Ειδική αναφορά στην πολύ καλή πορεία της ελληνικής αγοράς ομολόγων τους τελευταίους μήνες, αλλά και προβλέψεις που δείχνουν τη σχετική ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας, περιλαμβάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην έκθεσή της για τις χειμερινές εκτιμήσεις που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα. Σε επίπεδο Ευρωζώνης καταγράφεται αισθητή επί τα χείρω διόρθωση στις προβλέψεις για την ανάπτυξη, ειδικά για φέτος με εκτίμηση για επιτάχυνση του ΑΕΠ το 2ο εξάμηνο, ενώ αναφέρονται και μια σειρά από κίνδυνοι που μπορεί να επιδεινώσουν περαιτέρω την εικόνα και τις προοπτικές της οικονομίας της ΕΕ.
Τα οικονομικά στοιχεία για την Ελλάδα κάνουν λόγο για ρυθμό ανάπτυξης 2,3% φέτος (μια πρόβλεψη αμετάβλητη σε σχέση με τις Φθινοπωρινές Εκτιμήσεις), ενώ για το 2025 τοποθετούν τον πήχη επίσης στο 2,3% (έναντι προηγούμενης πρόβλεψης για 2,2% ρυθμό ανάπτυξης). Σημειώνεται βεβαίως ότι ο Προϋπολογισμός βασίζεται σε ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά 2,9% για το 2024. Για το 2023, η Επιτροπή εκτιμά ότι ο ρυθμός ανάπτυξης που τελικά επιτεύχθηκε είναι 2,2% (έναντι 2,4% προηγούμενης πρόβλεψης).
Ελαφρά ταχύτερη αναμένεται να είναι η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στην Ελλάδα (στο 2,7% φέτος σε όρους εναρμοσιμένου δείκτη, από 2,8% προηγούμενης πρόβλεψης).
Σε επίπεδο Ευρωζώνης οι τριγμοί που σημειώνονται είναι εμφανείς, με την επικαιροποιημένη εκτίμηση του ρυθμού ανάπτυξης στο 0,8% για φέτος και στο 1,5% το 2025, έναντι 1,2% φέτος και 1,6% το 2025 αντίστοιχα στις εκτιμήσεις που ανακοινώθηκαν το προηγούμενο φθινόπωρο. Επί τα χείρω αναθεωρήθηκε ο ρυθμός ανάπτυξης του 2023 (στο 0,5% από 0,6% προηγουμένως.
Είναι χαρακτηριστικό πως η γερμανική οικονομία που εκτιμάται πως βίωσε ύφεση 0,3% το 2023 φέτος θα πετύχει ρυθμό ανόδου του ΑΕΠ μόλις 0,3% έναντι πρόβλεψης για 0,8% του ΑΕΠ που είχε συνταχθεί το προηγούμενο φθινόπωρο. Πρόκειται για την πιο «αδύναμη» επίδοση στην ΕΕ με Ολλανδία να ακολουθεί με 0,4%, αλλά και την Ιταλία να αναμένεται να έχει ρυθμό ανάπτυξης φέτος 0,7% και τη Γαλλία 0,9%.
Το κεφάλαιο για την Ελλάδα
Αναλυτικά, στο κεφάλαιο για την Ελλάδα η Επιτροπή αναφέρει πως το ΑΕΠ εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 2,2% το 2023, ελαφρώς χαμηλότερα από τις φθινοπωρινές προβλέψεις καθώς μετά από μία ισχυρή ανάκαμψη το 2022, επιβραδύνθηκε η αύξηση της κατανάλωσης, αν και παρέμεινε ένας από τους κύριους μοχλούς ανάπτυξης πέρυσι. Επίσης, παρά τις αυστηρότερες συνθήκες χρηματοδότησης, οι επενδύσεις συνέβαλαν σημαντικά, χάρη στην ισχυρή κατασκευαστική δραστηριότητα και στην εφαρμογή του Σχεδίου Ανάκαμψης. Επίσης, η βραδύτερη από την αναμενόμενη ανάκαμψη των βασικών εμπορικών εταίρων της Ελλάδας στην ΕΕ επηρέασε την ανάπτυξη των εξαγωγών, ωστόσο οι καθαρές εξαγωγές είχαν θετική συμβολή στην ανάπτυξη.
Η οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει γενικά σταθερή φέτος και το 2025, η πραγματική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί με ρυθμό ανάλογο του 2023, ενώ οι επενδύσεις αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά καθώς η υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης επιταχύνεται και καθώς οι συνθήκες χρηματοδότησης διευκολύνονται. Επιπλέον εκτιμάται πως η σύνθεση του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου (επενδύσεις) προβλέπεται να μετατοπιστεί από τις κατασκευές σε πιο παραγωγικές επενδύσεις όπως εξοπλισμός και μηχανήματα. Ωστόσο, οι επενδύσεις είναι πιθανό να προκαλέσουν υψηλότερη ζήτηση εισαγωγών τόσο για αγαθά όσο και για υπηρεσίες, η οποία προβλέπεται να μειώσει τη θετική συμβολή των καθαρών εξαγωγών φέτος και το 2025 στο ΑΕΠ.
Για τον πληθωρισμό αναφέρεται πως επιβραδύνθηκε αλλά ο δομικός πληθωρισμός εξαιρουμένων των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων ήταν σημαντικά υψηλότερος, στο 5,3% το 2023 κατά μέσο όρο, αλλά υποχώρησε κάτω από το επίπεδο του ονομαστικού πληθωρισμού τον Δεκέμβριο του 2023. Αυτό αντανακλά μια προοδευτική συγκράτηση των πιέσεων στη ζήτηση για βασικά αγαθά και χαμηλότερη από την αναμενόμενη μετακύλιση των πιέσεων στις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων. Επίσης, η πορεία της αγοράς εργασίας, μαζί με την νέα αύξηση του κατώτατου μισθού (από τον Απρίλιο του 2024), αναμένεται να ασκήσουν κάποια ανοδική πίεση στις τιμές, γεγονός που θα αντισταθμίσει εν μέρει την (πτωτική) επίδραση των χαμηλότερων τιμών της ενέργειας στον πληθωρισμό.
Σε ειδικό κεφάλαιο γίνεται αναφορά στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων που μειώθηκαν σε γενικές γραμμές ανά την ΕΕ, ενώ οι διαφορές περιορίστηκαν. Αναφέρεται πως η Ιταλία και η Ελλάδα σημείωσαν την πιο έντονη πτώση των spreads τους τελευταίους μήνες (από την ημερομηνία ανακοίνωσης των φθινοπωρινών προβλέψεων). Και τούτο σύμφωνα με την Κομισιόν, καθώς επωφελήθηκαν από τις θετικές εξελίξεις στο πεδίο των οίκων αξιολόγησης, αλλά και από την προσπάθεια των επενδυτών για αναζήτηση αποδόσεων.
Η πορεία της Ευρωζώνης
Για την ΕΕ η Επιτροπή αναφέρει πως μετά από μία υποτονική ανάπτυξη πέρυσι, η οικονομία της ΕΕ εισήλθε στο 2024 με ασθενέστερη βάση από ό,τι αναμενόταν. Αναθεωρεί την ανάπτυξη τόσο στην ΕΕ όσο και στην Ευρωζώνη ζώνη. Ο πληθωρισμός αναμένεται να επιβραδυνθεί ταχύτερα από ό,τι προβλέπεται το φθινόπωρο.
Επισημαίνεται πως το 2023 παρά.. τρίχα απετεύχθη η τεχνική ύφεσης το δεύτερο εξάμηνο ενώ οι προοπτικές για την οικονομία της ΕΕ το πρώτο τρίμηνο του 2024 παραμένουν αδύναμες. Ωστόσο, η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επιταχυνθεί σταδιακά καθώς ο πληθωρισμός θα συνεχίζει να υποχωρεί, και η αύξηση των πραγματικών μισθών και η ανθεκτική αγορά εργασίας θα πρέπει να υποστηρίξουν την άνοδο της κατανάλωσης. Παρά τα μειωμένα περιθώρια κέρδους, οι επενδύσεις πρόκειται να ωφεληθούν από τη σταδιακή χαλάρωση των πιστωτικών συνθηκών και το Σχέδιο Ανάκαμψης,
Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα, η λήξη των μέτρων ενεργειακής στήριξης σε όλα τα κράτη μέλη και το υψηλότερο κόστος μεταφορών μετά τις διαταραχές του εμπορίου στην Ερυθρά Θάλασσα πρόκειται να ασκήσουν νέα πίεση στις τιμές, χωρίς να εκτροχιάζεται η διαδικασία απομείωσης του πληθωρισμού.
Οι αυξημένοι κίνδυνοι
Οι προβλέψεις χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα, αναφέρει η Επιτροπή. Και τούτο εν μέσω παρατεταμένων γεωπολιτικών εντάσεων που μπορεί να επιδεινώσουν τις προοπτικές της οιικονομίας της ΕΕ. Καταγράφει 4 παράγοντες κινδύνου:
1. Οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις. Ο παρατεταμένος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας παραμένει σημαντική πηγή αβεβαιότητας για την οικονομία της ΕΕ. Η επέκταση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή στην Ερυθρά Θάλασσα τροφοδοτεί πρόσθετες γεωπολιτικές εντάσεις και ήδη προκαλεί επιπλέον ανοδική πίεση στις τιμές, ενώ μία περαιτέρω κλιμάκωση θα μπορούσε να εντείνει την πίεση στις αλυσίδες εφοδιασμού, παρεμποδίζοντας την παγκόσμια παραγωγή και αυξάνοντας τις πιέσεις τιμών στα εμπορεύσιμα αγαθά. Τα ενεργειακά εμπορεύματα φαίνονται επίσης ευάλωτα. Η ΕΕ είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη σε αυτούς τους κινδύνους, λόγω της γεωγραφικής της εγγύτητας, της ισχυρής οικονομικής της ενσωμάτωσης, της ενεργειακής της εξάρτησης και του γεγονότος ότι σημαντικό μέρος του εμπορίου της ακολουθεί τη διαδρομή της Ερυθράς Θάλασσας.
2. Η αβεβαιότητα της παγκόσμιας πολιτικής. Η οικονομία της Κίνας βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Μια ταχύτερη από την αναμενόμενη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας, ελλείψει συνολικού αναπροσανατολισμού των ασκούμενων πολιτικών, θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της ΕΕ, αλλά επίσης θα αποκλιμάκωνε τις τιμές, ιδίως στα ενεργειακά εμπορεύματα. Το αντίθετο ισχύει σε περίπτωση μεγαλύτερης από το αναμενόμενο επιτάχυνσης της ανάπτυξης στην Κίνα. Στις ΗΠΑ, μια πιο αργή από την αναμενόμενη διαδικασία αποπληθωρισμού θα απαιτούσε τα επιτόκια να παραμείνουν υψηλότερα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, γεγονός που θα ενίσχυε το δολάριο ΗΠΑ και θα επιδείνωνε τις παγκόσμιες οικονομικές συνθήκες. Επίσης, το 2024 θα είναι ιστορικό ως προς τον αριθμό των ανθρώπων που θα ψηφίσουν στις εκλογές παγκοσμίως, με την πολιτική αβεβαιότητα να επιβαρύνει το επενδυτικό κλίμα.
3. Στο εσωτερικό της ΕΕ, οι κίνδυνοι σε όρους ανάπτυξης και πληθωρισμού φαίνονται σε γενικές γραμμές ισορροπημένοι. Από την άλλη πλευρά, θετικές εξελίξεις για την ανάπτυξη στην ΕΕ θα μπορούσαν να προέλθουν από την ταχύτερη εξομάλυνση της αποταμιευτικής συμπεριφοράς (αναβαλλόμενη κατανάλωση). Τούτο θα μπορούσε να στηρίξει την κατανάλωση αλλά θα μπορούσε και να επιβραδύνει την πτώση του πληθωρισμού. Η υψηλότερη από την αναμενόμενη αύξηση των μισθών και η χαμηλότερη από την αναμενόμενη πτώση των περιθωρίων κέρδους θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη αύξηση του πληθωρισμού από ό,τι προβλεπόταν. Από την άλλη πλευρά, μια ισχυρότερη ή πιο επίμονη μετάδοση ακόμη πιο αυστηρών νομισματικών συνθηκών θα μπορούσε να καθυστερήσει περαιτέρω την ανάκαμψη, πιέζοντας τον πληθωρισμό χαμηλότερα. Επιπλέον, η αντίδραση των χρηματοπιστωτικών αγορών εν αναμονή των χαμηλότερων επιτοκίων κινδυνεύει να αντισταθμίσει τις προσπάθειες των νομισματικών αρχών να επαναφέρουν τον πληθωρισμό στον στόχο.
4. Αυξανόμενοι κίνδυνοι που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Η υλοποίηση αυτών των κινδύνων επιφέρει σοβαρό κόστος για την οικονομία της ΕΕ, όσον αφορά στις απώλειες σε φυσικό κεφάλαιο και σε βασικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των κατοικιών και των συντελστών παραγωγής, ενώ συνδέεται και με πιθανές διαταραχές στην οικονομική δραστηριότητα
