Τα επόμενα χρόνια, με διαθέσιμα τα τεράστια κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ 2021–2027, η ελληνική οικονομία θα έχει μία μεγάλη, ίσως την τελευταία, ευκαιρία της να επιτύχει τον στόχο της οικονομικής σύγκλισης, αυτή τη φορά με βάση ένα πιο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης. Τη διατηρήσιμη ανάπτυξη θα στηρίξουν αναδυόμενοι επιχειρηματικοί τομείς και επενδυτικά έργα τα οποία, εφόσον υλοποιηθούν όπως προγραμματίζονται, υπόσχονται να βοηθήσουν ουσιαστικά να κλείσει το επενδυτικό κενό, ύψους 94 δισ. ευρώ, από τα χρόνια της κρίσης χρέους. Η προσπάθεια, πάντως, θα είναι μακροπρόθεσμη, αφού για να φτάσει το μερίδιο των επενδύσεων παγίων στο ΑΕΠ το μέσο όρο της Ευρωζώνης, θα απαιτηθεί μέση ετήσια πραγματική αύξηση των επενδύσεων κατά 7,8% έως το 2031.
Τα παραπάνω επισημαίνει μελέτη που παρουσίασε χθες η Eurobank Research για το Αναδυόμενο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελληνικής Οικονομίας, την οποία συνυπογράφουν ο Διευθύνων Σύμβουλος Φωκίων Καραβίας και ο Επικεφαλής Οικονομολόγος του Ομίλου Τάσος Αναστασάτος. Στη μελέτη τονίζονται οι ανάγκες της ελληνικής οικονομίας για περισσότερες και ποιοτικότερες επενδύσεις και παρουσιάζονται πέντε πυλώνες δραστηριοτήτων στους οποίους μπορεί να στηριχθεί το νέο παραγωγικό μοντέλο της ελληνικής οικονομίας, με στόχο την διατηρήσιμη ανάπτυξη.
Πρόκειται για τους πυλώνες: 1) Υποδομές και ακίνητα, 2) Ενέργεια, πράσινη μετάβαση, 3)Τηλεπικοινωνίες, ψηφιακή αναβάθμιση, 4) Τουρισμός και 5) Βιομηχανία.
Εξετάζοντας συγκεκριμένα επενδυτικά σχέδια μεγέθους άνω των 50 εκατ. ευρώ έκαστο και συνολικού ύψους 38,7 δισ. ευρώ, η μελέτη της Eurobank Research καταλήγει στο ότι τα έργα αυτά θα μπορούσαν να αυξήσουν το ΑΕΠ μεταξύ 49,4 έως και 64,6 δισ. ευρώ στη δεκαετία (τουλάχιστον 12,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ) και 87,9 δισ. ευρώ – 91,3 δισ. ευρώ στην εικοσαετία. Στο συνδυαστικό σενάριο κλαδικά διαφοροποιημένων αποσβέσεων, το αθροιστικό όφελος υπολογίζεται σε 86,7 δισ. ευρώ στην 25ετία.
Τα έργα αυτά και η σχετιζόμενη δημιουργία πραγματικού ΑΕΠ μπορούν να οδηγήσουν, σε ακαθάριστη βάση, στη δημιουργία 419.000 θέσεων εργασίας στη δεκαετία και έως 813.000 στην εικοσαετία.
Σημειώνεται ότι το 2019, στο σύνολο των 5 πυλώνων που ξεχωρίζει η Eurobank ως στυλοβάτες της εφεξής ανάπτυξης, δραστηριοποιούνταν 226.233 επιχειρήσεις, το 15,9% του συνόλου, είχαν κύκλο εργασιών 152 δις ή 48,3% του συνόλου, ενώ το μερίδιό τους στη συνολική απασχόληση διαμορφώθηκε σε 48,1%. Οι 5 πυλώνες από κοινού συνεισέφεραν στην περίοδο 2008–2019 κατά μέσο όρο 52,5% των συνολικών ακαθάριστων επενδύσεων (49,3% το 2019, 52,3% το 2020).
Γιατί επιλέγονται οι 5 πυλώνες που θα στηρίξουν την βιώσιμη ανάπτυξη
Πυλώνας 1: Υποδομές - ακίνητα (περιλαμβάνονται έργα logistics και αστικές αναπλάσεις): Η δημιουργία, συντήρηση και αναβάθμιση των γενικών υποδομών αποτελεί βασική παράμετρο ευημερίας του κοινωνικού συνόλου, αλλά παράλληλα προϋπόθεση για την ισόρροπη, βιώσιμη ανάπτυξη μιας οικονομίας δεδομένου ότι διαμορφώνει τις συνθήκες και οικονομίες κλίμακας και φάσματος για την ανάπτυξη όλων των υπόλοιπωνοικονομικών δραστηριοτήτων. Σε αυτή την ενότητα περιλαμβάνονται, όχι μόνο οι δημόσιες υποδομές μεταφορών και εκπαίδευσης, αλλά και κατασκευές που αφορούν υπηρεσίες εφοδιαστικών αλυσίδων (logistics) και ιδιωτικά κτήρια για επαγγελματικές χρήσεις. Εξαιρείται το τμήμα του real estate που αφορά την κατασκευή κατοικιών, δεδομένου ότι αυτό συσχετίζεται λιγότερο άμεσα με την παραγωγική δραστηριότητα.
Πυλώνας 2: Ενέργεια, πράσινη μετάβαση: ο κλάδος της ενέργειας είχε ανέκαθεν κεντρική σημασία για την ανάπτυξη, η οποία όμως αυξήθηκε περαιτέρω όμως στα πλαίσια των διεθνών προσπαθειών για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής και την αντιμετώπιση των συνεπειών της. Ειδικά στην Ευρώπη , η πρωτοβουλία «Fit for 55» της ΕΕ καθιστά νομικά δεσμευτικό τον στόχο για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Αυτό κινητροδότησε μαζικές επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, συστήματα μεταφοράς και αποθήκευσης ενέργειας, λύσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας και βελτίωση της αποτελεσματικότητας των μονάδων που χρησιμοποιούν θερμικές πηγές ενέργειας. Μεταξύ άλλων, τουλάχιστον 37% των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης θα κατευθυνθούν σε αυτόν τον στόχο. Επιπλέον, η επιδίωξη της ενεργειακής ασφάλειας απέκτησε ακόμα υψηλότερη προτεραιότητα λόγω της προσπάθειας μείωσης της εξάρτησης της ΕΕ από τη ρωσική ενέργεια.
Το κλίμα και η στρατηγική γεωγραφική θέση της Ελλάδας την αναδεικνύουν σε κόμβο (hub) στη διαμετακόμιση ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου στην Κεντρική Ευρώπη μέσω Ανατολικής Μεσογείου και Βαλκανίων, ενώ και οι έρευνες για υδρογονάνθρακες έχουν θετικές ενδείξεις.
Ο πυλώνας περιλαμβάνει τους κλάδους εξόρυξης–άντλησης πρώτων υλών για την παραγωγή ενέργειας, κατασκευής και διαχείρισης δικτύων μεταφοράς τους, κατασκευής μηχανημάτων–εξοπλισμού παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμους πόρους, παραγωγής και παροχής ηλεκτρικού ρεύματος–φυσικού αερίου.
Πυλώνας 3: Τηλεπικοινωνίες, ψηφιακή αναβάθμιση: Οι ραγδαίες εξελίξεις στις ψηφιακές τεχνολογίες, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τη διαχείριση μεγάλων σετ δεδομένων και την τεχνητή νοημοσύνη καθιστούν την πληροφορία το πετρέλαιο του 21ου αιώνα. Ο κλάδος ΤΠΕ βρίσκεται εξίσου στο επίκεντρο των πολιτικών της ΕΕ την τρέχουσα δεκαετία, συναποτελώντας μαζί με τις δράσεις στο χώρο της ενέργειας τη λεγόμενη διττή μετάβαση, ψηφιακή και πράσινη.
Ο πυλώνας περιλαμβάνει την κατασκευή υποδομών τηλεπικοινωνιών, (π.χ. καλώδια) τις δραστηριότητες κατασκευής εξοπλισμού επικοινωνίας, υλισμικού (Η/Υ κ.λπ.) και λογισμικού και εμπορίας αυτών, τις επιχειρήσεις παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Επίσης, περιλαμβάνονται σε αυτόν η επεξεργασία δεδομένων, ο προγραμματισμός και η συντήρησή των Η/Υ και του τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού γενικότερα.
Πυλώνας 4: Τουρισμός (περιλαμβάνονται ξενοδοχειακές μονάδες και δομές ευεξίας): Ο τουρισμός αποτελεί κλάδο εκδηλωμένου συγκριτικού πλεονεκτήματος της Ελλάδας, βασισμένο σε ένα πλέγμα παραγόντων. Ο τουρισμός βρίσκεται σε αναζήτηση μετεξέλιξης του μοντέλου του ώστε να αυξήσει την–σχετικά χαμηλή– δαπάνη ανά επισκέπτη και να διατηρήσει ή και να αυξήσει τη συνεισφορά του στην εγχώρια οικονομία, αλλά με ένα τρόπο που θα περιορίζει τις παρενέργειες.
Ο πυλώνας περιλαμβάνει, πέρα από τις υποδομές καταλυμάτων, τις υπηρεσίες εστίασης και τα ταξιδιωτικά πρακτορεία που βρίσκονται στο επίκεντρό του, μεταφορικές υπηρεσίες κάθε είδους, διαχείριση σχετικών υποδομών (πλαζ, μαρίνες, πάρκα αναψυχής, χιονοδρομικά κέντρα κ.ά.), αλλά και εξειδικευμένες δραστηριότητες οι οποίες ευνοούνται από το ότι η Ελλάδα είναι ισχυρός πόλος έλξης του διεθνούς τουρισμού (π.χ. οργάνωση συνεδρίων, εμπορικών εκθέσεων κ.ά.).
Πυλώνας 5: Βιομηχανία (περιλαμβάνεται η διαχείριση απορριμμάτων). Κάποιες δραστηριότητες της Μεταποίησης (μέταλλα, χημικά, μεταποίηση τροφίμων κτλ) έχουν διαχρονικά σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, την εξωστρέφεια και την ανταγωνιστικότητά της. Ορισμένοι άλλοι κλάδοι εμφανίζουν ισχυρές προοπτικές την τρέχουσα περίοδο, λόγω τεχνολογικών εξελίξεων και εφαρμογών στα αντίστοιχα επιστημονικά πεδία πολιτικοοικονομικών προτεραιοτήτων (π.χ. προστασία περιβάλλοντος) κ.ά.
Ο πυλώνας της Βιομηχανίας–αναβάθμισης παραγωγικού ιστού περιλαμβάνει κλάδους οι οποίοι παρουσιάζουν κάποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά και «δορυφορικές» σε αυτούς δραστηριότητες. Σε αυτό το πλαίσιο, εντάσσονται στο συγκεκριμένο πυλώνα: α) οι κλάδοι τροφίμων και ποτών, που συνδέονται στενά και αλληλεπιδρούν με τον πρωτογενή τομέα, β) η βιομηχανία χημικών προϊόντων, γ) η παραγωγή φαρμάκων, δ) η παραγωγή βασικών μετάλλων, ε) η συλλογή και επεξεργασία λυμάτων και αποβλήτων.
Σημειώνεται ότι τα επενδυτικά έργα σε όλους τους παραπάνω πυλώνες θα έχουν πολλαπλασιαστικές θετικές επιδράσεις και το όφελος τους θα διαχέεται και στις μικρές επιχειρήσεις.
