Το αργότερο μέχρι τον Ιούλιο θα έχει ενεργοποιηθεί το Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών, σύμφωνα με πληροφορίες του Insider.gr, μέσω του οποίου πρόκειται να διατεθούν κεφάλαια εκτιμώμενου ύψους 2 έως 2,2 δισ. ευρώ, για τη χρηματοδότηση δράσεων οι οποίες θα μειώσουν κατακόρυφα το ανθρακικό αποτύπωμα της νησιωτικής Ελλάδας. Τα κεφάλαια αυτά εκτιμάται ότι θα κινητοποιήσουν επενδύσεις συνολικού ύψους 5 δισ. ευρώ, χάρις στις οποίες θα περιορισθεί επίσης δραστικά το ενεργειακό κόστος των τοπικών κοινωνιών, πέρα από τις εκπομπές τους.
Ενδεικτικό είναι πως, στα έργα που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν, περιλαμβάνονται νέα προγράμματα «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη» αποκλειστικά για νοικοκυριά και επιχειρήσεις στα νησιά, όπως επίσης και ηλεκτρικές διασυνδέσεις που σχεδιάζουν οι δύο Διαχειριστές (ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ) για όσα νησιά παραμένουν ακόμη «απομονωμένα ενεργειακά» από το ηπειρωτικό δίκτυο.
Παράλληλα, θα επιδοτηθεί η εγκατάσταση υβριδικών μονάδων ΑΠΕ (δηλαδή «πράσινων» σταθμών που συνδυάζονται με μπαταρίες), όπως και αυτόνομων μονάδων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, χάρις στις οποίες θα «πρασινίσουν» δραστικά τα τοπικά ενεργειακά μίγματα.
Επίσης, μεταξύ άλλων θα χρηματοδοτηθούν προγράμματα για την ηλεκτροδότηση των πλοίων στα λιμάνια (Cold ironing), τα οποία πέρα από το περιβάλλον, θα έχουν σημαντικά οφέλη και για τη δημόσια υγεία. Οι πρώτες από τις χρηματοδοτούμενες δράσεις αναμένεται να «τρέξουν» ήδη από τον επόμενο χρόνο.
Ελληνικό αίτημα στην Κομισιόν το 2021
Όπως έχει γράψει το Insider.gr, o δρόμος για τη δημιουργία του νέου αυτού χρηματοδοτικού εργαλείου άνοιξε το 2021, με την υποβολή από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αιτήματος στην Κομισιόν, για την ενεργοποίηση της ειδικής ρύθμισης για τη χώρα μας, σχετικά με την εκχώρηση εσόδων από τον εκπλειστηριασμό έως 25 εκατ. δικαιωμάτων εκπομπών CO2, για επενδύσεις απανθρακοποίησης των ελληνικών νησιών.
Το ελληνικό αίτημα έγινε δεκτό από τις Βρυξέλλες, με το υπουργείο να δημιουργεί στη συνέχεια Ομάδα Διοίκησης Έργου (ΟΔΕ) με επικεφαλής τον καθηγητή Ενεργειακής Οικονομίας Κώστα Ανδριοσόπουλο, και αντικείμενο τόσο την επιλογή, την αξιολόγηση και τον συντονισμό των δράσεων, οι οποίες θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο, όσο και τη διενέργεια των διαπραγματεύσεων με τους αρμόδιους εθνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς, ώστε να διασφαλιστεί η συμβατότητα των δράσεων και με την εθνική και ενωσιακή νομοθεσία.
Εκτός από την Κομισιόν (DG Clima), στις διαπραγματεύσεις συμμετείχε και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), αρμοδιότητα της οποίας ήταν να επιβεβαιώσει την οικονομική βιωσιμότητα και τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη των έργων.
Εκτίναξη των κονδυλίων
Στο διάστημα που μεσολάβησε, και όσο εξελίσσονταν οι διαπραγματεύσεις, η τιμή των δικαιωμάτων ρύπων ακολούθησε ανοδική πορεία, ενώ πλέον έχει σταθεροποιηθεί σε υψηλά επίπεδα, αυξάνοντας επομένως κατακόρυφα και τα προβλεπόμενα έσοδα για το Ταμείο. Είναι ενδεικτικό ότι τον Δεκέμβριο του 2020, οι πόροι του Ταμείου υπολογίζονταν σε 700 εκατ. ευρώ, με το πόσο αυτά να έχει εκτιναχθεί στα 2-2,2 δισ. πλέον, λαμβάνοντας ως βασικό σενάριο για την τιμή των δικαιωμάτων τα 88 ευρώ ανά τόνο και ως μίνιμουμ σενάριο τα 80 ευρώ ανά τόνο.
Μέσω των τριμερών διαπραγματεύσεων, έχει επέλθει καταρχήν συμφωνία στα έργα που θα χρηματοδοτηθούν, ώστε πλέον να απομένουν λεπτομέρειες προς οριστικοποίηση – όπως το ποσοστό επιδότησης κάθε δράσης, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο θα χορηγηθεί (π.χ. με διαγωνισμούς). Μάλιστα, μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες θα πραγματοποιηθεί νέα συνάντηση, ώστε να «κλειδώσουν» και οι τελευταίες εκκρεμότητες.
Η οριστική συμφωνία θα ανοίξει τον δρόμο ώστε μέσα στον Ιούνιο με Ιούλιο να υπογραφεί η τριμερής σύμβαση μεταξύ της Κομισιόν, της ΕΤΕπ και της ελληνικής πολιτείας, με την οποία θα «ενεργοποιηθεί» το χρηματοδοτικό εργαλείο. Η σύμβαση θα περιλαμβάνει τους όρους βάσει των οποίων θα δομηθεί η λειτουργία του Ταμείου.
Η ρύθμιση για τα 25 εκατ. δικαιώματα εκπομπών CO2 προβλεπόταν στην Οδηγία 2018/410, με την οποία θεσπίσθηκαν παρεμβάσεις στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ETS), ώστε να προωθηθούν οι επενδύσεις χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος. Έτσι, στην Οδηγία υπήρχε διάταξη που έδινε τη δυνατότητα στην Ελλάδα να διεκδικήσει τα αντίστοιχα έσοδα, με σκοπό την κάλυψη των αναγκών των νησιών σε ηλεκτρική ενέργεια με μικρότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
