Στην τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Ρίο, το 2016, ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Σίντζο Άμπε είχε εμφανιστεί ντυμένος σαν τον γνωστό χαρακτήρα βιντεοπαιχνιδιών Σούπερ Μάριο, δηλώνοντας ότι η Ιαπωνία "επέστρεψε" (Japan is back) εννοώντας ότι ανέλαβε μετά το 1964 μια ακόμη διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων και επίσης, συμβόλικα είχε ανακάμψει από το μεγάλο ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα το 2011.
Η αλήθεια είναι ότι η Ιαπωνία επένδυσε πολλά στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020 και κυρίως στο οικονομικό επίπεδο. Είμαστε πλέον στα μισά του δρόμου μέχρι τη λήξη και τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η Ιαπωνία δεν είναι καν σε κούρσα "πρόκρισης" για την οικονομία της.
Ξεκινώντας την προετοιμασία, οι Αγώνες έπεσαν πάνω στην πανδημία του κορονοϊού. Η ΔΟΕ μετέθεσε τους Αγώνες κατά έναν χρόνο και η Ιαπωνία θεώρησε ότι μπορεί να κάνει ρελάνς, κερδίζοντας το στοίχημα των πρώτων Αγώνων "μετά την πανδημία".
Τα πράγματα βέβαια δεν ήρθαν όπως τα περίμεναν οι Ιάπωνες. Υπήρξε πόλεμος χορηγών, τελικά οι Αγώνες γίνονται χωρίς θεατές και τα κρούσματα έχουν πάρει την ανηφόρα και στο Τόκιο εξετάζονται πολλά περιοριστικά μέτρα.
Το πιο βασικό είναι ότι οι ιαπωνικές πολυεθνικές εταιρείες δεν έχουν στηρίξει όσο θα περίμενε η ιαπωνική κυβέρνηση. Το τελικό κόστος των Αγώνων θα είναι τέσσερις φορές πάνω από το αρχικό πλάνο και έτσι, μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι η Ιαπωνία "αποκλείεται από τα μετάλλια" για τις επιδόσεις της στη διαχείριση των Αγώνων ως προς το οικονομικό κομμάτι.
Δεν περνάς το ίδιο ποτάμι 2 φορές
Το 1964 ήταν μια διοργάνωση που κρίθηκε επιτυχημένη από πολλούς τομείς. Αρχικά, χρησιμοποιήθηκε ως ευκαιρία για να χτιστούν υποδομές πανεθνικής κλίμακας, έξω από τις αθλητικές εγκαταστάσεις. Η χρονιά των Αγώνων συνέπεσε για παράδειγμα με τα εγκαίνια του δίκτυου τρένων υπερ-υψηλής ταχύτητας Σιν-κάνσεν (γνωστό ως Bullet train). Κατασκευάστηκαν επίσης, ένας αυτοκινητόδρομος ταχείας κυκλοφορίας που συνέδεε το διεθνές αεροδρόμιο Χανέντα με το κέντρο του Τόκιο, έγιναν εργασίες διεύρυνσης στις κύριες αρτηρίες της πόλης για να διευκολυνθεί η αυξημένη κίνηση και συνδέθηκε το Τόκιο καλύτερα με τις περιοχές Οσάκα και Ναγκόγια. Με λίγα λίγια οι υποδομές που έγιναν για να βοηθήσουν τους Αγώνες χρησίμευσαν και σημαντικά ώστε να επιτευχθεί το ιαπωνικό οικονομικό θαύμα τις επόμενες δύο δεκαετίες.
Η σημερινή κατάσταση είναι σημαντικά διαφορετική. Δεν μπορεί να υπάρξει οικονομικό θαύμα και η ιαπωνική κυβέρνηση έθεσε ως στόχο να κάνει τους Αγώνες του Τόκιο μια παγκόσμια προθήκη για να αναδειχθεί η τεχνολογική υπεροχή της Ιαπωνίας στην πρωτοπορία για περιβαλλοντικά βιώσιμους Ολυμπιακούς Αγώνες. Εξ ου και άλλαξε το αρχικό σχέδιο του βασικού Ολυμπιακού Σταδίου του Τόκιο, το οποίο είχε γίνει από τη διάσημη αρχιτέκτονα Ζάχα Χαντίντ, σε ένα ολοκληρωμένο στάδιο που κόστιζε ακριβώς τα μισά χρήματα.
Το πρόβλημα άρχισε να ξεδιπλώνεται όταν το σχέδιο για περιβαλλοντικά βιώσιμους αγώνες άρχισε να γίνεται συνολικά κοστοβόρο. Τότε έπεσε η ιδέα στο τραπέζι να μεταφερθούν πολλές εγκαταστάσεις εκτός Τόκιο για να μειωθεί το συνολικό κόστος και να επωφεληθούν και άλλες περιοχές από τους Αγώνες (μια εμπειρία η οποία υπήρχε σαν ιδέα και στους Ολυμπιακούς του Λονδίνου το 2012). Πολλές περιοχές δήλωσαν αδυναμία να ακολουθήσουν τον ρυθμό που χρειαζόταν ώστε να κατασκευαστούν οι απαραίτητες υποδομές και έγινε περισσότερο εμφανής παρά ποτέ η ανισόμετρη ανάπτυξη μεταξύ του Τόκιο και των περιφερειακών πόλεων της Ιαπωνίας.,
Ο λάθος σχεδιασμός εκτίναξε το κόστος
Οι παλινωδίες στον σχεδιασμό των υποδομών και η πανδημία οδήγησαν σε μια υπερβολική αύξηση του κόστους των Αγώνων. Έγιναν σημαντικές προσπάθειες για εξοικονόμηση χρημάτων όμως η αρχική εκτίμηση της κυβέρνησης για το κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων πήγε από τα αρχικά 7,3 δισεκατομμύρια δολάρια στα 12,6 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ μέχρι τα τέλη του 2019. Σήμερα, με ανακοινώσεις που έγιναν στην αρχή των Αγώνων, οι επίσημες εκτιμήσεις κάνοπυν λόγο για κόστος που θα αγγίξει τα 22 δισεκατομμύρια δολάρια και ορισμένοι λένε ότι όταν πέσει η αυλαία των Αγώνω, ο "λογαριασμός" θα έχει φτάσει τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια. Η ελπίδα να μετριαστεί το μεγάλο κόστος από τα έσοδα των θεατών και τον διεθνή τουρισμό εξανεμίστηκε με το νέο κύμα της πανδημίας.
Οι Αγώνες έγιναν εστία υπερμετάδοσης - Οι χορηγοί εγκαταλείπουν
Πέρα από τη διαφωνία για τα οικονομικά οφέλη στην περιφέρεια, το βασικό επιχείρημα πολλών χορηγών ήταν ότι οι Αγώνες θα γίνουν εστία υπερμετάδοσης κορονοϊού και ο ένας μετά τον άλλο δεν ήθελαν να δουν τα brand names τους να συνδέονται με μια αποτυχημένη διοργάνωση στον τομέα της ασφάλειας απέναντι στον COVID-19. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι σχετικές έρευνες έδειξαν ότι το 55% των Ιαπώνων πίστευε ότι τα παιχνίδια δεν πρέπει να γίνουν και το 68% πίστευε ότι η διοργάνωση των Αγώνων δεν θα ήταν σε θέσει να ελέγξει τα κρούσματα. Η κυβέρνηση δεν άκουσε τη γνώμη αυτή και προχώρησε με μια σειρά μέτρων (όπως οι φυσαλίδες απομόνωσης στο Ολυμπιακό Χωριό) που δεν λειτούργησαν καθόλου.
Οι χορηγοί, ξεκινώντας από την Toyota, απέσυραν τις τηλεοπτικές διαφημίσεις τους από τους Αγώνς. Ακολούθησαν οι μεγάλες ιαπωνικές εταιρείες Panasonic, NTT, Fujitsu, NEC και Keidanren που αποσύρθηκαν από την τελετή έναρξης.
Τη Δευτέρα, το Τόκιο κυρήχθηκε σε κατάαταση έκτακτης ανάγκης και οι μετακινήσεις των ανθρώπων περιορίστικαν μέχρι τις 22 Αυγούστου. Τα μπαρ και τα εστιατόρια κλείνουν νωρίς και ο τουρισμός έχει καταστραφεί. Τελικά, το δίλημμα μεταξύ της υγείας και της οικονομικής σταθερότητας και ανάκαμψης, στην περίπτωση των Ολυμπιακών Αγώνων του Τόκιο αποδείχθηκε ψευδές και παραπλανητικό. Στις 8 Αυγούστου, μετά την τελετή λήξης, θα δούμε και αν θα υπάρξει κάποιο σχέδιο για να ανασυνταχθεί η ιαπωνική οικονομία πριν βυθιστεί σε ένα καθοδικό σπιράλ ύφεσης.
