Η διατήρηση της νέας λιγνιτικής μονάδας «Πτολεμαΐδα 5» σε λειτουργία μέχρι το 2028 (όπως προβλέπει πλέον το χρονοδιάγραμμα για την απολιγνιτοποίηση), μπορεί να επιτευχθεί ακόμη κι αν η μονάδα γίνει ζημιογόνος στην πορεία, σύμφωνα με τη ΔΕΗ. Κι αυτό γιατί, στην περίπτωση που ο σταθμός καταστεί αντιοικονομικός νωρίτερα από το 2028, είναι δυνατόν να παραμείνει «ενεργός» στο σύστημα, όχι όμως και στην αγορά.
Η λύση σε ένα τέτοιο σενάριο, με βάση τη ΔΕΗ, είναι να δημιουργηθεί ένας νέος μηχανισμός Στρατηγικής Εφεδρείας (Strategic Reserve), στον οποίο θα ενταχθεί η «Πτολεμαΐδα 5». Τότε, αν και ο σταθμός δεν θα λειτουργεί εμπορικά (ώστε να μην επιβαρύνει την επιχείρηση), θα αποζημιώνεται για να βρίσκεται συνεχώς σε επιφυλακή, ώστε ανά πάσα στιγμή να ενισχύσει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αν ανακύψει οποιοδήποτε πρόβλημα στην κάλυψη της ζήτησης σε ρεύμα.
Στο ενδεχόμενο δημιουργίας ενός ανάλογου μηχανισμού Strategic Reserve φαίνεται να παραπέμπει επίσης χθεσινή αναφορά του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, κατά την επίσκεψή του στις εγκαταστάσεις της «Πτολεμαΐδα 5». «Θα αποτελέσει μονάδα στρατηγικής εφεδρείας στο μέλλον για τη χώρα», σημείωσε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι η κρίση στην Ουκρανία κατέδειξε πως η «πράσινη» μετάβαση θα πρέπει να συνδυασθεί με την ενεργειακή ασφάλεια. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε τη σημασία της στρατηγικής επάρκειας της Ελλάδας, σε καύσιμα που είναι εγχώρια», τόνισε.
Πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας επισημαίνουν, πάντως, ότι οποιαδήποτε απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί τώρα. Όπως υπογραμμίζουν, ανάλογα με την εξέλιξη των τιμών τα επόμενα χρόνια, η κυβέρνηση και η ΔΕΗ θα έχουν την ευελιξία να αποφασίσουν καταλλήλως.
Υπό εξέταση η μετατροπή σε αέριο
Υπενθυμίζεται ότι η «Πτολεμαΐδα 5» έχει ισχύ 660 MW και πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία το επόμενο διάστημα, αποτελώντας τη μεγαλύτερη και πλέον σύγχρονη λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ. Αυτός είναι και ο λόγος που είναι και ο σταθμός ο οποίος θα σηματοδοτήσει τους «τίτλους τέλους» του ορυκτού καυσίμου στο εγχώριο ενεργειακό μίγμα – με την απόσυρσή της το 2028, τελευταία από το λιγνιτικό χαρτοφυλάκιο της επιχείρησης.
Αρχική πρόθεση της εταιρείας ήταν να μετατραπεί σε μονάδα αερίου, ώστε να «ενεργοποιηθεί» έπειτα από μία διετία. Ωστόσο, πλέον το σχέδιο αυτό δεν είναι πλέον «κλειδωμένο», αφού η ΔΕΗ θα αξιολογήσει στην πορεία, ανάλογα με τις εξελίξεις, αν χρειάζεται να προσθέσει στο χαρτοφυλάκιό της έναν ακόμη θερμοηλεκτρικό σταθμό αερίου.
Αν και είναι πιθανό η «Πτολεμαΐδα 5» μέχρι το 2028 να γίνει ζημιογόνος λειτουργώντας εμπορικά (γεγονός που θα καθιστούσε αναγκαίο ένα μηχανισμό στρατηγικής εφεδρείας σύμφωνα με την επιχείρηση), πάντως αυτή τη στιγμή όχι μόνο μπορεί να εντάσσεται κανονικά στην αγορά, αλλά και να υποβάλλει χαμηλότερες προσφορές από εγχώριες μονάδες φυσικού αερίου. Κι αυτό γιατί, ενσωματώνοντας τις πλέον σύγχρονες τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής από λιγνίτη, έχει αισθητά μειωμένο λειτουργικό κόστος από το υφιστάμενο λιγνιτικό portofolio της ΔΕΗ.
Ενδεικτικά ήταν τα στοιχεία που παρέθεσε στον χθεσινό του χαιρετισμό ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, σχετικά με τη μειωμένη κατανάλωση καυσίμου της «Πτολεμαΐδα 5», αλλά και τις περιορισμένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Χάρις σε αυτές τις επιδόσεις, σύμφωνα με τον υπουργό, ο σταθμός μπορεί να ανταγωνιστεί υφιστάμενες μονάδες φυσικού αερίου, παραμένοντας οικονομικά βιώσιμος ακόμη κι όταν οι τιμές του φυσικού αερίου πέσουν σε χαμηλότερα επίπεδα από τα σημερινά.
Ερωτηματικό η εξέλιξη των τιμών μετά το 2025
Ωστόσο, τίποτε δεν μπορεί να προδικάσει ότι τα παραπάνω δεδομένα δεν θα αλλάξουν μέχρι το 2028. Κρίσιμη παράμετρος θα είναι η εξέλιξη των τιμών του φυσικού αερίου (από την οποία εξαρτάται το λειτουργικού κόστος των μονάδων που καίνε το συγκεκριμένο καύσιμο). Αν και το κόστος του καυσίμου έχει αποκλιμακωθεί αισθητά σε σχέση με το απόγειο της κρίσης, παραμένει ακόμη σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, στα οποία όλοι οι αναλυτές εκτιμούν ότι θα διατηρηθεί μέχρι το 2025.
Από εκεί και πέρα, ωστόσο, οι εκτιμήσεις αποκλίνουν. Υπάρχουν αναλυτές που προβλέπουν σημαντική «βουτιά» στις τιμές του αερίου για το υπόλοιπο μισό της 10ετίας, γεγονός το οποίο θα περιόριζε το λειτουργικό κόστος της ηλεκτροπαραγωγής με αέριο. Την ίδια στιγμή, η πλειονότητα των ειδικών συμφωνεί πως οι τιμές των δικαιωμάτων ρύπων (που επιβαρύνουν περισσότερο τους λιγνιτικούς σταθμούς) στην καλύτερη περίπτωση θα μείνουν στα σημερινά υψηλά επίπεδα, ή θα εκτιναχθούν ακόμη περισσότερο.
Ακόμη χειρότερα, μέχρι το 2025 θα έχουν ξεκινήσει να λειτουργούν οι νέες μονάδες αερίου που βρίσκονται στα σκαριά, και οι οποίες είναι πολύ πιο αποδοτικές από τις υφιστάμενες. Επίσης, με την περαιτέρω «προέλαση» των ΑΠΕ, θα απομένουν ακόμη μικρότερα περιθώρια εμπορικής λειτουργίας ενός λιγνιτικού σταθμού, ο οποίος δεν έχει την απαιτούμενη ευελιξία να αυξομειώνει την παραγωγή του, ώστε να αντισταθμίζει τη στοχαστική παραγωγή των ανανεώσιμων πηγών.
Νέα πρόταση για Strategic Reserve
Σε ένα «τοπίο» όπως το παραπάνω για την εγχώρια ηλεκτροπαραγωγή, η «Πτολεμαΐδα 5» θα «γύριζε» σε ζημιές, με συνέπεια η ΔΕΗ να μπορεί πλέον να ανακτήσει ένα μικρό μόνο μέρος του κόστους λειτουργίας της μονάδας, από την πώληση της ηλεκτροπαραγωγής στις χονδρεμπορικές αγορές. Κάτι που συνέβαινε για το υφιστάμενο λιγνιτικό χαρτοφυλάκιο πριν από την ενεργειακή κρίση, όταν για παράδειγμα μόνο στο διάστημα από τον Νοέμβριο 2020 έως τον Απρίλιο του 2021, «έβαλαν μέσα» την επιχείρηση περί τα 140 εκατ. ευρώ.
Η αντιοικονομικότητα τότε των λιγνιτικών μονάδων, οι οποίες ήταν απαραίτητες για την ενεργειακή ασφάλεια, ήταν και ο λόγος που προς τα τέλη του 2019 η Ελλάδα είχε υποβάλει αίτημα για μηχανισμό Στρατηγικής Εφεδρείας, για τις μονάδες που λειτουργούσαν τότε. Ωστόσο, το ξέσπασμα της κρίσης (με την εκτίναξη των τιμών αερίου) ανέτρεψε τα δεδομένα, καθιστώντας τους λιγνιτικούς σταθμούς φθηνότερους από τις μονάδες φυσικού αερίου.
Ως συνέπεια, η Ελλάδα απέσυρε το αίτημα το καλοκαίρι του 2022. Επομένως, αν στην πορεία κριθεί πως η «Πτολεμαΐδα 5» θα πρέπει να μπει σε εφεδρεία, η χώρα μας θα πρέπει να καταθέσει στην Κομισιόν για έγκριση ένα νέο ανάλογο σχήμα.
