«Δεν είναι πραγματικότητα ότι η Ελλάδα είναι η ακριβότερη χώρα», δήλωσε το πρωί της Τρίτης ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Άδωνις Γεωργιάδης, στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε με αφορμή την παρουσίαση της έρευνας του ΙΕΛΚΑ για τη σύγκριση των τιμών ενός τυπικού καλαθιού του σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα με άλλες χώρες του εξωτερικού.
Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της έρευνας του ΙΕΛΚΑ για ένα τυπικό, μέσο καλάθι του σούπερ μάρκετ το οποίο απαρτίζεται από 41 προϊόντα, η Ελλάδα κυμαίνεται στα ίδια περίπου επίπεδα με την Ισπανία και την Πορτογαλία, ενώ φαίνεται φθηνότερη από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία και τη Γαλλία.
Για τη διεξαγωγή της έρευνας, το ΙΕΛΚΑ αξιολόγησε τα στοιχεία για τις τιμές των προϊόντων του καλαθιού από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ Σκλαβενίτης, ΑΒ Βασιλόπουλος, Μy Market, Mασούτης και Μarket In που αντιπροσωπεύουν το 90% του οργανωμένου λιανεμπορίου της χώρας. Οι τιμές αυτές έχουν συγκριθεί με τις τιμές των προϊόντων που καταγράφονται στα σούπερ μάρκετ σε Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία και Γαλλία.
Συνολικά εξετάστηκαν 41 κατηγορίες προϊόντων με τιμές συν ΦΠΑ, αλλά και χωρίς ΦΠΑ, ενώ διενεργήθηκαν συνολικά 5.000 διαφορετικές τιμοληψίες για το διάστημα 8 Νοεμβρίου - 8 Δεκεμβρίου.
Σύμφωνα με τον κ. Γεωργιάδη, η εικόνα που παρουσιάζει η Ελλάδα είναι καλή, ενώ ο ίδιος δεσμεύθηκε πως η έρευνα θα συνεχιστεί, όσο διαρκεί η πρωτοβουλία για το καλάθι του νοικοκυριού.
Η μάχη για το καλάθι συνεχίζεται και θα συνεχιστεί, πρόσθεσε ο υπουργός, επαναλαμβάνοντας ότι η ακρίβεια είναι το νούμερο 1 πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η Ελλάδα.
Ο πληθωρισμός τρέχει, παραδέχτηκε στη συνέχεια ο κ. Γεωργιάδης, ενώ επανέλαβε πως η αύξηση του πληθωρισμού είναι η αιτία αύξησης των τιμών στην Ελλάδα και όχι η οργανωμένη αισχροκέρδεια.
Όλη η έρευνα του ΙΕΛΚΑ
Για την ανάλυση συγκρίθηκαν οι τιμές σε συνολικά 41 κατηγορίες προϊόντων:
• 20 υποκατηγορίες προϊόντων που συνθέτουν ένα τυπικό καλάθι αγορών, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί στη συγκεκριμένη επαναλαμβανόμενη έρευνα από το 2012 έως σήμερα.
• 21 επιπλέον υποκατηγορίες προϊόντων που εντάσσονται στο καλάθι του νοικοκυριού από τον Νοέμβριο 2022
Αυτές οι υποκατηγορίες προϊόντων εξετάζονται από ένα σημαντικό δείγμα πάνω από 5.000 τιμών προϊόντων και 30 διαφορετικές αλυσίδες σουπερμάρκετ στις έξι χώρες συνολικά για να υπολογισθούν οι μέσες τιμές, με δειγματοληψίες από έγκυρα site σύγκρισης τιμών σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και από αλυσίδες σουπερμάρκετ. Τα στοιχεία περιλαμβάνουν τόσο τιμές προϊόντων σε προσφορά, όσο και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας σε κάθε χώρα.
Η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών (πίνακας 1) δείχνει ότι και οι τρεις χώρες έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα, 15% η Γαλλία, 8% το Ηνωμένο Βασίλειο, 5% η Ιταλία, ενώ οι άλλες δύο χώρες έχουν περίπου ίσο καλάθι με την Ελλάδα 1% ακριβότερο η Πορτογαλία και 1% φθηνότερο η Ισπανία. Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα για να γίνουν αντιληπτές τις πραγματικές τιμές των προϊόντων σουπερμάρκετ.
Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση (σχήμα 1) δείχνει ότι οι και οι έξι χώρες έχουν πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα, η Γαλλία κατά 23%, το Ηνωμένο Βασίλειο κατά 17%, η Ιταλία κατά 13%, η Ισπανία κατά 6% και η Πορτογαλία κατά 4% Αυτό είναι αποτέλεσμα της διαφοράς που έχει ο χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και ποτά). Στην Ελλάδα αυτός ο ΦΠΑ είναι 13%. Ο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερος από το Ηνωμένο Βασίλειο (0% ή 5%) και τη Γαλλία (10% και 5,5%), την Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία (13% και 6%), την Ιταλία (5% και 4%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 24% στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%. Σημειώνεται ότι η επίδραση ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.
Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση είναι ότι το οργανωμένο ελληνικό λιανεμπόριο τροφίμων (σουπερμάρκετ) παρέχει στους Έλληνες καταναλωτές πρόσβαση σε προϊόντα για το τυπικό του καλάθι με κατά μέσο όρο σε χαμηλότερη τιμή που είναι αποτέλεσμα της οργανωμένης προσπάθειας των προμηθευτών και των λιανεμπόρων για συγκράτηση των τιμών τα τελευταία χρόνια. Η τάση αυτή με μικρές διακυμάνσεις είναι διαχρονική την τελευταία 10ετία που πραγματοποιείται η συγκεκριμένη έρευνα από το ΙΕΛΚΑ. Η διαχρονική σύγκριση τιμών με το εξωτερικό δείχνει ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα συνεχώς έχει φθηνότερο καλάθι από τις συγκρινόμενες χώρες με διακυμάνσεις οι οποίες δεν αλλάζουν το αποτέλεσμα της ανάλυσης.
Σημειώνεται ότι πέρα από τον ΦΠΑ παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες είναι:
• Η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη
• Το κόστος ενέργειας και μεταφορών
• Η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (π.χ. οδικό δίκτυο, νησιά κλπ)
• Το μέγεθος της αγοράς και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των προϊόντων
• Το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών σε σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες παρασκευής τους
• Τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία)
• Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου σε κάθε χώρα
• Οι καταναλωτικές συνήθειες και η αγοραστική δυνατότητα σε κάθε χώρα
• Το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα
Τα δεδομένα τιμών υπολογίζονται από γνωστά παρατηρητήρια τιμών των χωρών που εξετάστηκαν και για την Ελλάδα στα πρωτογενή δεδομένα από τιμοληψίες σε μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ. Τα κριτήρια επιλογής των προϊόντων στο καλάθι ήταν ένας συνδυασμός αντίστοιχων χρησιμοποιούμενων καλαθιών για εκτίμηση στο εξωτερικό, καθώς και κοινής διαθεσιμότητας στοιχείων τιμών στις χώρες που εξετάσθηκαν. Σε κάθε νέα μέτρηση ανανεώνεται το δείγμα των κωδικών που μετρούνται και ανάλογα τη διαθεσιμότητα επιλέγονται διαφορετικές ποσότητες προϊόντων.
Τα στοιχεία προέρχονται από τις παρακάτω αλυσίδες σουπερμάρκετ:
- Ελλάδα: Σκλαβενίτης, ΑΒ, My Market, Μασούτης, Market In
- Ηνωμένο Βασίλειο: Morrisons, ASDA, Sainsbury’s, Coop, Ocado, TESCO
- Ισπανία: Carrefour, Marcadona, Caprabo, Condis, Dia, Eroski
- Ιταλία: CosiComodo, emiDrive, Pim Spesa, Agora, Everli, HeyConad, easyCoop
- Πορτογαλία: continente, MiniPreco, Auchan
- Γαλλία: monoprix plus, carrefour, super U, Auchan, Aldi
