«Σήμα» για το αν θα υπάρξει ή όχι σημαντική νέα επιβάρυνση από το φθινόπωρο στο κόστος προμήθειας της χώρας μας με φυσικό αέριο, και κατά συνέπεια και στις χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, πρόκειται να προκύψει από τις διεθνείς δημοπρασίες που θα πραγματοποιήσει σήμερα ο ΔΕΣΦΑ, για τη δέσμευση δυναμικότητας στις «εισόδους» του εθνικού συστήματος μεταφοράς.
Ο λόγος είναι πως οι δημοπρασίες θα καθορίσουν σε σημαντικό βαθμό τις ποσότητες φυσικού αερίου που θα υποχρεωθεί η χώρα μας να «στοκάρει» σε αποθήκη στην Ιταλία ή τη Βουλγαρία, ενόψει του επόμενου χειμώνα. Αν αυτές οι ποσότητες κινηθούν σε υψηλά επίπεδα, τότε το κόστος αποθήκευσης εκ των πραγμάτων θα μετακυλιστεί στις εγχώριες τιμές του καυσίμου, αυξάνοντάς τις.
Σε μία τέτοια περίπτωση, αυξημένο θα είναι και το κόστος λειτουργίας των εγχώριων ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων αερίου. Κάτι που θα προκαλέσει ανατιμητικές πιέσεις και στην ελληνική αγορά Επόμενης Ημέρας.
Η περίπτωση του προηγούμενου χειμώνα
Αξίζει να σημειωθεί πως μεταξύ των μέτρων που υλοποιήθηκαν για την ασφάλεια εφοδιασμού ενόψει του προηγούμενου χειμώνα, το «στοκάρισμα» αερίου σε γειτονικές χώρες αποδείχθηκε εξαιρετικά δαπανηρό. Είναι ενδεικτικό ότι για την αποζημίωση των υπόχρεων εταιρειών χρειάστηκε να καθοριστεί ένα αρκετά υψηλό «καπέλο» στους καταναλωτές αερίου (Τέλος Ασφάλειας Εφοδιασμού) – αγγίζοντας για το 2023 τα 2,49 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, για τους ηλεκτροπαραγωγούς με μονάδες αερίου.
Η επιβάρυνση αυτή αποτέλεσε σημαντικό λόγο για την άνοδο του κόστους λειτουργίας των εγχώριων σταθμών αερίου, γεγονός που είχε ως συνέπεια να ενισχυθούν οι εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και να παραμείνουν συγκριτικά αυξημένες οι χονδρεμπορικές τιμές ρεύματος. Ως συνέπεια, στη δεδομένη συγκυρία, η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων βρίσκεται σε επαφές με τους φορείς της αγοράς, ώστε το σχετικό ποσό να συγκεντρωθεί σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου και, κατά συνέπεια, να μειωθεί το «καπέλο» στο αέριο από τα 2,49 ευρώ ανά Μεγαβατώρα.
Σύμφωνα με ηλεκτροπαραγωγούς, η χρονική επιμήκυνση της αποζημίωσης για τον προηγούμενο χειμώνα θα έχει νόημα μόνο στην περίπτωση που το «δίχτυ προστασίας» για την επόμενη χειμερινή περίοδο θα έχει σημαντικά μικρότερο κόστος. Επομένως, θα πρέπει να διασφαλιστεί πως ο «λογαριασμός» για το Σχέδιο Προληπτικής Δράσης για τον χειμώνα 2023-2024 θα κινείται σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα. «Λογαριασμός» που θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και από τις ποσότητες που θα χρειαστεί να αποθεματοποιηθούν.
Κρίσιμη παράμετρος οι δυνατότητες εισαγωγών
Η διατήρηση αποθέματος αερίου αποτελεί υποχρέωση όλων των κρατών-μελών, με βάση τον ευρωπαϊκό Κανονισμό για τη «θωράκιση» της ασφάλειας εφοδιασμού της Ε.Ε. με αέριο. Σύμφωνα με το ελληνικό Σχέδιο Προληπτικής Δράσης, το «στοκ» διατηρούν οι εγχώριες εταιρείες με συμβάσεις με διεθνείς προμηθευτές την τελευταία 5ετία. Αυτές είναι οι ΔΕΠΑ, Mytilineos, Promitheas Gas, Elpedison, ΗΡΩΝ και ΔΕΗ.
Ο Κανονισμός προβλέπει την αποθήκευση μέχρι την 1η Νοεμβρίου (και τη διατήρηση έως το τέλος Μαρτίου) από κάθε χώρα ποσότητας αερίου ίσης με το 15% της μέση ετήσιας κατανάλωσης των τελευταίων 5 ετών. Ωστόσο, περιλαμβάνει μία σειρά εξαιρέσεων για τα κράτη που δεν διαθέτουν αποθήκες αερίου, όπως ισχύει και στην Ελλάδα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα προχώρησε πέρυσι σε διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν, με συνέπεια να μειώσει τη δέσμευση της χώρας μας κατακόρυφα από τον στόχο του 15%, «προσγειώνοντας» την στις 1,14 TWh (Τεραβατώρες). Επιχείρημα της ελληνικής πλευράς, που αποδέχθηκαν οι Βρυξέλλες, ήταν η περιορισμένη ικανότητα εισαγωγών του «στοκ» στη χώρα, σε περίπτωση που όντως διαταράσσονταν οι εισαγωγές.
Αφετηρία της διαπραγμάτευσης
Οι ποσότητες του καυσίμου, που αποθηκεύτηκαν στην Ιταλία, θα μπορούσαν να μεταφερθούν στην Ελλάδα μέσω εικονικών εισαγωγών μέσω του Διαδριατικού Αγωγού (TAP), «περνώντας» επομένως από την «είσοδο» στη Νέα Μεσημβρία – δηλαδή το σημείο διασύνδεσης του ΤΑΡ με το ελληνικό σύστημα. Επομένως, η μείωση των αποθηκευμένων ποσοτήτων έγινε με διαπραγματευτικό χαρτί την περιορισμένη ελεύθερη δυναμικότητα της «εισόδου» στη Νέα Μεσημβρία, για την «έλευση» του καυσίμου.
Ως συνέπεια, με τις σημερινές δημοπρασίες του ΔΕΣΦΑ για τα σημεία διασύνδεσης του εθνικού συστήματος με τις γειτονικές αγορές, θα ξεκαθαρίσει αν θα παραμείνει (και πόση) ελεύθερη δυναμικότητα στην «είσοδο» στη Νέα Μεσημβρία για εικονικές εισαγωγές από την Ιταλία. Το ίδιο θα ισχύσει και για το σημείο διασύνδεσης Ελλάδας-Βουλγαρίας (Kulata – Σιδηρόκαστρο), για το ενδεχόμενο «στοκαρίσματος» αερίου στο Chiren στη γειτονική χώρα.
Στην περίπτωση που από τις δημοπρασίες προκύψει μικρότερη ελεύθερη δυναμικότητα για εισαγωγές από τις δύο χώρες, τότε θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις και για μικρότερες ποσότητες αποθήκευσης, διαμορφώνοντας πιο ευνοϊκή αφετηρία διαπραγμάτευσης για την ελληνική πλευρά.
