Οι αποφάσεις που επιχειρείται να λάβει η ΕΕ έως τον Ιούλιο για το πώς θα διαμορφωθεί δημοσιονομική πολιτική φέτος και το 2023 (με ευελιξία ή όχι για δαπάνες που συνδέονται με επενδύσεις, άμυνα και μέτρα στήριξης), αλλά και για μία κοινή Ευρωπαϊκή παρέμβαση στην τιμή της ενέργειας, καθώς και η ίδια η τροπή που θα πάρει ο πόλεμος και η πληθωριστική κρίση ενέργειας και πρώτων υλών μαζί με τις αποφάσεις για την πορεία των επιτοκίων, είναι οι βασικοί εξωγενείς παράγοντες που θα διαμορφώσουν τις κινήσεις της κυβέρνησης στο πεδίο των νέων μέτρων στήριξης.
Στο εσωτερικό η «μάχη» επικεντρώνεται στις αντοχές των κρατικών ταμείων και της αγοράς, αλλά και στο αναπτυξιακό αντιστάθμισμα που επιχειρείται να ενισχυθεί. Με το βλέμμα στραμμένο σε 3 νέα στοιχεία για τον Μάιο που θα γίνουν γνωστά την άλλη εβδομάδα, δίνοντας μία νέα εικόνα για το μέγεθος του πλήγματος, αλλά και των δυνατοτήτων που υπάρχουν.
Τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου επαναλαμβάνουν - σε κάθε ευκαιρία - ότι αυτή τη στιγμή και έως περίπου τον Ιούλιο δεν μπορούν να αποφασιστούν και να ανακοινωθούν νέα μέτρα. Αν και, όπως ανέφερε, ο υπουργός οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας εκτιμάται ότι θα υπάρξει πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος.
Τουρισμός το κλειδί – οι 3 ανακοινώσεις
Σε εγχώριο επίπεδο, το σημείο-κλειδί για την φετινή αγορά είναι ο τουρισμός, εξηγούν αρμόδιες πήγες. Με τον κεντρικό τραπεζίτη Γιάννη Στουρνάρα να εκτιμά ότι τελικά η πορεία του μπορεί να είναι πολύ καλύτερη από την αναμενόμενη από πλευράς αφίξεων, αν και πηγές της αγοράς επιμένουν πως η πορεία της ενέργειας αποτελεί σημείο κλειδί για την πορεία των καθαρών κερδών του κλάδου. Το ίδιο μεταφέρεται και από το σύνολο της αγοράς που δέχεται πιέσεις σε όρους όγκου πωλήσεων, αλλά σταδιακά και στο τζίρο.
Η πρώτη αίσθηση για τον Μάιο θα υπάρξει την άλλη εβδομάδα από 3 πλευρές:
*Αναμένεται η ανακοίνωση των πρώτων στοιχείων από την Eurostat για την πορεία του πληθωρισμού το Μάιο με δεδομένη μία ακόμα επιτάχυνσή του σε όλη την ΕΕ. Με τις πρώτες εκτιμήσεις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως τις μετέφερε ο ΥΠΟΙΚ, να κάνουν λόγο για πληθωρισμό φέτος στο φάσμα του 7%, δηλαδή πιο κοντά πλέον στο κακό σενάριο για την πορεία της οικονομίας της ΕΕ.
* Ειδική σημασία έχει η καταγραφή των επιπτώσεων που θα έχει η ακρίβεια στο οικονομικό κλίμα και στην καταναλωτική εμπιστοσύνη τον Μάιο, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
* Θα είναι επίσης διαθέσιμα στις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών τα πρώτα στοιχεία για την πορεία των εσόδων και για το κατά πόσο οι τριγμοί που φανερώνονται προς το παρόν μόνο στον ειδικό φόρο κατανάλωσης ενέργειας (και όχι στην υπόλοιπη φοροδοτική ικανότητα και δυνατότητα που αντιστέκεται, με υπέρβαση στόχου), θα παραμείνουν στάσιμοι, δημιουργώντας έτσι την προσδοκία πως θα μπορέσει να αρχίσει να δημιουργείται ένας νέος κουμπαράς μέτρων στήριξης.
Η διανομή του εν λόγω «κουμπαρά» εξαρτάται και πάλι από το εξωτερικό, επισημαίνουν αρμόδια στελέχη. Υπενθυμίζοντας ότι το σενάριο των μέτρων στήριξης έχει διαμορφωθεί με βάση τιμή πετρελαίου στα 100 δολάρια το βαρέλι και τιμή φυσικού αερίου στα 100 ευρώ ανά κιλοβατώρα. ΄Έτσι, όποια παραπάνω τιμή περιορίζει τις δυνατότητες για μέτρα στήριξης και όποια οποιαδήποτε χαμηλότερη τιμή τις ενισχύει.
Όλα αυτά, παράλληλα με το στοίχημα των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων ούτως ώστε να τονωθεί η εσωτερική ζήτηση αλλά και η επιχειρηματικότητα μέσα από τα επενδυτικά κονδύλια που υπάρχουν και θα αρχίσουν να διατίθεται τόσο από το Ταμείο Ανάκαμψης που ενισχύεται με το REPowerEU, όσο (σε λίγο καιρό) και από το νέο ΕΣΠΑ. Mε επόμενο βήμα την επιδότηση απόσυρσης ηλεκτρικών συσκευών, παράλληλα με την ενεργοποίηση του πακέτου για το ρεύμα.
Το αίτημα εξαίρεσης δαπανών για επενδύσεις, άμυνα και μέτρα στήριξης
Σε δημοσιονομικό επίπεδο, αυτό που περιμένουν από τις Βρυξέλλες είναι (σ.σ. με χαμηλό πήχη προσδοκιών για τη Σύνοδο Κορυφής της άλλης εβδομάδας), μία καλύτερη πρωτοβουλία στήριξης του ενεργειακού πακέτου. Επιπλέον περιμένουν να δουν στην κυβέρνηση πώς θα καταλήξει το αίτημα που υπάρχει (ειδικά από τα κράτη του Νότου τα οποία πιέζονται καθώς έχουν διαφορετική μεταχείριση λόγω υψηλού χρέους στην παράταση της ρήτρας διαφυγής), για μεγαλύτερη ευελιξία στο πως θα υπολογιστούν τα πρωτογενή για φέτος και το 2023.
Να σημειωθεί ότι η νέα έκθεση βιωσιμότητας του χρέους δίνει μία εικόνα για το τι θα ακολουθήσει αν δεν αλλάξουν οι δημοσιονομικοί κανόνες πανευρωπαϊκά (σ.σ. η κουβέντα έχει χρονοκαθυστερήσει συνολικά 1 χρόνο και τώρα θα αρχίσει το Φθινόπωρο με την πρόταση της Κομισιόν). Με βάση λοιπόν τις τώρα λοιπόν ανάγκες, τα πρωτογενή πλεονάσματα της Ελλάδας ανεβαίνουν στις παραδοχές της έκθεσης έως στο 3,7% του ΑΕΠ το 2026.
Η Αθηνά λοιπόν έχει καταθέσει την πρότασή της για εξαίρεση αμυντικών και επενδυτικών δαπανών από τον «λογαριασμό» των πλεονασμάτων. Επιπλέον, στο τραπέζι πέφτει και το αίτημα για εξαίρεση των δαπανών που σχετίζονται με την ενεργειακή κρίση.
Επίσης όλος ο ευρωπαϊκός Νότος θέλει αλλαγή του κριτηρίου του χρέους, δηλαδή του όρου μείωσής του κατά 1/20ο ετησίως στο κομμάτι που ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ. Και τούτο διότι από μόνο του δημιουργεί την ανάγκη για τόσο υψηλά πλεονάσματα.
Γιατί ο χρόνος μετρά έως τον Ιούλιο
Η κυβέρνηση επιθυμεί το αργότερο στο τέλος Ιουνίου να έχει όλα τα στοιχεία για να αποφασίσει τις ανακοινώσεις της. Και τούτο διότι στο τέλος Ιουλίου αυξάνονται οι υποχρεώσεις για πολίτες και επιχειρήσεις: πέρα από τα νέα εκκαθαριστικά του φόρου εισοδήματος, αλλά και έρχεται η καταβολή της επιστρεπτέας αλλά και η επιλογή της εφάπαξ πληρωμής της με έκπτωση 15% (29 Ιουλίου τελική ημερομηνία). Τέλος Ιουνίου επίσης τελειώνει το πακέτο για τα καύσιμα.
Για το 2022 παραμένουν προς το παρόν υπό εξέταση οι προτάσεις για ευρύτερη παρέμβαση στα καύσιμα (σ.σ. και όχι για απλή παράταση του μέτρου), για μείωση ΦΠΑ σε συγκεκριμένα (λίγα) τρόφιμα, αλλά και για μία νέα παροχή ή διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων για τα επιδόματα ακρίβειας.
Όσο για το 2023, το ΥΠΟΙΚ συνεχίζει να ευελπιστεί (σ.σ. αλλά αυτό θα πρέπει να το καταγράψει τελεσίδικα στο προσχέδιο Προϋπολογισμού του Οκτωβρίου σε συνεννόηση με τους θεσμούς και με σαφή αναφορά στην Ενισχυμένη Εποπτεία πως θα πρέπει να υπάρχει δημοσιονομικός χώρος , για την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης και για το Δημόσιο και για τους συνταξιούχους, μαζί με τη διατήρηση των μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών για έναν ακόμη χρόνο. Ο λόγος για ένα πακέτο παρεμβάσεων που κοστίζει 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αναφορικά με τον υπόλοιπο οδικό χάρτη των φοροελαφρύνσεων, τα πεδία μπαίνουν στο τραπέζι αλλά χωρίς χρονικό προσδιορισμό. Για παράδειγμα, το τέλος επιτηδεύματος, η κατάργηση ή η αλλαγή των όρων επιβολής του οποίου έχει αρχίσει και γράφεται πλέον και ως σύσταση στα κείμενα των δανειστών (σ.σ. θωρούν πως δημιουργεί στρεβλώσεις στην επιχειρηματικότητα, σύμφωνα με πληροφορίες θεωρείται ότι πρέπει να γίνει μόνο αν είναι δημοσιονομικά ουδέτερη κίνηση. Δηλαδή, να γίνει με τρόπο που να μην προκαλεί απώλεια εσόδων ή αν έχει διασφαλιστεί πως τα έσοδα θα έχουν βρεθεί στο μέλλον, σε συνδυασμό με τις παρεμβάσεις του Ταμείου Ανάκαμψης (πχ από την αύξηση της φοροδοτικής ικανότητας και τη μείωση της φοροδιαφυγής).
Αντιθέτως, πιο θετική φαίνεται να είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε παρεμβάσεις μείωσης των φορολογικών συντελεστών ή περαιτέρω μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών, γιατί θα διευκολύνουν την υγιή επιχειρηματικότητα. Σε κάθε περίπτωση, θεωρείται και μία ανταπόδοση προς το επιχειρηματικό κόσμο καθώς η εκτίμηση είναι ότι η αύξηση των εσόδων από τη φορολογία των επιχειρήσεων είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας της ανθεκτικότητας του Προϋπολογισμού, και θεωρείται καθοριστικής σημασίας να συνεχιστεί.
