Με την Ιταλία να έχει μείνει τελευταία στη λίστα εγκρίσεων των «αλλαγών» που έχουν ήδη γίνει στο status του βασικού δανειστή του ελληνικού δημοσίου, του γνωστού μας ESM, νέες... προσαρμογές στο status του ωριμάζουν σε Βρυξέλλες και Λουξεμβούργο.
Οι αλλαγες που έχουν ήδη γίνει - και σε μεγάλο βαθμό έχουν περάσει απαρατήρητες στο ελληνικό «κοινό» - έχουν να κάνουν με την πρώτη ανεπιτυχή απόπειρα να αλλάξει ο χαρακτήρας του Οργανισμού και από «διακρατικός» που είναι να γίνει περισσότερο «ευρωπαϊκός».
Να υπενθυμίσουμε εδώ οτι ο ESM είναι ο κληρονόμος του EFSF, του διακρατικού Οργανισμού, που φτιάχτηκε άρον-άρον για να αντιμετωπιστεί η κρίση χρέους στην Ελλάδα αλλά και στις άλλες οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου (Ισπανία, Πορτογαλία) μαζί με την Ιρλανδία, τα περιβόητα PIGS μετά το 2008 – 2010.
Το δεύτερο μεγάλο δάνειο που συνοδεύσε το 2ο μνημόνιο προήλθε από τον EFSF που ενσωματώθηκε στην συνέχεια στον ESM, τον διακρατικό Οργανισμό που τελικά αποτελεί τον «δανειστή» τελευταίας ανάγκης για τις χώρες μέλη της Ε.Ε. και ο οποίος με το τρίτο δάνειο στην Ελλάδα έχει γίνει ο βασικός κάτοχος άμεσα και έμμεσα του 76% του ελληνικού δημόσιου χρέους.
Εξού και «θωράκιση» του ελληνικού χρέους έναντι των μεγάλων αναταραχών στα επιτόκια στην τρέχουσα συγκυρία, καθώς ο δανεισμός αυτός είναι είτε άμεσα είτε έμμεσα σταθερά χαμηλού κόστους για τα επόμενα 40 χρόνια...
Ομως ο Οργανισμός αυτός δεν είναι «ευρωπαϊκός», δηλαδή δεν υπάγεται στον έλεγχο των ευρωπαϊκών θεσμών (Ευρωκοινοβούλιο, Κομισιόν, ΕΚΤ, κ.λ.π.), αλλά υπάγεται στον έλεγχο των μετόχων του, ήτοι των χωρών μελών της Ε.Ε.
Εξού και το γεγονός οτι το Διοικητικό του Συμβούλιο συγκροτείται από τους ΥΠΟΙΚ των χωρών μελών της Ε.Ε.
Καθώς η κρίση του χρέους «υποχώρησε», η Ελλάδα έμεινε να είναι ο τελευταίος «μεγάλος πελάτης» του ESM το οποίο όμως εξακολουθεί να διαθέτει ενα Ταμείο πολλών εκαντοντάδων δισ. ευρώ, με ισχυρή παρουσία στις αγορές ομολόγων.
Η προσπάθεια να ενταχθεί στους ευρωπαϊκούς θεσμούς πρόσφατα και να αποτελέσει έτσι το Ταμείο αυτό άλλο ενα χρηματοδοτικό εργαλείο -υπό τον έλεγχο της Κομισιόν- προσέκρουσε σε πολλές αντιρρήσεις κυρίως των χωρών που έχουν συμβάλει το μεγαλύτερο μέρος στα κεφαλαιακά του διαθέσιμα...
Βασικός λόγος γι' αυτό είναι το οτι ο ESM διαθέτει τα κεφάλαιά του με όρους «μνημονιακούς» - που η Ελλλάδα έχει ήδη υποστεί – με αποτέλεσμα οι δανειστές που δεν θέλουν τα κεφάλαιά τους που είναι στον ESM να απαγκιστρωθούν από αυτούς τους όρους να μην εγκρίνουν την μεγάλη αυτή αλλαγή στο status αυτού του Οργανισμού με την ένταξή του στο θεσμικό πλαίσιο της Ε.Ε.
Η αλλαγή
Τελικά ο πάντα αναμενόμενος συμβιβασμός στην Ε.Ε. κατέληξε στο να αποδώσει στον ESM – χωρίς να αλλάξει τον διακρατικό του χαρακτήρα - «λειτουργίες» χρήσιμες για την δημοσιονομική λειτουργία και εποπτεία στην Ε.Ε. όπως π.χ. την ευθύνη για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, και άλλες χρήσιμες στην εξυπηρέτηση του ευρωπαϊκού εξαμήνου εποπτικές «ευθύνες».
Το πρόβλημα βέβαια που παραμένει είναι οτι ο ESM εξακολουθεί να έχει διαθέσιμα εκατοντάδες δισ. ευρώ στα ταμεία του αλλά λόγω του διακρατικού και όχι ευρωπαϊκού χαρακτήρα του αυτά παραμένουν στην άκρη χωρίς να μπορούν να χρησιμοποιηθούν...
H «νέα» αλλαγή λοιπόν που φαίνεται να ωριμάζει και πάλι οσο αφορά το επόμενο βήμα είναι ενας νέος «συμβιβασμός» που θα επιτρέψει μεν την αλλαγή χαρακτήρα του ESM, να τον εντάξει δηλαδή σε κάτι σαν χρηματοδοτικό Ταμείο της Ε.Ε. αλλά με την προϋπόθεση οτι η χρήση των κεφαλαίων του θα γίνεται με τους εν ισχύ «μνημονιακούς» όρους του.
Κάτι δηλαδή σαν ενα θεσμικά ευρωπαϊκό ΔΝΤ, στο οποίο οι χώρες μέλη που για οποιοδήποτε λόγο χρειάζονται οικονομική στήριξη θα πρέπει να την λαμβάνουν μεν αλλά με τους όρους που την πήρε και η Ελλάδα την προηγούμενη δεκαετία, ίσως λίγο πιό χαλαρούς...
Βέβαια τίποτα από όσα λέγονται και ακούγονται για τις «ζυμώσεις» στο θέμα αυτό, δεν φαίνεται να το παρακολουθεί κανείς από την Ελλάδα.
Και η αλήθεια είναι οτι το θέμα δεν είναι χωρίς ελληνικό ενδιαφέρον, γιατί στην ενδεχόμενη μετάλλαξη του status του ESM, είναι πολύ περισσότερο από βέβαιο, οτι κάποια πράγματα θα αλλάξουν, τόσο στα “συμβόλαια” που ο ESM ήδη διαχειρίζεται όσο και στους όρους που θα αφορούν τα μελλοντικά.
Κυρίως όμως θα δοθεί η δυνατότητα να υπάρξουν όροι επαναδιαπραγμάτευσης για τις παλιές δανειακές συμβάσεις, από αυτές που η Ελλάδα με τον ESM έχει τις μεγαλύτερες όλων...
