Ο πληθωρισμός της απληστίας (greedflation), η νέα και άκρως επικίνδυνη «μετάλλαξη» της ακρίβειας που απειλεί τα νοικοκυριά -αλλά και την αγορά- δηλαδή, τα επιχειρηματικά υπερκέρδη και η ανάγκη προστασίας των περιθωρίων τους ειδικά στους τομείς της ενέργειας και των τροφίμων σε βάρος της κοινωνίας αποτελούν τον βασικό «αιμοδότη» του αυξημένου κόστους ζωής και του ράλι των τιμών.
Οι επιχειρηματικοί κολοσσοί σχημάτισαν ένα είδους καρτέλ ολιγοπωλίων (σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα συνιστούν και μονοπώλια) με ισχυρή αν όχι πλήρη επιρροή στην αγορά και ευθύνονται για την κορύφωση της πληθωριστικής λαίλαπας με τα επίμονα και «κολλώδη» χαρακτηριστικά στις πιέσεις των τιμών, ιδιαιτέρως στον ενεργειακό κλάδο (πετρέλαιο και φυσικό αέριο), της παραγωγής τροφίμων αλλά και ευρύτερα των commodities ήδη από την προπανδημική εποχή.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: «Ο πληθωρισμός της απληστίας», ο Άνταμ Σμιθ και η «ελεύθερη αγορά»
Χαρακτηριστικό είναι πως τα οικονομικά μεγέθη που ανακοίνωσαν 1.350 εταιρείες εισηγμένες στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ, την ΕΕ και την Ασία, όπου διαπιστώνουμε ότι τα επιχειρηματικά κέρδη ήταν κατά μέσο όρο 30% υψηλότερα στο τέλος του 2022 από ό,τι το 2019, με τις υψηλότερες τιμές να γίνονται βραχνάς για τους καταναλωτές, οι οποίοι πληρώνουν... τα «σπασμένα» ενώ τα φαινόμενα αισχροκέρδειας πολλαπλασιάζονται αισθητά και αποκτούν διάφορες μορφές όπως το shrink-flation (μείωση της ποσότητας των προϊόντων με διατήρηση ή και αύξηση του κόστους).
Οι εταιρείες με ισχύ στην αγορά μπορούσαν να προστατεύσουν τα περιθώρια κέρδους τους αλλά εκμεταλλευόμενες τη συγκυρία και στην προσπάθειά τους να αποκομίσουν υπερβολικά κέρδη, όντας ρυθμιστές ανέβασαν τις τιμές σε ένα επίπεδο που δεν ήταν κοινωνικά και οικονομικά επωφελές και βιώσιμο. Παράλληλα, στο ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης, εάν τα κόστη επιμερίζονταν δικαίως μεταξύ των μισθωτών και των εταιρειών, η κατάσταση θα ήταν πιο υποφερτή.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ο Ψυχρός Πόλεμος του 21ου αιώνα
Ωστόσο, αντί να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα σε καταναλωτές και επιχειρήσεις, η πλάστιγγα έγειρε υπέρ της μίας πλευράς: Οι επιχειρήσεις ανέβασαν κατακόρυφα τις τιμές για να αντισταθμίσουν το υψηλότερο κόστος και να προστατεύσουν τα περιθώρια κέρδους, με τους εργαζόμενους να μην μπορούν να καλύψουν τις βασικές ανάγκες επιβίωσής τους καθώς οι μισθοί δεν ενισχύθηκαν αναλογικά με τον ρυθμό κλιμάκωσης του πληθωρισμού, οδηγώντας στην αναπόφευκτη πτώση της αγοραστικής τους δύναμης.
Shell, Exxon Mobil, Glencore και Kraft Heinz είναι ενδεικτικά παραδείγματα εταιρειών που είδαν τα κέρδη τους να υπερβαίνουν κατά πολύ τον πληθωρισμό, ο οποίος ξεκίνησε να επιταχύνεται αισθητά στα μέσα του 2020 με τις αιτίες της ανόδου να είναι πολυπαραγοντικές: περιορισμοί της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού, ασταθείς συνθήκες παραγωγής τροφίμων, νέες συνθήκες στην αγορά εργασίας, τα μέτρα στήριξης των νοικοκυριών κατά τη διάρκεια των lockdown της πανδημίας και φυσικά ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Οι 5 νέες οικονομικές δυνάμεις που αλλάζουν τις γεωπολιτικές ισορροπίεςΟι 5 νέες οικονομικές δυνάμεις που αλλάζουν τις γεωπολιτικές ισορροπίες
Το φαινόμενο του «πληθωρισμού απληστίας»
Τι είναι όμως το «greedflation»; Έρευνα του ΔΝΤ έδειξε πως ο πληθωρισμός της Ευρωζώνης από τις αρχές του 2022 οφείλεται κατά 40% στις τιμές εισαγωγών (και της ενέργειας) και κατά μόλις 25% στις αυξήσεις μισθών. Το υπόλοιπο 45% οφείλεται στην αύξηση των επιχειρηματικών κερδών. Στο ίδιο μοτίβο κινείται και το πόρισμα της Κομισιόν για την ελληνική οικονομία, που αναφέρει πως τα κέρδη των εγχώριων επιχειρήσεων θα είναι μια από τις δύο βασικές πηγές των ανατιμήσεων τα επόμενα χρόνια, με την άλλη πηγή να είναι τα αυξημένα κόστη των εισαγωγών μη ενεργειακών προϊόντων.
Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, εν αντιθέσει με τις επικρατούσες ανησυχίες για τις επιδράσεις των μισθολογικών αυξήσεων στον πληθωρισμό και τον φόβο ενός σπιράλ, τώρα φαίνεται πως αυτό που «αμφισβητεί» περισσότερο την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής είναι τα υψηλά περιθώρια των επιχειρηματικών κερδών, με το Γραφείο να επισημαίνει πως χωρίς μείωση τους, η επιστροφή του πληθωρισμού στο επίπεδο του 2% θα απαιτήσει περισσότερο χρόνο και υψηλότερα επιτόκια, με τις ανάλογες αρνητικές συνέπειες στην ευρύτερη οικονομική δραστηριότητα.
Σε πρόσφατη συνέντευξη του, ο διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, δήλωσε πως για πρώτη φορά ο ρυθμός αύξησης των τιμών είναι κατά πολύ υψηλότερος από τον ρυθμό αύξησης των μισθών, ενώ η αύξηση των τιμών είναι ταχύτερη από την αύξηση του κόστους, κάτι που σημαίνει ότι τα περιθώρια κέρδους έχουν αυξηθεί. Ως εκ τούτου, ο κ. Στουρνάρας τονίζει ότι «οι μισθολογικές αυξήσεις να μην υπερβαίνουν το άθροισμα του πληθωρισμού και του ρυθμού ανόδου της παραγωγικότητας και δεύτερον, οι επιχειρήσεις, ιδίως σε ορισμένους τομείς, να μειώσουν τα περιθώρια κέρδους τους, τα οποία έχουν διευρυνθεί σημαντικά».
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: «Αρμαγεδδών» στις αγορές από την νέα... Ελβετία
Όπως έγραψε το insider.gr προ μερικών μηνών, ο αντιπρόεδρος του ΣΕΒ, Σπύρος Θεοδωρόπουλος, δεν άφησε πολλά περιθώρια για... εθελοντική μείωση των περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων. «Ας είμαστε ειλικρινείς. Καμία επιχείρηση δεν μπορεί να το κάνει», δήλωσε ο κ. Θεοδωρόπουλος κατά τη διάρκεια εκδήλωσης για παρουσίαση βιβλίου του δημοσιογράφου και πρώην βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, Μπάμπη Παπαδημητρίου. «Ειδικά οι εισηγμένες επιχειρήσεις και οι πολυεθνικές δεν μπορούν να μειώσουν τα κέρδη τους. Έχουν την ανάσα των χρηματαγορών στην πλάτη τους», πρόσθεσε ο ίδιος συμπληρώνοντας ότι όσο και να πιέζουν οι πολιτικοί υπάρχουν οι κανόνες της αγοράς. «Να είμαστε ειλικρινείς, να μην το παίζουμε ότι μπορούμε να βάλουμε πλάτη, στις μεγάλες εταιρείες αυτό είναι αδύνατο. Μπορούμε να βάλουμε πλάτη λίγες μικρές επιχειρήσεις που μπορεί να αποφασίσει ο ιδιοκτήτης να μειώσει τα κέρδη», κατέληξε ο επιχειρηματίας.
