Νέο τοπίο, νέες ισορροπίες, έντονο ανταγωνισμό στη διεκδίκηση μεγάλων συμβάσεων, σημαντικά deals, διαφαινόμενες συμμαχίες αλλά και μεγάλες εκκρεμότητες (για το 2024) έφερε το 2023 στον τομέα των κατασκευών – υποδομών. Ο οποίος, μετά από χρόνια ανομβρίας, βρέθηκε πλέον με το υψηλότερο ιστορικά συνολικό ανεκτέλεστο που προσεγγίζει τα 15 δισ. ευρώ για τους μεγάλους του κλάδου, ήτοι τον αδιαμφισβήτητο leader ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ με την τεράστια «παλέτα» ιδιωτικών επενδύσεων, τον «νέο» ισχυρό πόλο που δημιουργήθηκε μετά την εξαγορά της ΑΚΤΩΡ από τον όμιλο Intrakat, την ΑΒΑΞ που δίνει το παρών μέσω συμμετοχής σε εμβληματικά έργα (π.χ. Μετρό Αθήνας) και βέβαια τη ΜΕΤΚΑ (όμιλος Mytilineos) που απλώνει «αποτύπωμα» σε έργα και επιχειρεί να εισέλθει σε ΣΔΙΤ/Παραχωρήσεις.
Οι δύο όψεις του νομίσματος με… θετική «εικόνα»
Η δε προώθηση πλήθους διαγωνισμών, δεκάδων δις ευρώ, σε κάθε τομέα υποδομών, μαζί με τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης, το νέο ΕΣΠΑ, τα ιδιωτικά projects, τις αποκρατικοποιήσεις κ.α. θεωρητικά μπορούν να εγγυηθούν, στο μέτρο που αυτό είναι δυνατόν, μια θετική προοπτική έως το τέλος της δεκαετίας σε σχέση με την ύπαρξη επαρκούς τεχνικού αντικειμένου, αλλά με όρους υγιών περιθωρίων κέρδους σε σχέση με προηγούμενα έτη. Αλλά και να μεταφραστούν τα υψηλά ανεκτέλεστα σε σχετικά προβλεπόμενα έσοδα, σε σημαντικές ροές, μερίσματα και EBITDA για τα προσεχή πολλά έτη, όσο διαρκούν (ακόμα) ωριμότερες παραχωρήσεις αλλά και κατά τη διάρκεια ζωής νέων συμβάσεων και ΣΔΙΤ (συνήθως 25 με 35 έτη). Ωστόσο, η εικόνα δεν είναι…ανέφελη παρά τις σαφείς προοπτικές σε υποδομές, ΑΠΕ, ιδιωτικές επενδύσεις.
Ο κατασκευαστικός κλάδος εδώ και καιρό «φωνάζει» για προβλήματα και «ανοιχτά θέματα», όπως η έλλειψη στελεχών και εργατικών «χεριών» που θα επανδρώσουν τα εκατοντάδες ανά τη χώρα εργοτάξια, η εξασφάλιση εγγυητικών για το πλήθος των έργων και διαγωνισμών που προχωρούν, η άνοδος του κόστους υλικών – ενέργειας, η αργή προώθηση, όπως τουλάχιστον αναφέρουν άνθρωποι του χώρου, διαγωνιστικών διαδικασιών για νέα project, το χρηματοδοτικό «κενό» που φαίνεται να παρατηρείται για κάποια σημαντικά projects, οι καθυστερήσεις σε πληρωμές κ.α.
Φαίνεται λοιπόν ότι στη μία «όψη του νομίσματος» έχουν χαραχθεί σημαντικές προοπτικές και σταθερά έσοδα, ωστόσο, στην άλλη υπάρχουν σημαντικά προβλήματα και εκκρεμότητες που πρέπει να επιλυθούν. Και μαζί με αυτές τις εκκρεμότητες, να προχωρήσουν και έργα – συμβάσεις που είναι «κολλημένες» στα γρανάζια προσφυγών εταιρειών ή Δήμων ή σε αδυναμία του Δημοσίου να εξασφαλίσει συνθήκες προώθησης των διαδικασιών. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η «ζυγαριά γέρνει» προς τη θετική πλευρά, αν και πρέπει να ξεπεραστούν, κατά τους κατασκευαστές, αρκετά ζητήματα και προβλήματα.
Υπάρχουν αυτή τη στιγμή δρομολογημένα μεγάλα δημόσια ή συγχρηματοδοτούμενα έργα για τα οποία υφίστανται μειοδότες, αλλά όχι προϋπολογισμένοι οικονομικοί πόροι και αυτό την ώρα που οι κατασκευαστές έχουν ήδη δαπανήσει πολλά χρήματα για την ωρίμαση των μελετών τους και την επιχειρησιακή τους ετοιμότητα. Ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εκκρεμούν και διαγωνισμοί όπως η παραχώρηση του ΒΟΑΚ, αλλά και η «τύχη» επενδύσεων όπως οι Πρότυπες Προτάσεις, τόσο αυτή που από κοινού έχουν υποβάλει ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – ΑΒΑΞ για τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού, όσο και το σχέδιο της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ για τον οδικό άξονα από την Ελευσίνα έως τα Οινόφυτα.
Η «εικόνα» στο γκρουπ των «4»
Στα… ειδικότερα θέματα, είναι δεδομένο ότι η πρωτοκαθεδρία της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ δεν απειλείται, με ανεκτέλεστο σχεδόν 5,5 δισ. ευρώ, συμμετέχει σε επενδυτικό κύκλο 10 δις ευρώ, έχοντας το 65% του χαρτοφυλακίου της μέσω ιδιωτικών έργων – επενδύσεων, που εξασφαλίζουν στο γκρουπ αντικείμενο και έσοδα. Projects όπως το IRC στο Ελληνικό, το αεροδρόμιο στο Καστέλι Ηρακλείου, η ενσωμάτων στης σύμβασης της Εγνατίας Οδού, κυρίως δε της Αττικής Οδού (με την εκκρεμότητα του ΣτΕ) από την οποία αναμένει το γκρουπ EBITDA περί τα 300 εκατ. ευρώ κατά τη διάρκεια της 25ετούς σύμβασης, η προώθηση και ολοκλήρωση του Ε 65, οι ΑΠΕ και ο τομέας απορριμμάτων και πλήθος ακόμα έργων και συμβάσεων φέρνουν το σχήμα στην πρώτη θέση του κλάδου και σε απόσταση από τον δεύτερο.
Όπως έχει αποτυπωθεί σε εταιρικές παρουσιάσεις, συνολικά μερίσματα που αναμένεται να ξεπεράσουν τα 8 δισ. ευρώ από τις οδικές παραχωρήσεις (συμπεριλαμβανομένων της Αττικής Οδού και της Εγνατίας πάνω από 1.600 χλμ.), κατά την πολυετή διάρκεια «ζωής» των συμβάσεων αυτών και αθροιστικές διανομές 11 δισ. ευρώ από το σύνολο των παραχωρήσεων (Tranportation 70%, other 30%), αναμένει ο όμιλος. Επίσης, όπως σημειώνεται σε σχετικό report, αναμένει EBITDA πάνω από 1,2 δισ. ευρώ μετά από χρονική περίοδο 5 ετών, μαζί με την συνεισφορά από την Αττική Οδό, την Εγνατία Οδό, το βραχυπρόθεσμο pipeline έργων της Τέρνα Ενεργειακής, αλλά και τα Pro-rata EBITDA μη ενοποιημένων περιουσιακών στοιχείων (IRC, CCGT Κομοτηνής, Καστέλι).
Ο δεύτερος, πλέον, αναμφισβήτητα πυλώνας είναι ο ενιαίος όμιλος Intrakat – ΑΚΤΩΡ, μετά την εξαγορά της δεύτερης που ολοκληρώθηκε πρόσφατα. O νέος πυλώνας θα διαθέτει συνολικό ανεκτέλεστο της τάξης των 5 δισ. ευρώ (εκτίμηση για τις 31/12/23) και θα προσφέρει σημαντικές συνέργειες στον τομέα των κατασκευών, των ΣΔΙΤ, των παραχωρήσεων και της ενέργειας, με χαρτοφυλάκιο 370 έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη, συνδυαστικό κύκλο εργασιών της τάξης του 1 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Όπως κατά καιρούς έχει δηλώσει ο επικεφαλής της Intrakat, Αλ. Εξάρχου, ο βασικός λόγος απόκτησης της ΑΚΤΩΡ συνδέεται με την ενίσχυση σε επίπεδο τεχνικής επάρκειας, εξοπλισμού, δυναμικού, ώστε να «βγει» το μεγάλο ανεκτέλεστο με όρους κερδοφορίας. Προφανώς να θυμίζουμε ότι το γκρουπ πρωταγωνίστησε και σε deals με ΑΠΕ (με τη ΔΕΗ), ενώ το ο γκρουπ έχει άδειες για 2,8 GW, δηλαδή υπάρχει εκτεταμένο πρόγραμμα έως το τέλος της 10ετίας, που μεταφράζεται σε επενδύσεις άνω του 1 δισ. ευρώ και μπορεί να εισφέρει 240 εκατ. ευρώ EBITDA. Ο όμιλος προωθεί ή συμμετέχει σε μεγάλα projects, από το Μετρό Θεσσαλονίκης έως την επέκταση Λ. Κύμης και τμημάτων του ΒΟΑΚ, αλλά και σε κτηριακά ΣΔΙΤ, μονάδες απορριμμάτων και πλήθος ακόμα υποδομών.
Ο όμιλος ΑΒΑΞ από την πλευρά του προωθεί ένα από τα μεγαλύτερα και εμβληματικότερα δημόσια έργα, την α’ φάση της Γραμμής 4 του Μετρό Αθήνας, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, έχει βάλει στο χαρτοφυλάκιό του πλήθος συμβάσεων τα τελευταία 1-2 έτη με αποτέλεσμα το ανεκτέλεστο να προσεγγίζει τα 3,5 δις ευρώ, αν συνυπολογίσουμε και την επικράτηση (αρχικός μειοδότης) στον διαγωνισμό για το έργο Ιωάννινα – Κακκαβιά. Επίσης, και μέσω ρευστοποίησης συμμετοχών (ενέργεια, παραχωρήσεις), έριξε σημαντικά τον δανεισμό του έχοντας ως στόχο την περαιτέρω αποκλιμάκωση (και μέσω αναχρηματοδότησης δανείων του Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου), κέρδισε συμβόλαια σε ενεργειακά έργα μεγάλου μεγέθους εκτός Ελλάδας αλλά και το project κατασκευής των 3 νοσοκομείων – δωρεά του ιδρύματος Νιάρχος κ.α.
Στα έργα – ορόσημα εντάσσονται η Mintia Combined Cycle Power στη Ρουμανία (ύψους 673,5 εκατ., ισχύς 1,750MW), η κατασκευή της Νέας Ανατολικής Περιφερειακής Οδού Θεσσαλονίκης (FlyOver), η κατασκευή του οδικού άξονα Μπράλος – Άμφισσα. Προφανώς και διεκδικεί πλήθος έργων, δημόσιων, ιδιωτικών (με παρουσία ήδη και στις υποδομές του Ελληνικού, αλλά και με αυξημένη πιθανότητα να αναλάβει και το τεχνικό σκέλος του Vouliagmenis Mall όπου ήδη είναι σύμβουλος ανάπτυξης μαζί με Ιταλικό συνεταίρο), αλλά και ΣΔΙΤ/Παραχωρήσεων (π.χ. ΒΟΑΚ).
Μέσω της ΜΕΤΚΑ ή του τομέα Παραχωρήσεων ο όμιλος Mytilineos έχει αρχίσει τα τελευταία χρόνια να «απλώνει αποτύπωμα», και μάλιστα με έντονο τρόπο, στον τομέα των υποδομών – κατασκευών, χτίζοντας ένα σημαντικό χαρτοφυλάκιο projects, με συμμετοχή σε οδικά έργα (π.χ. Ακτιο – Αμβρακία, Fly Over με μερίδιο 50%, Παράκαμψη Χαλκίδας κ.α.), σιδηροδρομικά (σε συνεργασία με ΤΕΡΝΑ), σε ιδιωτικά projects (π.χ. μαζί με Intrakat σε αθλητικές εγκαταστάσεις Ελληνικού) , σε κτηριακά ΣΔΙΤ (π.χ. τα σχολεία στη Θεσσαλονίκη και την Κεντρική Μακεδονία), ενώ, ως γνωστόν, επιχείρησε και επιχειρεί το «άνοιγμα» σε μακροχρόνιες συμβάσεις παραχώρησης για να εξασφαλίσει μακροχρόνια έσοδα και μερίσματα.
Στην Αττική Οδό το κοινό σχήμα με τη Vinci βγήκε επιλαχών προτιμητέος επενδυτής (προσέφυγε στο ΣτΕ), ενώ διεκδικεί, μαζί με την ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, την mega παραχώρηση του ΒΟΑΚ. Προφανώς, είναι «μέσα» στη διεκδίκηση σχεδόν του συνόλου των διαγωνισμών που είναι σε εξέλιξη ή σε κάποιο στάδιο, κυρίως έσω συνεργασιών προκειμένου να συμπληρωθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις. Προφανώς το γκρουπ έχει ενισχύσει την παρουσία του στον αμιγώς τομέα των κατασκευών, ενώ έχει διαφανεί μια τάση συνεργασίας, και μάλιστα σε αρκετούς διαγωνισμούς, με το δίπολο Intrakat – ΑΚΤΩΡ, ή και με την ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις.
