Τα έσοδα της Ρωσίας από τις εξαγωγές λιπασμάτων αυξήθηκαν πέρυσι παρά τη μείωση του όγκου των πωλήσεων, καθώς οι τιμές των λιπασμάτων αυξήθηκαν απότομα μετά τον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Τους πρώτους 10 μήνες του 2022, οι ρωσικές εξαγωγές λιπασμάτων αυξήθηκαν κατά 70% στα 16,7 δισ. δολάρια σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2021, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, ενώ οι πωλήσεις λιπασμάτων έπεσαν μόλις 10%.
Ταυτόχρονα, οι εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων από τη Ρωσία εξαιρούνται από τις δυτικές κυρώσεις προκειμένου λόγω της επισιτιστικής ασφάλειας, ειδικά για τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η ΕΕ διευκρίνισε τον περασμένο μήνα την εξαίρεση από τις κυρώσεις για τη ρωσική γεωργία και τις εξαγωγές λιπασμάτων. Επίσης, η ΕΕ εισήγαγε νέες εξαιρέσεις για μονωμένα κράτη μέλη της ΕΕ να ξεπαγώσουν τα χρήματα των υπό κυρώσεις ατόμων που εμπλέκονταν στους ρωσικούς τομείς λιπασμάτων και γεωργικών προϊόντων.
Πριν τον πόλεμο οι τιμές των λιπασμάτων είχαν πάρει ήδη την ανιούσα. Οι τιμές για την ποτάσα, ένα άλλο σημαντικό λίπασμα, εκτινάχθηκαν όταν οι δυτικές κυβερνήσεις επέβαλαν κυρώσεις στη Λευκορωσία, έναν από τους κορυφαίους παραγωγούς του θρεπτικού συστατικού των καλλιεργειών. Η απότομη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου μετά τη ρωσική εισβολή οδήγησε σε κλείσιμο εργοστασίων στην Ευρώπη, γεγονός που ανέβασε τις τιμές των αζωτούχων λιπασμάτων, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την παραγωγή και την ποιότητα της παραγωγής τροφίμων.
Ωστόσο, η Ρωσία είναι απίθανο να συνεχίσει να επωφελείται από τις υψηλότερες τιμές φέτος. Οι πρόσφατες μειώσεις στις τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη (Οι ευρωπαϊκές τιμές του φυσικού αερίου έχουν πλέον μειωθεί σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία), χάρη στον θερμότερο από τον κανονικό καιρό, οδήγησαν σε χαμηλότερες τιμές των λιπασμάτων, με τους παραγωγούς λιπασμάτων να αυξάνουν την παραγωγή τους ή τουλάχιστον να μην την περιορίζουν όσο αναμενόταν.
Επικεφαλής λιπασμάτων σε μεγάλη συμβουλευτική εταιρεία δήλωσε πως τα παγκόσμια αποθέματα αζώτου είναι άφθονα και πως αναμένουμε συνεχείς μειώσεις στις τιμές των φωσφορικών αλάτων και της ποτάσας.
Ταυτόχρονα, Oι αποστολές σιτηρών έχουν επιστρέψει κοντά στα προπολεμικά επίπεδα. Ο όγκος των σιτηρών, συμπεριλαμβανομένου του σιταριού και του καλαμποκιού, που αποστέλλονται κατά τους τελευταίους τρεις μήνες του 2022 αυξήθηκε κατά 21 τοις εκατό σε σχέση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους.
Μία σημαντική πρώτη ύλη λιπασμάτων που δεν έχει δει ανάκαμψη στις εξαγωγές της είναι η αμμωνία. Η Ρωσία αντιπροσωπεύει περίπου το 12%.
Ωστόσο, η συμφωνία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ και ανανεώθηκε τον Νοέμβριο, περιελάβανε δέσμευση για επανεκκίνηση των ρωσικών εξαγωγών αμμωνίας με την επαναλειτουργία του αγωγού.
Συμπερασματικά καταλαβαίνει κανείς πως το 2023 και το 2024 θα δούμε σταδιακή πτώση του κόστους παραγωγής γεωργικών προϊόντων με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό για τις τελικές τιμές τους στο ράφι. Όπως έχουμε γράψει και παλιότερα, «η αγορά βρίσκει πάντα το δρόμο της».
Η πτώση του κόστους παραγωγής, δε σημαίνει και αυτόματη πτώση στις τιμές των προϊόντων γιατί για να φτάσουν αυτά στον τελικό καταναλωτή θα χρειαστεί χρόνος και ταυτόχρονα λόγοι κερδοσκοπίας των ενδιάμεσων εταιριών συνήθως επιβραδύνουν τη μείωση τιμών. Επίσης, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι τα προϊόντα που θα παραχθούν το 2023, έχουν παραχθεί με τιμές πρώτων υλών 2022… άρα προς το τρίτο τρίμηνο του 2023 ή και αρχές του 2024 θα αρχίσουμε να βλέπουμε τις πρώτες μειώσεις (αν φυσικά το επιτρέψει αυτό η αγορά…)
* του Ιωάννη Περουλάκη,
Γεωπόνου, ΜΒΑ
Σύμβουλου Επιχειρήσεων Τροφίμων και Γεωργίας
