παράλληλα και στην επόμενη ημέρα από την πολιτική έγκριση. Η οποία απαιτεί πολλές προσπάθειες σε Αθήνα και Βρυξέλλες.
1. Ελλάδα 2.0
Στο πεδίο του Σχεδίου Ανάκαμψης των 30,5 δισ. ευρώ επιχειρείται να ολοκληρωθούν το ταχύτερο δυνατό οι συμβάσεις με την Κομισιόν που θα μπορούν να υπογραφούν αμέσως την επίσημη έγκριση από το Ecofin της 13ης Ιουλίου. Μετά την υπογραφή τους θα πρέπει να «περάσουν» από τη Βουλή. Και τότε μόνο θα μπορεί να είναι έτοιμη η Αθήνα για να λάβει την προκαταβολή του 13%.
Ωστόσο, υπάρχουν και πεδία που έχουν σχέση με τις Βρυξέλλες. Οι αρμόδιες διευθύνσεις της Επιτροπής τρέχουν προς το παρόν να εγκρίνουν και άλλα Σχέδια κρατών με στόχο (αν χρειασθεί) και νέο, έκτακτο Ecofin. Με την Ελλάδα ως ένα από τα «πρώτα» κράτη να πρέπει ίσως να περιμένει και άλλες χώρες να φτάσουν στο δικό της στάδιο.
Επιπλέον η Επιτροπή πρέπει να καταφέρει να αντλήσει από τις αγορές όλα τα αναγκαία ποσά ρευστότητας για να δώσει προκαταβολές σε έως και 12 κράτη. Αν όλα αυτά γίνουν εφικτά μέσα στον Ιούλιο τότε τα λεφτά (περίπου 4 δισ. ευρώ για την Ελλάδα) μπορεί να φτάσουν πριν τις διακοπές του Αυγούστου. Αλλιώς το «ορόσημο» μεταφέρεται για τα τέλη Αυγούστου ή για αρχές Σεπτεμβρίου.
Σε κάθε περίπτωση, έως τότε, παράλληλα, επιχειρείται να ωριμάσουν προκηρύξεις επενδύσεων για να αρχίσουν να γίνονται δαπάνες έργων. Γιατί έτσι μόνο τα λεφτά θα φανούν στην αγορά και θα τονώσουν την οικονομία.
2. ΕΣΠΑ
Στο πεδίο του νέου ΕΣΠΑ η προκαταβολή που θα μπορεί να έρθει μετά την πολιτική του έγκριση είναι μόνο στο 0,5% των περίπου 21 δις ευρώ που αναλογούν στη χώρα (σ.σ. δηλαδή ένα ποσοστό πολύ μικρότερο σε σχέση με το παρελθόν). Το ποσό αυτό δεν έρχεται «αυτόματα» μετά την έκκριση του συνολικού σχεδίου (όπως στο Ελλάδα 2.0), αλλά μετά το επόμενο στάδιο έγκρισης κάθε επιχειρησιακού προγράμματος και για το ποσό που αναλογεί σε αυτό…
Προς το παρόν επιχειρείται να εγκριθεί – ενδεχομένως και πρώτο πανευρωπαϊκά – το νέο ΕΣΠΑ στο σύνολό του. Μετά αρχίζει ένας νέος μαραθώνιος για τα Επιχειρησιακά Προγράμματα που θα πρέπει να εγκριθούν πρώτα.
Πληροφορίες κάνουν λόγο για προτεραιότητά σε όσα είτε έχουν «γεμίσει» με έργα, με βασικό παράδειγμα το «Ανταγωνιστικότητα» που έχει μετατραπεί σε χρηματοδότη (με 5 δισ. ευρώ περίπου) των μέτρων στήριξης. Θα πρέπει πιθανόν έργα να μεταφερθούν στην επόμενη προγραμματική περίοδο για να καλυφθούν από κονδύλια της ΕΕ μέσω αιτημάτων πληρωμής που θα πρέπει να γίνουν εντός του έτους (ώστε να μειωθεί το δημοσιονομικό φορτίο).
Σε άλλα προγράμματα (όπως το Υποδομών ή έργα περιβάλλοντος) η προτεραιότητα έχει σχέση με την ανάγκη να ολοκληρωθούν ομαλά έργα που είναι «γέφυρες» 2 προγραμματικών περιόδων.
Όσον αφορά στο Ανταγωνιστικότητα υπάρχει και μία άλλη παράμετρος δυσκολίας: το REACT EU. Ο λόγος για το νέο πρόγραμμα της ΕΕ που επιδοτεί την κάλυψη δαπανών μέτρων στήριξης και είναι μέρος από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ. Τούτο δεν θα μπει στη νέα προγραμματική περίοδο αλλά στο υφιστάμενο ΕΣΠΑ (νέος άξονας του Ανταγωνιστικότητα).
Τα λεφτά που μοιράστηκαν για φέτος φτάνουν στα 1,6 δισ. ευρώ και θα καλύψουν δαπάνη για Επιστρεπτέες ή για την συμμετοχή του κράτους στο ΤΕΠΙΧ (σ.σ. υποκαθιστώντας τη δημόσια δαπάνη) Ωστόσο ακόμα μένει να φανεί τι θα γίνει με το ποσό που απομένει προς πληρωμή για το 2022. Λόγω της πράσινης παραμέτρου που έχει ενταχθεί πανευρωπαϊκά στο εν λόγω μέτρο (δηλαδή της υποχρέωσης των Βρυξελλών συνολικά το 25% των κονδυλίων του να οδεύσουν σε πράσινα έργα), η διανομή δυσκολεύει. Και τούτο γιατί τα μέτρα στήριξης – όπως ήταν λογικό – δεν διαμορφώθηκαν με τέτοια κριτήρια, αλλά με βάση το πλήγμα που δέχθηκαν κλάδοι από τους υγειονομικούς περιορισμούς. Φέτος ο εν λόγω περιορισμός παρακάμφθηκε αλλά αν διατηρηθεί η (συνολική πια) υποχρέωση για το 2022, τότε η δυσκολία να βρεθούν «πράσινα» μέτρα στήριξης που θα ενταχθούν θα μεγαλώσει, εκτός και αν υπάρξει κάποια νέα ευελιξία από την ΕΕ.
