Πέρα από τα οφέλη για την ενίσχυση της ενεργειακής αυτονομίας και τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος της χώρας, τα υπεράκτια αιολικά αναμένεται να έχουν σημαντική επίπτωση και στην εθνική οικονομία, με την επένδυση σημαντικού ύψους κεφαλαίων για την ανάπτυξη των μονάδων που θα αξιοποιούν το πλούσιο αιολικό δυναμικό των ελληνικών θαλασσών.
Αυτό δείχνει μελέτη που πραγματοποίησε το ΙΟΒΕ για λογαριασμό της ΕΔΕΥΕΠ και η οποία παρουσιάστηκε χθες, στο πλαίσιο της ανακοίνωσης του σχεδίου του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων. Όπως επισήμανε ο Γιώργος Μανιάτης, Επικεφαλής Τμήματος Κλαδικών Μελετών ΙΟΒΕ, ήδη από το πρώτο «κύμα» έργων ισχύος 1,9 GW για το 2030 (όπως προβλέπουν οι εθνικοί στόχοι) οι επενδύσεις θα κινηθούν από 6,3 έως 7,7 δισ. ευρώ.
Μόλις 10 χρόνια αργότερα, η επόμενη φάση έργων για το 2040 προβλέπεται να αυξήσει σωρευτικά τις επενδύσεις στον κλάδο στα 29,4-36,1 δισ. ευρώ. Συνολικά, έως το 2050 η κινητοποίηση κεφαλαίων εκτιμάται πως θα αγγίξει έως και τα 60 δισ. ευρώ (για την ακρίβεια τα 59,6 δισ.), με το ποσό αυτό να μειώνεται στα 48,6 δισ. ευρώ στην πιο δυσοίωνη εκδοχή.
Εγχώρια προστιθέμενη αξία
Εκτός όμως από το ύψος των επενδύσεων, σημαντικό είναι επίσης πως στην περίπτωση των υπεράκτιων αιολικών διαγράφονται οι συνθήκες ένα σημαντικό μερίδιο της επενδυτικής δαπάνης να αποτελέσει εγχώρια προστιθέμενη αξία. Με βάση τη μελέτη του ΙΟΒΕ, το ποσοστό αυτό μπορεί να ανέλθει έως και στο 55% στο πιο φιλόδοξο σενάριο.
Το ποσοστό αυτό αναμένεται να προέλθει κατά κύριο λόγο από την κατασκευή των στοιχείων υποδομής των υπεράκτιων αιολικών πλην των ανεμογεννητριών (37%), όπως για παράδειγμα από την ανάπτυξη εξεδρών για τα πλωτά offshore πάρκα. Το αμέσως μεγαλύτερο «ειδικό βάρος», σε εγχώριο οικονομικό περιεχόμενο, αναμένεται να έχει η εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία των έργων (10%), ενώ μικρότερο μερίδιο αναλογεί στην κατασκευή ανεμογεννητριών (5%) και στην ανάπτυξη και διαχείριση (3%) των έργων.
Το φιλόδοξο σενάριο προϋποθέτει υπέρβαση των εθνικών στόχων για υπεράκτια αιολικά κατά 20% και εξαγωγή «πράσινης» ηλεκτροπαραγωγής, υψηλή εμπλοκή της εγχώριας παραγωγικής βάσης στην ανάπτυξη των έργων, καθώς και συμμετοχή της εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας με ένα ποσοστό 8% στην κατασκευή offshore πάρκων σε ξένες χώρες. Επίσης, λαμβάνει ως υπόθεση εργασίας ότι το κόστος των έργων θα κινηθεί 10% χαμηλότερα από τις προβλέψεις του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Όπως είναι φυσικό, αυτές είναι και οι προϋποθέσεις ώστε οι επενδυτικές δαπάνες να κινηθούν στο πάνω όριο των προβλέψεων.
Η γεωγραφία των θαλάσσιων περιοχών
Υπενθυμίζεται ότι το Εθνικό Πρόγραμμα προσδιορίζει 25 περιοχές, στις οποίες μπορούν να αναπτυχθούν έργα με συνολική ισχύ τουλάχιστον 12,4 GW. Πρόκειται για τη συνολική δυνητική «δεξαμενή» των ζωνών στις ελληνικές θάλασσες, οι οποίες πληρούν όλα τα απαραίτητα κριτήρια για να αξιοποιηθεί το αιολικό δυναμικό τους. Στις περισσότερες, ενδείκνυται η εγκατάσταση πλωτών έργων.
Από αυτές τις 25 ζώνες, για το πρώτο «κύμα» ανάπτυξης (έως το 2030-2032) προκρίνονται 10 περιοχές, όπου μπορούν να αναπτυχθούν πάρκα συνολικής ισχύος περίπου 4,9 GW. Και σε αυτή την περίπτωση υπερτερούν τα πλωτά αιολικά, με τις επενδύσεις για την υλοποίησή τους να εκτιμάται πως ξεπερνούν τα 6 δισ. ευρώ.
Οι 10 επιλέξιμες περιοχές για τη μεσοπρόθεσμη φάση ανάπτυξης (έως το 2030-2032) εντοπίζονται στις εξής θαλάσσιες εκτάσεις:
• Στην ανατολική Κρήτη (με τρεις περιοχές), όπου εκτιμάται ότι θα αναπτυχθούν έργα συνολικής ισχύος 800 MW
• Στη νότια Ρόδο, με τη μέγιστη εγκατεστημένη ισχύ να κυμαίνεται μεταξύ 300 MW και 550 MW
• Στο κεντρικό Αιγαίο (στα ανοικτά Της Γυάρου και της Δονούσας), με τη μέγιστη εγκατεστημένη ισχύ να κυμαίνεται μεταξύ 200 MW και 450 MW
• Στην Εύβοια (Άγιοι Απόστολοι) και βόρεια της Χίου, με μέγιστη εγκατεστημένη ισχύ στα 300 MW
• Στο Ιόνιο Πέλαγος (Διαπόντια νησιά), με μέγιστη εγκατεστημένη ισχύ στα 450 MW.
Επίδραση στο ΑΕΠ
Με βάση τη μελέτη του ΙΟΒΕ, αν επιβεβαιωθεί πάντως το «κεντρικό σενάριο» -όπου για παράδειγμα η ανάπτυξη των αιολικών θα ακολουθήσει τους εθνικούς στόχους, η εμπλοκή των εγχώριων εταιρειών θα είναι μέτρια και το κόστος των έργων κινηθεί στις προβλέψεις- τότε το ποσοστό της εγχώριας προστιθέμενης αξίας μπορεί μεν να μειώνεται στο 45%, με την επενδυτική δαπάνη να διατηρεί ωστόσο ένα σημαντικό «αποτύπωμα» στην εθνική οικονομία. Μόνο στο πιο δυσοίωνο σενάριο, το «σενάριο υστέρησης», το ποσοστό μειώνεται αισθητά, στο 25%.
Το «σενάριο υστέρησης» προβλέπει ο κλάδος να προχωρήσει με βραδύτερους ρυθμούς από τους εθνικούς στόχους και μέρος της ζήτησης να συνεχίσει να καλύπτεται από εισαγωγές. Επίσης, λαμβάνει υπόψη του χαμηλό εγχώριο οικονομικό περιεχόμενο στις επενδύσεις, αλλά και μηδενική εμπλοκή της εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας σε έργα εκτός συνόρων.
Τα υπόλοιπα σενάρια
Όπως είναι φυσικό, το «τοπίο» που θα διαμορφωθεί θα επηρεάσει και την επίπτωση που θα έχει στο ΑΕΠ η ανάπτυξη του κλάδου, καθώς την επίδρασή του στην απασχόληση. Αν η χώρα μας αδράξει την ευκαιρία, τότε η ετήσια συνεισφορά στο ΑΕΠ αγγίζει τα 1,9 δισ. ευρώ για την περίοδο 2024-2050, ενώ οι θέσεις εργασίας που θα στηριχτούν φτάνουν τις 44.000.
Αν απλώς δεν υπάρξει θετική έκπληξη στις προβλέψεις, τότε η ετήσια συνεισφορά συγκρατείται στα 1,4 δισ. και οι υποστηριζόμενες θέσεις εργασίας στις 32.300. Στην περίπτωση που οι «εθνικές επιδόσεις» της χώρας μας υπολείπονται των στόχων που έχει θέσει, τότε η συνεισφορά στο ΑΕΠ θα περιορισθεί στα 600 εκατ. ευρώ περίπου ετησίως και η στήριξη της απασχόλησης στις 15.500 περίπου θέσεις.
Δείκτης αυτών των «εθνικών επιδόσεων» είναι οι στόχοι του ΕΣΕΚ, για εγκατάσταση έργων 1,9 GW το 2030, τα οποία θα αυξηθούν στα 9,8 GW το 2040 και στα 17,3 GW το 2050. Η θετική έκπληξη (δηλαδή το φιλόδοξο σενάριο) θα σήμαινε τα νούμερα αυτά να αναθεωρηθούν προς τα πάνω στα 2,3, 11,8 και 20,8 GW, αντίστοιχα. Αντίθετα, τυχόν υποαπόδοση θα περιόριζε τις εγκαταστάσεις στα 1,5, 7,8 και 13,8 GW.
