Την Πέμπτη 29 Φεβρουαρίου 2024 ξεκινούν οι εργασίες του πρώτου Συνεδρίου Αγροτικής Οικονομικής Ιστορίας στο Αμφιθέατρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, στην Αθήνα. Το θέμα του συνεδρίου είναι: Αγροτικές κοινωνίες στην Ελλάδα (19ος-20ος αιώνας) Κρίσεις, μεταβάσεις, προσαρμογές και κρατική παρέμβαση. Οργανωτής είναι η Ομάδα Αγροτικής ιστορίας της Ελληνικής Εταιρείας Οικονομικής Ιστορίας.
Δείτε εδώ αναλυτικά το πρόγραμμα του συνεδρίου.
Ζητήσαμε από τον κ. Γιώργο Γάσια, μέλος της οργανωτικής επιτροπής να μας συνδέσει το παρόν με το μέλλον των αγροτικών θεμάτων, περιλαμβανομένων των συνεχιζόμενων αγροτικών κινητοποιήσεων. Οι απαντήσεις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και αποκαλυπτικές.
- Κ. Γάσια, σας θυμίζουν οι φετινές αγροτικές κινητοποιήσεις σαν ιστορικό κάποιες αντίστοιχες άλλων εποχών;
Η σύγκριση των σύγχρονων γεγονότων με παρόμοια άλλων εποχών αποτελεί το Α και το Ω της εργασίας των Ιστορικών. Ως προς τις αγροτικές κινητοποιήσεις των ημερών, η σύγκριση έχει να κάνει με την έντασή τους, για τα δεδομένα της απουσίας κινητοποιήσεων της εποχής μας, και τον εθνικό τους χαρακτήρα. Τέτοιου είδους κινητοποιήσεις από τον κόσμο της υπαίθρου συναντάμε σε περιόδους μετασχηματισμών. Αυτές οι κινητοποιήσεις αποτελούν σημάδι μιας εποχής που αναδύεται. Ανάλογες κινητοποιήσεις εντοπίζουμε στην Επανάσταση του 1821 στις δεκαετίες του 1820 και του 1830 κατά την μετάβαση από το Οθωμανικό πλαίσιο στο νεοελληνικό κράτος, στη δεκαετία του 1850 που κατέληξαν στην έξωση του Όθωνα και την ανάδειξη της εποχής του κεφαλαίου για την Ελλάδα, σε εκείνες των σταφιδοπαραγωγών της Πελοποννήσου και των κολίγων της Θεσσαλίας την περίοδο 1890-1910 που οδήγησαν στον φιλελεύθερο εκσυγχρονισμό του Ελευθέριου Βενιζέλου, σε εκείνες των δεκαετιών 1960, 1970 που σηματοδότησαν την προσαρμογή μας στην τότε ΕΟΚ, και πιο πρόσφατα σε εκείνες της πρωθυπουργίας του Κώστα Σημίτη που συνδέονταν με την είσοδό μας στο ευρώ και τις νέες προδιαγραφές της τότε ΚΑΠ. Επωάζεται δηλαδή σήμερα κάτι ευρύτερο καινούργιο, άσχετα με το περιεχόμενο που θα συγκροτηθεί, και ο αγροτικός τομέας το αφουγκράζεται πρώτος και θέτει την ατζέντα του.
- Η αγροτική οικονομική ιστορία είναι μάλλον άγνωστη στο ευρύ ελληνικό κοινό. Κι όμως στο συνέδριό σας μετρήσαμε 39 διαφορετικούς ομιλητές/-τριες. Ποια αλλαγή έχει συμβεί τελευταία και τι μπορούμε να προσμένουμε για το μέλλον;
Η πλειοψηφία του πληθυσμού της χώρας μας συνδεόταν και συνδέεται έως σήμερα με διάφορους τρόπους με τις οικονομικές λειτουργίες της υπαίθρου. Το 40% περίπου του οικονομικού ενεργού πληθυσμού της χώρας μας απασχολούνταν στον πρωτογενή τομέα έως τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Οι Ιστορικοί ανέκαθεν μελετούσαν την νεοελληνική κοινωνία υπό το πρίσμα αυτό. Όμως ο αγροτικός χώρος δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως ενιαίος και αδιαίρετος. Το καινούργιο έχει να κάνει με την ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων και της πολυμορφίας των αγροτικών κοινοτήτων της χώρας μας και τη σύνδεση τους με τις κεντρικές οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις. Αυτή η διάσταση ωριμάζει με το συνέδριο μας που ξενικά την επόμενη Πέμπτη 29/2 στο αμφιθέατρο Λεωνίδας Ζέρβας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.
- Πολλές εταιρείες τροφίμων μικρές και μεγάλες χρησιμοποιούν κατά κόρον την έννοια παραδοσιακό προϊόν. Οι επιστήμονες του κλάδου σας μπορούν να προσθέσουν αξία στο σύγχρονο marketing;
Φυσικά και μπορούν οι Ιστορικοί να προσθέσουν αξία. Συνοπτικά θα αναφερθούμε σε δύο επίπεδα. Κατά πρώτον στην πιστοποίηση και στους κανονισμούς που ορίζουν το παραδοσιακό προϊόν κι έχει να κάνει με την εις βάθος ιστορική τεκμηρίωση σε πρωτογενείς πηγές. Μέσα από μια τέτοια έρευνα ξεχωρίζει η «ήρα από το σιτάρι» και ταυτόχρονα μπορεί να συνδεθεί η σύγχρονη παραγωγή με οικολογικού τύπου παραδοσιακές μεθόδους-υλικά αλλά και με τις γεωγραφικές-τοπικές ιδιαιτερότητες. Έτσι ενισχύεται το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ενός προϊόντος που μπορεί μεν να παράγεται σε μεγάλες ποσότητες αλλά «αντέχει» ταυτόχρονα αποδεδειγμένα σε ποιότητα καθώς θα έχει ενσωματώσει τη σοφία των προηγούμενων και της εξέλιξης.
Σε δεύτερο επίπεδο, ιδίως για την ίδια τη λειτουργία των επιχειρήσεων, οι ιστορικοί μπορούν να ευαισθητοποιήσουν τα στελέχη τους στις διαδικασίες των αλλαγών. Στη διεθνή βιβλιογραφία ο όρος που συναντάμε είναι, history as diagnostic tool . Η ώσμωση της καθημερινής δράσης δηλαδή με την εμπειρία από παρόμοιες εντατικές καταστάσεις του παρελθόντος ώστε να ληφθούν αποφάσεις με γνώμονα τη βιωσιμότητα, την προσαρμογή και την ανάπτυξη της εταιρείας.
- Κατ' αντιστοιχία μπορούν τα συμπεράσματα των ερευνών σας να εμπλουτίσουν το αγροτο-τουριστικό προϊόν; Μπορούν να είναι σύμβουλοι στους Δημάρχους μας και πως;
History as diagnostic tool και για τους δημάρχους θα απαντήσουμε. Πιο συγκεκριμένα η ανάδειξη αγροκτηνοτροφικών προϊόντων και του τοπίου σε σχέση με τις τοπικές ανάγκες και τη βιωματική εμπλοκή του επισκέπτη μπορεί να είναι ένα πλεονέκτημα για κάθε δήμο με κρίσιμο κρίκο την ιστορική τεκμηρίωση που μόνο αυτή αποτυπώνει έγκυρα και με αποκαλυπτικό τρόπο τις συνέχειες από το παρελθόν έως το σήμερα. Το branding του τόπου, η ιδιαίτερη ταυτότητά του και το συγκριτικό του πλεονέκτημα, αναδεικνύεται αποφασιστικά μέσω της ιστορικής του αποτύπωσης και της αξιοποίησης των ιστορικών τεκμηρίων της κάθε περιοχής για τις ανάγκες του παρόντος.
- Πείτε μας δύο λόγια για την επιστημονική σας εταιρεία.
Η Ελληνική Εταιρεία Οικονομικής Ιστορίας ιδρύθηκε το 1990 με βασικό σκοπό την έρευνα στο πεδίο της οικονομικής ιστορίας. Αποτελεί απότοκο των εξελίξεων της Μεταπολίτευσης στην ελληνική ιστοριογραφία που έθεταν σε προτεραιότητα μια ολιστική και ερμηνευτική προσέγγιση των ιστορικών φαινομένων κι όχι απλά τη χρονολογική παράθεση των πολιτικών γεγονότων. Στο πλαίσιο της ΕΕΟΙΙ συνδεθήκαμε τα τελευταία χρόνια μέλη της με βασικό μας ερευνητικό πεδίο την ύπαιθρο. Ως Ομάδα Αγροτικής Ιστορίας της ΕΕΟΙΙ έχουμε διοργανώσει δύο ημερίδες το 2019 και το 2022. Είμαστε χαρούμενοι που η πρωτοβουλία μας ωριμάζει και φέτος διοργανώνουμε το 1ο Συνέδριο Ελληνικής Αγροτικής Ιστορίας όπου αποτυπώνεται το αυξανόμενο ενδιαφέρον των νέων ιστορικών για τα ζητήματα της υπαίθρου. Φιλοδοξία μας αποτελεί η διασύνδεση των ελληνικών με τις διεθνείς εξελίξεις τις οποίες παρακολουθούμε στενά ως μέλη της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αγροτικής Ιστορίας.
Σας ευχαριστούμε πολύ και σας ευχόμαστε καλή επιτυχία στο συνέδριό σας.
