Με ανυπομονησία περιμένουν κυβερνήσεις, πολίτες και επιχειρήσεις ανά την ΕΕ το σχέδιο για κοινή παρέμβαση στην αγορά φυσικού αερίου και ρεύματος η οποία επιχειρείται επιταχυνθεί, ώστε η πρόταση να ανακοινωθεί από την Κομισιόν την άλλη εβδομάδα, με πρώτο πολιτικό σταθμό τη Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας της 9ης Σεπτεμβρίου. Ο λόγος για μία Σύνοδο η οποία για την ελληνική «πραγματικότητα» έχει ειδική σημασία, αφού θα λάβει χώρα την ίδια ημέρα με τη συνεδρίαση του Eurogroup και λίγες ώρες πριν τις καθιερωμένες ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού από το Βήμα της ΔΕΘ (10-11/9). Χωρίς βεβαίως να είναι ορατό σήμερα, όπως εξηγούν κοινοτικές πηγές, ούτε το πότε θα έρθει η ώρα των… αποφάσεων της ΕΕ (σε επίπεδο Συνόδου Κορυφής) ούτε το πού αυτές θα καταλήξουν.
Οι τεχνικές συζητήσεις για τα 2 σενάρια παρέμβασης όπως έγραφε χθες το insider έχουν εδώ και ημέρες ξεκινήσει και πλέον επιταχύνονται υπό το βάρος της εντεινόμενης κρίσης στην αγορά φυσικού αερίου και ρεύματος. Παραμένουν, ωστόσο, προς το παρόν αρκετά αναπάντητα ακόμη ερωτήματα σε επίπεδο ΕΕ, όπως εξηγούν κοινοτικές πηγές.
Τα 2 σενάρια για την ΕΕ και οι κίνδυνοι που ενέχουν
Στο πιο «ορατό» σκέλος της ευρωπαϊκής αντίδρασης, όπως αυτή αρχίζει να ξεδιπλώνεται και θα κωδικοποιηθεί τις επόμενες μέρες ανάλογα με την πρόοδο των διαβουλεύσεων, ανάμεσα στα 2 σενάρια που είναι στο τραπέζι των τεχνικών διαβουλεύσεων, υπάρχουν μεγάλες διαφορές. Που έχουν πολύ διαφορετική επίδραση, δημοσιονομική και όχι μόνο, με ειδική σημασία για τα κράτη-μέλη:
* Το σενάριο του κοινού πλαφόν στη τιμή εισαγωγής του αερίου με «μπλόκο» στις εισαγωγές καυσίμου στην Ευρώπη, οι οποίες θα έχουν τιμολογηθεί πάνω από το ανώτατο όριο που θα θεσπισθεί (δηλαδή μίας «διατίμησης»), όπως εξηγούν κοινοτικές πηγές, δημιουργεί το ερώτημα τι θα γίνει αν οι προμήθειες που θα προκύψουν θα είναι πολύ μικρές και δεν θα καλύπτουν τις ανάγκες. Παρολ' αυτά θεωρείται το πιο πιθανό και γιατί προκαλεί πλήγμα στη Ρωσία αλλά και γιατί δεν έχει δημοσιονομικό κόστος με την μορφή επιδότησης αλλά οδηγεί σε ανάγκες για επενδύσεις ενεργειακής εξοικονόμησης και μετάβασης (σ.σ. που θα εμπλέξουν τις επιχειρήσεις και άρα θα βοηθήσουν την αγορά).
* Το δεύτερο σενάριο επιδότησης των εισαγωγέων καυσίμου, ώστε αυτοί να το διαθέσουν στις ευρωπαϊκές αγορές σε κόστος που δεν θα υπερβαίνει το πλαφόν, και όχι στην (υψηλότερη) τιμή με την οποία προμηθεύτηκαν το αέριο (μοντέλο στο πρότυπο του μηχανισμού Ισπανίας, Πορτογαλίας) έχει το «ατού» πως δεν προκαλεί έλλειψη επάρκειας. Αλλά, ενέχει δημοσιονομικό κόστος και μάλιστα σημαντικό. Έτσι, θα είναι μέγα θέμα, εξηγούν αρμόδιες πηγές της ΕΕ, αν θα το επωμισθούν τα κράτη και μέγα ερώτημα το κατά πόσο θα μπορούν να το κάνουν χώρες με υψηλό χρέος. Επίσης, έχει το «ντεφό» πως δεν «χτυπά» τη Ρωσία, αφού θα πληρώνονται οι εισαγωγές….
Άγνωστος «Χ» το δημοσιονομικό κόστος – τα θολά σημεία
Υπάρχουν ακόμη και πολλά «αόρατα» σημεία, εξηγούν πηγές της ΕΕ. Αναμφισβήτητα, το μεγάλο ερώτημα στο πακέτο της Ευρώπης είναι το ποιος θα «πληρώσει» την παρέμβαση, δηλαδή αν θα υπάρξει συνδρομή της ΕΕ στο πρότυπο του Ταμείου Ανάκαμψης (σ.σ. κάτι που ακόμη δεν ακούγεται) ή αν θα είναι μία κοινή στάση με ευθύνη εφαρμογής από τα κράτη και άρα τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Τα θολά αυτά σημεία περιλαμβάνουν και το πότε θα γίνει η εκκίνηση (σ.σ. με ξένα δημοσιεύματα να ομιλούν για τον Ιανουάριο του 2023). Ο λόγος για ζητήματα που είναι καίριας σημασίας για το πως θα διαμορφώνει κάθε κράτος και τη δημοσιονομική του πολιτική (φέτος αλλά και τα επόμενα χρόνια).
Παραμένει σε εκκρεμότητα επιπλέον και το πως/αν θα προσαρμοσθεί με βάση τα νέα δεδομένα και αν θα ξαναμοιρασθεί η «τράπουλα» για τους Δημοσιονομικούς Κανόνες (σ.σ. η πρόταση της Επιτροπής περί παρεμβάσεων στους κανόνες πλεονασμάτων χρέους και δαπανών ήταν να οδεύσει στη σύνοδο του Eurogroup της 9/9 αλλά προς το παρόν δεν έχει ενταχθεί και δεν αποκλείεται νέα αναβολή). Το ίδιο ισχύει και για το RepοwerEU, για την πρωτοβουλία της Επιτροπής που εκκρεμεί από τον Μάιο (σ.σ. θα έπρεπε να οδηγήσει σε αναθεώρηση των Σχεδίων Ανάκαμψης από τον Ιούλιο αλλά ακόμη δεν έχουν δοθεί τα νομικά κείμενα στα κράτη).
Καλά νέα για την Ελλάδα η κινητοποίηση της ΕΕ
Σε εγχώριο επίπεδο, η κινητοποίηση της ΕΕ – ένα πάγιο αίτημα της Αθήνας – προφανώς είναι καλοδεχούμενη. Με τον ΥΠΟΙΚ Χρήστο Σταϊκούρα να επαναλαμβάνει και σήμερα πως η άνοδος του κόστους του ενεργειακού πακέτου είναι μεγαλύτερη από ότι είναι προβλεφθεί. Και κατά συνέπεια, όσο το κόστος αυξάνεται, τόσο περιορίζονται οι δυνατότητες για άλλες παρεμβάσεις. Αλλά και να επισημαίνει στο Euronews (), πως «η εξέλιξη των παγκόσμιων τιμών στην αγορά ενέργειας καταδεικνύει και επιβεβαιώνει την ανάγκη να υιοθετηθούν οι προτάσεις του πρωθυπουργού, Κ. Μητσοτάκη, για την εύρεση και υλοποίηση μίας ευρωπαϊκής λύσης σε ότι αφορά στην ενεργειακή κρίση, κυρίως με την επιβολή πλαφόν στις διεθνείς υψηλές τιμές». Αναφέροντας «θέλω να πιστεύω ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες στην Ευρώπη, ώστε να βρεθεί και να υλοποιηθεί αυτή η λύση» αλλά και πως σε εθνικό επίπεδο «έχουμε χτίσει εκείνους τους μηχανισμούς έτσι ώστε η κυβέρνηση να είναι σταθερά δίπλα στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που έχουν ανάγκη προκειμένου να καλύψουμε σημαντικό μέρος των πολύ μεγάλων αυξήσεων που παρατηρούνται στο ενεργειακό πεδίο. Και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε για όσο είναι αναγκαίο»
Σε κάθε περίπτωση κάθε πρωτοβουλία της ΕΕ, εξηγούν αρμόδιες πηγές, θα είναι επωφελής για μία ενεργειακή κρίση η οποία δείχνει τα δόντια της. Θυμίζοντας πως το ξέφρενο ράλι στις τιμές του αερίου οδηγεί σε εκτίναξη στο κόστος του πακέτου του ρεύματος: αυξήθηκε το Σεπτέμβριο στα 1,9 δισ. ευρώ (εκ των οποίων στα 700- 800 εκατομμύρια ευρώ είναι η δαπάνη από τον Προϋπολογισμό), από 1,1 δισ. ευρώ (με 250 εκατομμύρια ευρώ κρατική δαπάνη) τον Αύγουστο. Και για όλο το 2ο εξάμηνο μόνο η κρατική δαπάνη υπολογίζεται πλέον σε 2 δισ. ευρώ περίπου από 850 εκατ ευρώ πριν από λίγους μήνες…
Το ελληνικό επιτελείο μετέχει προς το παρόν στις τεχνικές διαβουλεύσεις, δίδοντας ενόψει της ΔΕΘ έμφαση σε όσα… ορίζει. Αρμόδιες πηγές της ΕΕ εξηγούν πως ούτως η άλλως μία παρέμβαση σημαίνει πιο πολλά περιθώρια και όχι λιγότερα. Έτσι, εξηγούν ελληνικές πηγές, η κυβέρνηση επιχειρεί στο «εσωτερικό» να διασφαλίσει όσο το δυνατό πιο πολλά «πυρομαχικά», με έμφαση στα καλά νέα που αναμένει από την πλευρά των εσόδων, του τουρισμού και του ΑΕΠ. Για να διαμορφώσει το σχεδιασμό της με βάση αυτά που «ελέγχει» περιμένοντας να δει τι είδους αντίδραση θα υπάρξει, πως οι αγορές θα αντιδράσουν, αλλά και αν αυτή θα ξεκινήσει φέτος ή από το 2023.
