Η κίνηση ορόσημο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να προχωρήσει στο λανσάρισμα του ψηφιακού ευρώ μέσα στα επόμενα χρόνια, σημαίνει πως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για τη νεότερη ενσάρκωση του χρήματος να αποδείξει την αξία της.
Κεντρικές τράπεζες κάποιων χωρών έχουν παρουσιάσει τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα (CBDCs), η Κίνα χρησιμοποιεί δοκιμαστικά ένα πρότυπο γουάν με 200 εκατομμύρια χρήστες, η Ινδία επιταχύνει για τη χρήση ενός πιλοτικού ψηφιακού νομίσματος ενώ περίπου 130 χώρες, που αντιπροσωπεύουν το 98% της παγκόσμας οικονομίας, εξερευνούν το ψηφιακό χρήμα.
Η κίνηση της ΕΚΤ την Τετάρτη να καθιερώσει έναν «πιλότο» που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα ψηφιακό νόμισμα για την Ευρωζώνη και να την καταστήσει την πρώτη, μεγάλη κεντρική τράπεζα της Δύσης που κάνει επισήμως βήματα μπροστά, μπορεί να αποτελέσει παγκόσμιο οδηγό.
Οι υποστηρικτές λένε πως τα ψηφιακά νομίσματα θα εκσυγχρονίσουν τις πληρωμές με νέες λειτουργίες και θα παρέχουν μία εναλλακτική στο φυσικό νόμισμα που δείχνει να βρίσκεται σε μη αναστρέψιμη παρακμή.
Ωστόσο, παραμένει το ερώτημα γιατί τα ψηφιακά νομίσματα αντιπροσωπεύουν την πρόοδο, από τη στιγμή που έχουν χαμηλό ποσοστό υιοθέτησης σε χώρες όπως η Νιγηρία που τα έχουν αποδεχθεί, και ενώ οι διαμαρτυρίες εναντίον των σχεδίων της ΕΚΤ, καταδεικνύουν δημόσια ανησυχία σχετικά με ζητήματα ασφάλειας.
Οι εμπορικές τράπεζες δυσανασχετούν με τα κόστη και την πιθανή «αιμορραγία» των καταθέσεων, καθώς οι πελάτες θα μπορούσαν να μετακινήσουν τα χρήματά τους σε λογαριασμούς κεντρικών τραπεζών, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες ανησυχούν πως ένα εύκολα προσιτό ψηφιακό δολάριο, ευρώ ή γουάν θα μπορούσε να προκαλέσει χάος στα συστήματά τους.
«Τι είναι τελικά το χρήμα;»
Το σχέδιο της ΕΚΤ «είναι μία πολύ σημαντική υπόθεση, και ένα μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου παρακολουθεί στενά», δήλωσε ο Josh Lipsky, υπεύθυνος ενός tracker ψηφιακών νομισμάτων για λογαριασμό του Atlantic Council.
«Είναι μία από τις μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες, οπότε εάν βρει τις απαντήσεις για θέματα ιδιωτικότητας και κυβερνοασφάλειας και καταφέρει να το χρησιμοποιεί offline, θα ασκήσει μεγάλη επιρροή».
Οι κεντρικές τράπεζες ανέλαβαν δράση πριν από πέντε χρόνια όταν το Facebook άφησε να εννοηθεί πως θα κυκλοφορήσει ένα καινοτόμο νόμισμα. Σήμερα, ωστόσο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν έχουν ακόμη πείσει πλήρως αρκετούς γιατί το ψηφιακό νόμισμα είναι απαραίτητο.
Ο Fabio Panetta, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ που έχει την επίβλεψη του ψηφιακού ευρώ, δήλωσε πως θα βοηθούσε να γίνει μελλοντικά βιώσιμο και να μειωθεί αυτό που αποκαλεί ως υπερβολική εξάρτηση στο σύστημα πληρωμών των αμερικανικών ψηφιακών καρτών.
Όμως οι ειδικοί είναι προβληματισμένοι.
«Δεν είναι πλέον ξεκάθαρο τι είναι αυτό που θα μπορούσε να γίνει με το ψηφιακό ευρώ που δεν μπορεί να γίνει με το χρήμα μιας εμπορικής τράπεζας», σημειώνει ο Lee Braine, διευθυντής τομέα προηγμένων τεχνολογιών της Barclays, που έχει αναμειχθεί σε ορισμένα projects σχετικά με την ψηφιακή λίρα της Τράπεζας της Αγγλίας.
«Δυνητικά διαρρηγνύετε την μοναδικότητα του χρήματος» θα πει, τονίζοντας τον κίνδυνο ενός συστήματος δύο επιπέδων εάν επιτραπεί στο ψηφιακό νόμισμα να έχει διαφορετικές λειτουργίες ή κανόνες προστασίας δεδομένων από τους τραπεζικούς λογαριασμούς.
«Όλα αυτά καταλήγουν στο, τι είναι χρήμα;»
Ορίζοντας ένα παγκόσμιο στάνταρ
Ένα βασικό, άγνωστο προς το παρόν στοιχείο, είναι εάν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Αμερικής ή η Τράπεζα της Ιαπωνίας θα λανσάρουν ψηφιακά νομίσματα για το κοινό.
Η Ινδία θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πιο αποτελεσματικό περιβάλλον δοκιμής από την Κίνα, επειδή, αν και ο γίγαντας της Ασίας έχει πληθυσμό άνω του 1 δισ, η Ινδία διαθέτει μία πιο ανοιχτή οικονομία.
Σε αντίθεση, ο Καναδάς και ορισμένες άλλες χώρες, φαίνεται να πατάνε φρένο, ενώ οι περισσότεροι από εκείνους που χρησιμοποιούν ήδη τα CBDCs βλέπουν να υπάρχει πολύ μικρό ενδιαφέρον.
Τα στοιχεία αυτού του μήνα από τις Μπαχάμες, που λανσάρισαν το πρώτο ψηφιακό νόμισμα το 2020, δείχνουν πως οι προσωπικές συναλλαγές του SandDollar έπεσαν 11% τους πρώτους επτά μήνες της χρονιάς, ενώ μεγάλη βουτιά στο ίδιο διάστημα σημείωσαν τα top-ups των ψηφιακών πορτοφολιών.
Μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου το Μάιο, περιέγραφε πως η υιοθέτηση του eNaira της Νιγηρίας είναι «απογοητευτικά χαμηλή», με το 98,5% των πορτοφολιών να μην έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ.
«Τα σημερινά επίπεδα υιοθέτησης του eNaira αντανακλούν τα πρώιμα στάδια της εξοικείωσης του κοινού με το ψηφιακό νόμισμα», δήλωσε η κεντρική τράπεζα της χώρας, προσθέτοντας πως ήταν ανάλογα των προσδοκιών.
Ο Bo Li, Αναπληρωτής γενικός Διευθυντής του ΙΜF, δήλωσε πως αυτό το μήνα το ΔΝΤ βοήθησε δεκάδες χώρες με σχέδια για ψηφιακό νόμισμα και σύντομα θα δημοσιεύσει έναν «how to» οδηγό. Το Ταμείο φτιάχνει μια πλατφόρμα, την XC, η οποία θα επεξεργάζεται ή θα διευθετεί τις συναλλαγές με ψηφιακά νομίσματα.
Ο Lipsky του Atlantic Council επισημαίνει ότι οι επιλογές τεχνολογίας που θα κάνουν η ΕΚΤ και η Ινδία, μπορεί να ξεκινήσουν να ορίζουν ένα παγκόσμιο στάνταρ, όπως συνέβη με το VHS στις αρχές της εποχής της βιντεοκασσέτας.
«Το πρωτεύον ερώτημα σχετικά με την εξέλιξη των ψηφιακών νομισμάτων», προσθέτει ο Lipsky, «είναι πώς αυτό θα βελτιώσει το οικονομικό σύστημα; Αυτό είναι κατά βάση η ουσία».
