Τα προβλήματα στην υλοποίηση των έργων πρόληψης και αποκατάστασης των πληγών από φυσικές καταστροφές περιγράφονται στο έγγραφο της Πολιτικής Προστασίας που αναλύει πως θα διατεθούν τα κονδύλια από το νέο ΕΣΠΑ. Ο λόγος για προβλήματα που οδήγησαν στο νέο ΕΣΠΑ στην σύνταξη ξεχωριστού προγράμματος προκειμένου η… ιστορία να μην επαναληφθεί.
Γίνεται λόγος για έργα για την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές που χαρακτηρίζονται από σημαντικές καθυστερήσεις. Επίσης καταγράφεται σε πολλές περιπτώσεις πολύ χαμηλό ποσοστό απορρόφησης (στοιχεία έως τα μέσα του 2020) αλλά και πολύ χαμηλό ποσοστό συμβάσεων, τη στιγμή που πρόκειται για προγράμματα που εγκρίθηκαν το 2015.
Επίσης εξηγείται πως ο κατακερματισμός των παρεμβάσεων οδήγησε σε αστοχίες. Περιγράφεται και γιατί παραμένουν πολύ σημαντικές ανάγκες για επενδύσεις στην πρόληψη αλλά και στην αποκατάσταση,
Αναλυτικά, αναφέρεται πως στην Ελλάδα οι παρεμβάσεις στο τομέα της Πολιτικής Προστασίας «κατά το παρελθόν αλλά και στην τρέχουσα Προγραμματική Περίοδο πραγματοποιήθηκαν μέσω των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων των Διαρθρωτικών Ταμείων και του ΕΓΤΑΑ (έργα για την προστασία των δασών από τις πυρκαγιές που χαρακτηρίζονται από σημαντικές καθυστερήσεις).
Μέσω των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων κυρίως χρηματοδοτούνται επενδύσεις για την αναβάθμιση της επιχειρησιακής ικανότητας του Πυροσβεστικού Σώματος που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων και την προμήθεια σύγχρονου εξοπλισμού αντιμετώπισης φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών, αλλά και παρεμβάσεις αντιπλημμυρικής προστασίας η πλειονότητα των οποίων αφορά την κατασκευή δικτύων ομβρίων εντός του αστικού ιστού.
«Ωστόσο, παραμένουν πολύ σημαντικές ανάγκες ως απόρροια του περιορισμού των δημόσιων δαπανών κατά την τελευταία δεκαετία για την αναβάθμιση/εκσυγχρονισμό του υλικοτεχνικού εξοπλισμού και των υλικοτεχνικών υποδομών και μέσων. Αναγκαία κρίνεται η συνέχιση δράσεων όπως, για παράδειγμα, η κάλυψη της απαραίτητης υλικοτεχνικής υποδομής και μέσων για τη βέλτιστη παροχή υπηρεσιών δασοπυρόσβεσης, η δημιουργία ενός αναβαθμισμένου συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης και η προώθηση όλων των αναγκαίων έργων πρόληψης για το μετριασμό των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών και ιδίως την αποφυγή απωλειών ζωής».
Για να δομηθεί το νέο πρόγραμμα 2021- 2027 έγινε απολογισμός της κατάστασης. Αναφέρεται πως η επίτευξη των στόχων και των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων που επιλέχθηκε να υλοποιηθεί μέσω αυτοτελούς Προγράμματος Πολιτικής Προστασίας, σε αντίθεση με τις επιλογές προηγούμενων Προγραμματικών περιόδων, προέκυψε :
• από την ύπαρξη μεγάλου αριθμού διαφορετικού φυσικού αντικείμενου παρεμβάσεων,
• από την αναγκαιότητα υλοποίησης διεθνών διαγωνισμών σημαντικού προϋπολογισμού και την σύνταξη «φακέλων μεγάλων έργων»,
• από την ανάγκη «ομαδοποίησης» διαγωνισμών μελετών με ενιαίες προδιαγραφές που υπερβαίνουν τα διοικητικά όρια Περιφερειών,
• από την ενεργοποίηση σημαντικού αριθμού εν δυνάμει τελικών δικαιούχων που καλύπτουν το σύνολο των διοικητικών επιπέδων της χώρας (Υπηρεσίες Υπουργείων, Εποπτευόμενοι Οργανισμοί Υπουργείων, ΑΕΙ – Ερευνητικά Κέντρα, Εθελοντικές Οργανώσεις),
• από την ουσιώδη διαφοροποίηση στην ασκούμενη πολιτική για την πολιτική προστασία που ενδυναμώνει την πρόληψη έναντι της απλής και συχνά δυσδιάκριτης παρέμβασης μετά την εκδήλωση των καταστροφικών φαινομένων,
• από την συσσωρευμένη αρνητική εμπειρία της χώρας σε πρακτικές που δεν έδιναν την δέουσα έως σήμερα βαρύτητα, σε παρεμβάσεις στον τομέα της πρόληψης - έγκαιρης προειδοποίησης, τον κατακερματισμό των δικτύων συλλογής κρίσιμων επιστημονικών δεδομένων από διαφορετικούς φορείς (επτά διαφορετικά δίκτυα σεισμογράφων, την ελλιπή επικοινωνία μεταξύ των δικτύων συλλογής μετεωρολογικών δεδομένων), τις χρηματοδοτήσεις μέσω κυρίως των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων αποσπασματικών έργων (π/χ. αντιπλημμυρικά, αγροτική και δασική οδοποιία κλπ).
• την ανεπαρκή έως τώρα κατανόηση του νέου θεσμικού πλαισίου που διέπει την πολιτική προστασία στη χώρα με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πρόσφατη κρίση του COVID-19.
Η πορεία υλοποίησης
Τα στοιχεία που συνέλεξε για την πορεία των έργων που τώρα εκτελούνται μέσω του ΕΣΠΑ από κονδύλια της ΕΕ δείχνουν μεγάλες αποκλίσεις στην απορρόφηση σε κάποιες κατηγορίες. Με μέσο ποσοστό νομικών δεσμεύσεων (υπογραφή συβάσεων) στο 54,6% στο σύνολο της κατηγορίας πολιτικής προστασίας, η κατάσταση είναι η εξής:
*Ανάπτυξη συστήματος παρακολούθησης και πρόληψης. Προϋπολογισμός 8,466 εκατ. ευρώ, νομικές δεσμεύσεις στο 39,9% και πληρωμές 421.832 ευρώ.
* ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Προϋπολογισμός 130,36 εκατ. ευρώ, νομικές δεσμεύσεις στο 76,3% και πληρωμές 52.25 εκατ.. ευρώ
* ΕΡΓΑ ΑΝΤΙΔΙΑΒΡΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Προϋπολογισμός 31,32 εκατ. ευρώ, νομικές δεσμεύσεις στο 9,9% και πληρωμές 2,3 εκατ. ευρώ
* ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Προϋπολογισμός 4,7 εκατ. ευρώ, νομικές δεσμεύσεις στο 15,4% και πληρωμές 167.338 ευρώ
* ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Προϋπολογισμός 21,1 εκατ. ευρώ, νομικές δεσμεύσεις στο 27% και πληρωμές 4,2 εκατ. ευρώ
*ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ. Προϋπολογισμός 54,73 εκατ. ευρώ, νομικές δεσμεύσεις στο 34,2% και πληρωμές 13,7 εκατ. ευρώ
*ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΤΡΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ Προϋπολογισμός 4,4 εκατ. ευρώ, νομικές δεσμεύσεις στο 97,1% και πληρωμές 3,96 εκατ. ευρώ
*Σύστημα απογραφής και παρακολούθησης των δασών και δασικών εκτάσεων για την κάλυψη των υποχρεώσεων της χώρας και τη διαμόρφωση στρατηγικής για την προσαρμογή τους στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό αυτής. Προϋπολογισμός 6,5 εκατ. ευρώ, νομικές δεσμεύσεις 0% και πληρωμές… μηδέν.
