Στο φυσικό αέριο πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η τιμή του συμβολαίου στο ολλανδικό hub ήταν στα 90 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Την Δευτέρα έκλεισε το συμβόλαιο στα 97,6 ευρώ (αφού προηγουμένως είχε φτάσει μέσα στην ημέρα και στα 116 ευρώ), χθες εκτοξεύθηκε στα 128,5 ευρώ ανά Μεγαβατώρα και σήμερα το μεσημέρι ξεπέρασε και τα 167,2 ευρώ...
Μόνο η χθεσινή άνοδος κατά 30 περίπου ευρώ στο - θεωρητικό προφανώς – σενάριο που διατηρηθεί καθ' όλη τη διάρκεια του έτους σημαίνει απώλεια 1,8 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ ή κατά 1% με βάση τους υπολογισμούς του οικονομικού επιτελείου (υπολογίζουν απώλεια 600 εκατ. ευρώ για κάθε 10 ευρώ που θα ανέβει το 2022 το αέριο πάνω από την τιμή στόχο των 90 ευρώ)...
Προφανώς, εξηγούν αρμόδια στελέχη, κανείς δεν μπορεί σήμερα να προβλέψει τι θα γίνει. Ο μεγαλύτερος άγνωστος «Χ» του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι ο ίδιος ο πόλεμος και, μετά, οι συνέπειες που θα έχει σε πολλά πεδία περιλαμβανομένης της οικονομίας.
Αρμόδιες πηγές στην Αθήνα και στις Βρυξέλλες εξηγούν πως στο πεδίο των ανατιμήσεων δεν πρέπει να υπολογίζεται μόνο η ιλιγγιώδης άνοδος της τιμής του φυσικού αερίου, αλλά και οι ελλείψεις σε πρώτες ύλες και τα άλλα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα που προϋπήρχαν και γιγαντώθηκαν λόγω του πολέμου. Δηλαδή, εξηγούν, προβλήματα που δεν αναμένεται να λυθούν ακόμη και αν λήξει η κρίση. Γι αυτό και πλέον αναμένονται στο «βασικό» σενάριο (σχετικά) υψηλές τιμές και το 2023.
Η Ελλάδα λοιπόν έχει να αντιμετωπίσει την έκθεσή της στο ρωσικό φυσικό αέριο (κάλυπτε το 33% του συνόλου των αναγκών τον Ιανουάριο αλλά και το 40% κατά μέσο όρο προηγουμένως). Η οποία δεν είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ, αλλά είναι μεγάλη. Όπως και οι εισαγωγές σιτηρών και άλλων αγαθών που επίσης προκαλούν πιέσεις στις τιμές αλλά και στον βιομηχανικό κόσμο. Σε συνδυασμό με τις πληθωριστικές πιέσεις που προϋπήρχαν και μένει να φανεί αν θα συγκρατηθούν αφού τα τελευταία στοιχεία δείχνουν τη διάχυσή τους στην αγορά: σε τρόφιμα, βιομηχανικά είδη αλλά και στην διαμονή.
Η μάχη για μέτρα στήριξης, το σημερινό Ecofin και οι «οδηγίες» της Επιτροπής
Το άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η οικονομική και δημοσιονομική θέση της χώρας. Το υψηλό χρέος, σε συνδυασμό με το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας (από την οποία επιχειρεί να εξέλθει) και την απουσία επενδυτικής βαθμίδας. Το εν λόγω πλαίσιο περιορίζει τα περιθώρια για μέτρα στήριξης. Και τούτο σε μία χώρα που δεν αντιμετωπίζει το νέο μέτωπο μόνο μετά από δύο χρόνια πανδημίας, αλλά και μετά από μία δεκαετία μνημονιακής κρίσης.
Το ζήτημα είναι πως για να προβεί η Ελλάδα σε επαρκή μέτρα στήριξης πρέπει να δοθεί σχετικό «δικαίωμα» από την ΕΕ. Η κυβέρνηση περιμένει τη νέα εργαλειοθήκη για την ενέργεια την άλλη εβδομάδα, αλλά περιμένει και σήμερα «νέα» από την Ευρώπη μέσα από 2 διαύλους: από τις ανακοινώσεις της Επιτροπής για τις συστάσεις προς τα κράτη για τη χάραξη προϋπολογισμών, αλλά και από την έκτακτη σύνοδο των ΥΠΟΙΚ (Ecofin) που συνεδριάζουν μέσα τηλεδιάσκεψης.
Θα φανεί λοιπόν αν σήμερα ξεκαθαρίσει σε έναν βαθμό η πολύ μεγάλη ασάφεια που υπάρχει αυτή τη στιγμή σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Αφού πέραν των κινήσεων στήριξης που αναμένονται από πλευράς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, πολλοί ΥΠΟΙΚ αλλά και εκπρόσωποι των θεσμών - με τελευταίο «κρούσμα» την θέση του κ. Λίντνερ - επιμένουν στην άρση της ρήτρας διαφυγής το 2023.
Η Ιταλία (όπως και η Ελλάδα) ζητά παράταση, ενώ ενδιάμεσα σενάρια περί διευρυμένης ελαστικότητας φέτος με μεταβατική περίοδο το 2023 αλλά σε συνθήκες επαναφοράς των Δημοσιονομικών Κανόνων είχαν πέσει στο τραπέζι τις προηγούμενες ημέρες. Και μένει να φανεί πως/αν θα αποτυπωθούν.
Οι υπουργοί Οικονομικών συνέρχονται - ξανά - σήμερα κυρίως για το θέμα των κυρώσεων και των επιπτώσεων που αυτές θα έχουν. Αλλά και για μία νέα αποτίμηση και χάραξη πολιτικής. Αναμένοντας και αυτή, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, τις εξελίξεις στο μέτωπο αλλά και στην αγορά φυσικού αερίου.
Η έκθεση της Ελλάδας σε Ρωσία - Ουκρανία
Πέραν του ενεργειακού πεδίου τα επίσημα στοιχεία δείχνουν πως προφανώς μεν υπάρχει τεράστιο πλήγμα σε όσους δραστηριοποιούνται στην Ρωσία αλλά και στην Ουκρανία λόγω των κυρώσεων και του πολέμου αντίστοιχα, αλλά, το πλήγμα σε όρους συνολικής οικονομίας δεν είναι ευρύ. Εν αντιθέσει με άλλα κράτη όπως λόγου χάριν η Γερμανία.
Η Ρωσία είναι ο 35ος περίπου εξαγωγικός προορισμός της Ελλάδος σε αξία προϊόντων (σ.σ. σε αξία στα 208 εκατ ευρώ επί συνόλου 33,4 δισ. ευρώ με στοιχεία 2019 για να μην συνυπολογισθεί η πτώση λόγω πανδημίας). Με πτώση 50% από το 2013 λόγω των αντίμετρων και με έντονα ελλειμματικό ισοζύγιο (λόγω των τεράστιων εισαγωγών καυσίμων που καλύπτουν το 80% της αξίας των εισαγωγών). Η Ελλάδα δεν εξάγει πλέον κυρίως τρόφιμα, αλλά γούνινα ενδύματα και αξεσουάρ ένδυσης και ακολουθούν τα λάδια από πετρέλαιο, συσκευές τηλεπικοινωνίας και σωλήνες από χαλκό, σύμφωνα με το ΥΠΕΞ. Οι εισαγωγές δημητριακών από τα 52 εκατ. ευρώ το 2013 υποχώρησαν στα 39,49 εκατ. ευρώ το 2019 αλλά παραμένουν υψηλές σε αξία.
Το τουριστικό μέτωπο
Αλλά και η τουριστική κίνηση με βάση στοιχεία της ΤτΕ για το 2019 (σ.σ. το τελευταίο έτος κανονικότητας), φτάνει μόνο στο 2,4% του συνόλου του τζίρου του κλάδου. Δηλαδή σε έσοδα από Ρώσους τουρίστες 433 εκατ. ευρώ επί συνόλου 18,2 δισ. ευρώ. Αλλά και σύμφωνα με το ΥΠΕΞ (ΟΕΥ Μόσχας), οι Ρώσοι τουρίστες στη χώρα μας είναι πολύ λιγότεροι με τα έσοδα του 2013 να φτάνουν στα 1,34 δισ. ευρώ. Αιτία είναι η τότε επιβολή των δυτικών κυρώσεων αλλά και η κρίση συναλλάγματος που ακολούθησε στη χώρα (πολλοί τουριστικοί οργανισμοί κήρυξαν πτώχευση).
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι συνέπειες θα είναι τόσο περιορισμένες (ειδικά στη Β. Ελλάδα), αλλά και σε όλους τους προορισμούς για λόγους πιέσεων πέραν της Ουκρανίας και συνολικά στην οικονομία της ΕΕ. Όπως εξήγησε την Δευτέρα ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας κάνοντας παράλληλα έναν πρώτο απολογισμό υπάρχει ένα συντηρητικό σενάριο απωλειών τζίρου στον τουρισμό της τάξης του 5%. Από αυτό το 2,4% είναι η απώλεια τζίρου από τους Ρώσους τουρίστες και το υπόλοιπο η πίεση που θα ασκηθεί στα εισοδήματα άλλων τουριστών λόγω της ακρίβειας και της απώλειας εισοδήματος…
Τα λεφτά και τα σενάρια για μέτρα
Το πλήγμα οδηγεί σε διεύρυνση του πακέτου στήριξης πέραν του ρεύματος- αερίου (που πλέον στο πιο πιθανό σενάριο θα πρέπει να επεκταθεί για όλο το 2022 και προς το παρόν έχει υπολογισθεί για 6 μήνες και με φθίνουσα κάλυψη). Στο τραπέζι είναι η νέα διευκόλυνση στην αποπληρωμή μέτρων στήριξης (για αύξηση δόσεων στην Επιστρεπτέα έκανε λόγο ο Υπουργός Ανάπτυξης), η εισοδηματική στήριξη ευάλωτων ομάδων αλλά και ένα ενισχυμένο επίδομα θέρμανσης για τον επόμενο χειμώνα.
Ειπιπλέον, χθες, η κυβέρνηση προέβη στην προαναγγελία της επιβολής πλαφόν κέρδους στα καύσιμα και σε όποιο προϊόν σχετίζεται ή επηρεάζεται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, όπως τα σιτηρά. Προαναγγέλθηκε από τον υπουργό Ανάπτυξης και όπως είπε η σχετική διάταξη που είναι έτοιμη θα προωθηθεί άμεσα προς ψήφιση στη Βουλή.
Το πρόβλημα είναι τα «πυρομαχικά» που έχει διαθέσιμα η χώρα μας για να ανταπεξέλθει και είναι περιορισμένα. Ο υπουργός οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας ανέπτυξε την Ελληνική θέση για παράταση της ρήτρας διαφυγής και της δημοσιονομικής ευελιξίας αλλά και για πρόσθετες διευκολύνσεις στο πεδίο των κανόνων Ανταγωνισμού της ΕΕ ούτως ώστε να στηριχθούν οι πιο ενεργοβόρες ελληνικές επιχειρήσεις. Ερώτημα παραμένει και το αν θα υπάρξει περαιτέρω ευελιξία στην διανομή επιδοτήσεων αλλά και αν θα προχωρήσει η πρόταση δανειοδότησης μέσω της ΕΤΕπ του πακέτου μέτρων στήριξης για ρεύμα – αέριο.
Προς το παρόν ο πληθωρισμός υπολογίζεται από τον ΥΠΟΙΚ στο 3% - 4% φέτος, με διατήρηση των πιέσεων και το 2023. Θεωρεί πλέον πιθανή μία νέα χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων η οποία όμως ακόμη δεν έχει συζητηθεί σε επίπεδο ΥΠΟΙΚ αφού το κέντρο βάρους στη Σύνοδο της Παρασκευής ήταν οι κυρώσεις στη Ρωσία. Και εκτίμησε πως τα νέα δεδομένα αυξάνουν τις πιθανότητες για το ελληνικό αίτημα εξαίρεσης αμυντικών δαπανών από τον υπολογισμό των ελλειμάτων/πλεονασμάτων. Εκτίμησε επίσης πως «ίσως υπάρχει μία ευελιξία και το 2023 και αυτό είναι θετικό, αλλά θέλω να ξεκαθαρίσω ότι απλόχεροι δεν μπορούμε να είμαστε και δεν πρέπει να είμαστε δεν πρέπει να έχουμε δημοσιονομική ανευθυνότητα διότι η χώρα δεν είναι σε επενδυτική βαθμίδα».
Φωτογραφία: Getty Images/Ideal Image
