Την εκτίμησή του για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας το 2023 αναθεώρησε προς τα κάτω ο ΙΟΒΕ βάζοντας τον πήχη στο 2,2% από 2,4% που ήταν αρχικά λόγω της «λίγο δυσμενέστερης εικόνας που ήρθε από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ», όπως σημείωσε ο γενικός διευθυντής Νίκος Βέττας κατά την παρουσίαση της τριμηναίας έκθεσης. Για το 2024 διατηρείται η πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,4%, ενώ προβλέπεται πληθωρισμός 2,8% και ανεργία στο 10,5%.
Η ιδιωτική κατανάλωση παρά τον πληθωρισμό δεν θα υποχωρήσει φέτος και θα αυξηθεί κατά 1,3% λόγω της ενίσχυσης της αγοράς εργασίας. «Η καρδιά του στοιχήματος είναι η πορεία των επενδύσεων που δεν είμαστε τόσο αισιόδοξοι όσο ο κρατικός προϋπολογισμός αλλά θεωρούμε ότι θα τρέξουν με διψήφιο ρυθμό 10,8%. Η ανεργία θα αποκλιμακώνεται πλέον πολύ αργά και ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί στο 2,8%», σημείωσε ακόμη ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ.
Το βασικό σενάριο για το 2024
Οι προβλέψεις που αποτυπώνονται στον παραπάνω πίνακα βασίζονται στο βασικό σενάριο του οργανισμού για το 2024 το οποίο έχει τις εξής παραδοχές:
- Η οικονομία της Ευρωζώνης ακολουθεί το βασικό σενάριο της ΕΚΤ (Δεκέμβριος 2023) για ανάπτυξη 0,6% το 2023 (από 0,7% πριν τρεις μήνες) και 0,8% το 2024 (από 1,0%) και πληθωρισμό 2,7% το 2024 (από 3,2%), ενεργειακές τιμές και επιτόκια.
- Τα επιτόκια ακολουθούν την τάση των σημερινών προθεσμιακών συμβολαίων, δηλαδή το Euribor σταδιακά υποχωρεί από κοντά στο 3,9% στην αρχή του έτους προς την περιοχή του 2,6% στα τέλη του 2024.
- Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται σε παρεμφερή ένταση με αυτή του 2023. Παρά τη γεωπολιτική αστάθεια στη Μέση Ανατολή, οι διεθνείς τιμές των ενεργειακών αγαθών αναμένεται να παραμείνουν σχετικά σταθερές το 2024, ακολουθώντας το βασικό σενάριο της EIA.
- Έγκαιρη εφαρμογή του αναθεωρημένου Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το 2024 χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις.
- Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα θα κυμανθεί ελαφρά υψηλότερα από τον μ.ό. στην Ευρωζώνη το 2024.
- Ο εισερχόμενος τουρισμός το 2023 κατέγραψε ετήσια άνοδο σε σχέση με το 2019. Για το 2024, αναμένεται διατήρηση των θετικών επιδόσεων του σε πραγματικούς όρους
Κρίσιμο σταυροδρόμι
«Παρατηρούμε μια σταθερή και σαφή βελτίωση της ελληνικής οικονομίας», τόνισε ο κ. Βέττας σημειώνοντας πως οι περισσότερες τάσεις είναι θετικές. «Το ελληνικό ΑΕΠ τρέχει πιο γρήγορα από την ΕΕ, άρα έχουμε σύγκλιση. Συνοδεύεται με μείωση της ανεργίας και αργή αλλά σταθερή κάλυψη του επενδυτικού κενού. Ενισχύεται η διεθνής επενδυτική εμπιστοσύνη και μειώνεται το διαφορικό κόστος χρηματοδότησης. Παράλληλα, ενισχύεται η δυναμική σε τουρισμό και ακίνητα με ανάκαμψη των εγχώριων και των ξένων αμέσων επενδύσεων», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Βέττας πρόσθεσε ωστόσο πως η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και πρέπει να επιλέξει το πως θα προχωρήσει από εδώ και πέρα. «Η ελληνική οικονομία από τη λήξη του τρίτου προγράμματος βρίσκεται σε μια συστηματική ανάκαμψη που μας γυρνάει σε μια κανονικότητα και κλείνει πληγές που είχαν ανοίξει με τα προγράμματα. Πηγαίνουμε πίσω σε μια διχάλα του δρόμου εκεί που ήμασταν πριν το 2008 και θα κληθούμε να αποφασίσουμε σαν οικονομία πως θα προχωρήσουμε».
Υπό το πλαίσιο αυτό βραχυχρόνια είναι αναγκαίο να υπάρξει ισχυρή άνοδος των παραγωγικών επενδύσεων αν θέλουμε η μεγέθυνση του ΑΕΠ να τρέξει πιο γρήγορα από την Ευρώπη. «Θα πρέπει οι επενδύσεις και όχι η κατανάλωση να έχουν το πρώτο λόγο από εδώ και πέρα», τόνισε ο κ. Βέττας τονίζοντας στη συνέχεια πως «η μια λέξη για το 2024 είναι επενδύσεις.
Μακροχρόνια χρειάζεται μια αλλαγή των δομικών χαρακτηριστικών της ελληνικής οικονομίας με άνοδο των παραγωγικών επενδύσεων. «Εάν δεν έχουμε περισσότερες παραγωγικές επενδύσεις είναι αδύνατο για το σύνολο των επενδύσεων να φτάσουν στο επιθυμητό επίπεδο», τόνισε ο κ. Βέττας. «Πριν το 2008 περίπου τα 2/3 των επενδύσεων αφορούσε τις κατοικίες και αυτό στήριζε σε μεγάλο βαθμό την ελληνική οικονομία και τα εισοδήματα αλλά όχι και την εξωτερική ανταγωνιστικότητα της χώρας. Είναι καλό να έχουμε αύξηση και των επενδύσεων στην αγορά ακινήτων, όμως δεν χρειάζεται να χτίσουμε τόσα σπίτια όσα χτίζαμε τότε οπότε αν δεν έχουμε άλλες επενδύσεις παραγωγικές δεν θα φτάσουμε να έχουμε τις επενδύσεις πανω από 20% του ΑΕΠ. Είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη της χώρας».
Μεικτές τάσεις στο διεθνές περιβάλλον
Οι φόβοι για γενικευμένη ύφεσης δεν έχουν επιβεβαιωθεί, έχει υπάρξει μια «ομαλή προσγείωση» της παγκόσμιας οικονομίας αλλά παραμένει ισχυρό επενδυτικό κλίμα αλλά έχει αποφευχθεί η κρίση. Οι προκλήσεις όμως παραμένουν: Από τα υψηλά επιτόκια και τον πληθωρισμό, τις γεωπολιτικές εντάσεις, τις τάσεις διπολισμού γύρω από τις ΗΠΑ και την Κίνα έως την υστέρηση Ευρώπης σε δυναμική. Η Ευρώπη επλήγη περισσότερο από την πανδημία και το κόστος ενέργειας και υπάρχουν προκλήσεις για περαιτέρω ενοποίηση στην Ευρωζώνη.
Τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα; Οι εμπορικοί εταίροι μας απέφυγαν την ύφεση, αλλά δεν έχουν τόσο υψηλή ζήτηση όσο είχαν προηγούμενα. Το κόστος χρήματος θα παραμείνει υψηλό το 2024. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι με τις ανισορροπίες στις κεφαλαιαγορές και τις αγορές ακινήτων δεν θα υπάρξει μια κρίση.
Εσωτερικές προκλήσεις και ανισορροπίες
Παρά τη σαφή πρόοδο της ελληνικής οικονομίας υπάρχουν ανισορροπίες και αδυναμίες που βγαίνουν στο προσκήνιο, όπως:
- Η αγορά εργασίας που παρά τη μείωση της ανεργίας, φαίνεται να υπάρχει συστηματική έλλειψη εργατικού δυναμικού.
- Αγορές προϊόντων: Η ακρίβεια, ο βαθμός ανταγωνισμού, τα εμπόδια εισόδου και ο εισαγόμενος πληθωρισμός.
- Άτυπη οικονομία: Ανακάμπτει και η άτυπη οικονομία για αυτό χρειάζεται κίνητρα προς την τυπική οικονομία π.χ. μέσα από φορολογία και αφαλιστικό σύστημα.
- Τομεακή διαφοροποίηση της παραγωγικής βάσης: Η μεταποίηση θα πρέπει να λειτουργήσει ως συμπληρωματική κινητήρια δύναμη σε τουρισμό και κατασκευές
- Αποτελεσματικότητα του δημοσίου τομέα με έμφαση στα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης
- Ενίσχυση της εξωστρέφειας και των επενδύσεων ως μοχλών στην οικονομική ανάπτυξη μακροχρόνια
- Το 2024 το Ταμείο Ανάκαμψης θα παίξει ένα σημαντικότατο ρόλο.
Οι εκτιμήσεις για το 2023
Για το 2023, το ΙΟΒΕ αναθεωρεί οριακά προς τα κάτω την εκτίμησή του για ετήσια ανάπτυξη της τάξης του +2,2% σε πραγματικούς όρους, λαμβάνοντας υπόψιν την ηπιότερους ρυθμούς μεγέθυνσης της εγχώριας ιδιωτικής (+1,3%) και δημόσιας (+0,9) κατανάλωσης, ενώ εκτιμάται ετήσια ενίσχυση των επενδύσεων κατά +3,2% (πάγιες επενδύσεις +7,3%).
Στον εξωτερικό τομέα, εκτιμάται μικρή βελτίωση του υψηλού ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, με τις εξαγωγές και τις εισαγωγές να αυξάνονται ετησίως το 2023 κατά +2,3% και +1,1% αντιστοίχως. Για το 2024, το ΙΟΒΕ εκτιμά οριακά υψηλότερη σε μέγεθος ετήσια ανάπτυξη, της τάξης του +2,4% σε πραγματικούς όρους, με ώθηση από την ενίσχυση των επενδύσεων (+10,8%, πάγιες επενδύσεις +11,0%) και την ανθεκτική στις πληθωριστικές πιέσεις κατανάλωση των νοικοκυριών (+1,3%, συνολική κατανάλωση +0,7%). Στον εξωτερικό τομέα, αναμένεται οριακή βελτίωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, με τις εξαγωγές και τις εισαγωγές να αυξάνονται ετησίως το 2024 κατά +2,6% και +2,2% αντιστοίχως. Σημαντικοί κίνδυνοι απορρέουν από την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, τη σφιχτότερη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική, και της διατήρηση του πληθωρισμού και της αβεβαιότητας.
