Οι τρεις χώρες της Βαλκανικής , Βόρεια Μακεδονία, Σερβία και Αλβανία, εξέδωσαν ανακοίνωση από τα Σκόπια την Πέμπτη, με την οποία δηλώνουν ότι στοχεύουν να καταργήσουν πρακτικά όλα τα εμπόδια στα σύνορα για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις τους έως το 2023. Η πρωτοβουλία αυτή ονομάστηκε Ανοιχτά Βαλκάνια (Open Balkans) αλλά ήδη έχει αποκτήσει το ψευδώνυμο "μίνι-Σένγκεν".
Στην κοινή τους συνάντηση, που είναι τμήμα μιας ευρύτερης πρωτοβουλίας περιφερειακής συνεργασίας, ο Πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας, Ζόραν Ζάεφ, ο Σέρβος Πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς και ο Αλβανός Πρωθυπουργός Έντι Ράμα ανακοίνωσαν ότι σκοπός τους είναι να εξαλείψουν τις μεγάλες και κουραστικές αναμονές για τους ταξιδιώτες και την περίπλοκη γραφειοκρατία για τις εταιρείες.
Το πλαίσιο της "μίνι-Σένγκεν"
Η συμφωνία Ανοιχτά Βαλκάνια περιλαμβάνει μία συμφωνία και δύο μνημόνια. Η συμφωνία προβλέπει περιφερειακή συνεργασία για φυσικές καταστροφές, επιτρέποντας στις τρεις χώρες να συνεργάζονται στενά όχι μόνο στην πρόληψη, αλλά και στην παροχή και συντονισμό αμοιβαίας βοήθειας κατά τη διάρκεια σεισμών, καταιγίδων, πυρκαγιών και άλλων καταστροφών.
Το πρώτο μνημόνιο αναφέρεται στην κατάργηση των περιττών γραφειοκρατικών στοιχείων και στην επιτάχυνση της μεταφοράς εμπορευμάτων στα σύνορα. Μια ιδέα που συζητήθηκε ήταν το άνοιγμα ειδικών "γρήγορων διαδρομών" στα σύνορα για τους Βαλκάνιους πολίτες, έτσι ώστε να έχουν προτεραιότητα σε σχέση με τους υπόλοιπους.
Το δεύτερο μνημόνιο προβλέπει πρακτική ενοποίηση των αγορών εργασίας, με ευκολότερη έκδοση αδειών εργασίας για τους πολίτες μιας χώρας στις άλλες δύο, αμοιβαία αποδοχή διπλωμάτων και επαγγελματικών προσόντων, καθιστώντας όλα τα εργατικά δυναμικά πιο ευέλικτα και διαθέσιμα και ελπίζουμε να προσελκύουν περισσότερες επενδύσεις.
Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας, πραγματοποιήθηκε επίσης ένα περιφερειακό οικονομικό φόρουμ στο οποίο συμμετείχαν περίπου 350 εταιρείες, προερχόμενες κυρίως από αυτές τις τρεις χώρες αλλά και από την ευρύτερη περιοχή.
"Όποιος θέλει ας μας ακολουθήσει"
Ο Αλβανός πρωθυπουργός, Έντι Ράμα, δήλωσε: "Μέχρι το 2023, μεταξύ των τριών χωρών μας, θα έχουμε μηδενική αναμονή στα σύνορα. Όποιος θέλει να έρθει μαζί μας είναι ευπρόσδεκτος να το κάνει". Οι "ευπρόσδεκτοι" είναι οι χώρες των δυτικών Βαλκανίων που μέχρι στιγμής δεν ακολούθησαν τα κελεύσματα των τριών μεγάλων. Πρόκειται για το Κόσσοβο, τη Βοσνία -Ερζεγοβίνη και το Μαυροβούνιο.
Η ανάγκη συνεργασίας πέρα από τις εθνικές διαφορές (που είναι συστηματικά έντονες στα Βαλκάνια και συχνά παίρνουν τη μορφή ένοπλων συγκρούσεων) είναι πρόδηλη στις δηλώσεις του Σέρβου Προέδρου, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, η χώρα του οποίου έχει σαφές πρόβλημα με την ανεξαρτητοποίηση του Κοσσόβου. "Αυτό που μας χωρίζει δεν πρέπει να αποτελεί δικαιολογία για την έλλειψη συνεργασίας", δήλωσε ο Βούτσιτς και συμπλήρωσε: "Εάν κάποιος έχει πρόβλημα με το αν πρέπει η ετικέτα του ονόματος του Κοσσυφοπεδίου να έχει έναν αστερίσκο, τότε βάλτε ένα τετράγωνο μετά το όνομα της Σερβίας, δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με αυτό, καθώς αρκεί να συνεργαζόμαστε".
Οι διαφωνούντες
Το Κόσσοβο εξέφρασε έντονα την πολιτική του διαφωνία απέναντι στο "μίνι-Σένγκεν" μέσω του Προέδρου του, Αλμπίν Κούρτι την Πέμπτη. Δήλωσε ότι μια τέτοια κίνηση δεν δίνει κάποιο όραμα στην περιοχή και είναι προτιμότερο να προχωρήσουν οι περιφερειακές συνεργασίες CEFTA και SEFTA, οι οποίες βασίζονται στο μοντέλο της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Περιοχής και Ευρωπαϊκού Ελέυθερου Εμπορίου (EFTA-EEA). Το μοντέλο αυτό είναι η συνεργασία της Ε.Ε. με τις τρεις χώρες της ΕΕΑ, Ισλανδία, Λιχτενστάϊν και Νορβηγία.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν η Βοσνία και το Μαυροβούνιο που δήλωσαν ότι δεν βλέπουν ιδιαίτερα οφέλη από την κίνηση "μίνι-Σένγκεν", καθώς η χαλάρωση των περιορισμών στα ταξίδια και το εμπόριο καλύπτεται ήδη από την ευρύτερη συμφωνία της CEFTA και από διμερείς συμφωνίες μεταξύ των χωρών της περιοχής.
Η συμφωνία Ανοιχτά Βαλκάνια αναμένεται να προχωρήσει ως το τέλος του έτους, όπου και θα γίνει στα Τίρανα της Αλβανίας η επόμενη επίσημη συνάντηση των τριών ηγετών. Μένει να δούμε, αν θα έχουν καταφέρει να πείσουν για τα αποτελέσματα της εξέλιξης αυτής.
