Η εβδομάδα για τις αγορές και ειδικά για το πετρέλαιο έκλεισε όπως ακριβώς άρχισε, αναμένοντας την επόμενη κίνηση από Ισραήλ και Ιράν. Το νέο «δόγμα» των αγορών, αρχική αντίδραση αλλά συγκρατημένη, μάζεμα και στο τέλος ηρεμία, αποτελεί ένδειξη ότι - τουλάχιστον προς το παρόν - οι περιφερειακές εντάσεις στη Μέση Ανατολή δεν μορφοποιούνται σε σύγκρουση.
Ακόμα κι αν οι δύο πλευρές -όπως ισχυρίζονται- θέλουν να αποφύγουν έναν πλήρη πόλεμο, ένας λάθος υπολογισμός ή πρόκληση θα μπορούσε να ανάψει το φιτίλι για την επόμενη κλιμάκωση. Η ασταθής κατάσταση γίνεται ακόμη πιο επισφαλής, επειδή οι κανόνες αλλάζουν συνεχώς και τα διακυβεύματα αυξάνονται: αυτό που η μία πλευρά θεωρεί υπολογισμένη ενέργεια, η άλλη μπορεί να την θεωρήσει απαράδεκτη πρόκληση. Και οι δύο είναι επίσης αποφασισμένες να δείξουν ότι έχουν τα μέσα για να αποτρέψουν την όποια απειλή, ενώ και οι δύο αντιμετωπίζουν εγχώριες πολιτικές πιέσεις να ανταποκριθούν στην εχθρότητα του άλλου. Και όσο συνεχίζεται η επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα, αυξάνοντας τον αριθμό των νεκρών που οι Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι λένε ότι έχει φτάσει σχεδόν τους 34.000 ανθρώπους, τόσο μεγαλύτερος γίνεται ο κίνδυνος. Μπορεί προς το παρόν να έχει αποφευχθεί ο ολοκληρωτικός πόλεμος, αλλά ο κίνδυνος για τη Μέση Ανατολή και όχι μόνο, δεν έχει παρέλθει.
«Η περασμένη εβδομάδα λειτούργησε ως game changer», είπε η Σούζαν Μαλόνεϊ, πρώην στέλεχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και νυν αντιπρόεδρος στο Ινστιτούτο Brookings. «Η μαζική πυραυλική επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ πριν από έξι ημέρες άλλαξε τη φύση αυτής της σύγκρουσης και δεν τη βλέπω να αλλάζει ξανά, παρόλο που οι Ισραηλινοί ήταν πολύ, πολύ ισορροπημένοι στην απάντησή τους», ανέφερε.
«Αν και είναι δύσκολο να εκτιμηθεί εάν πρόκειται για ένα προσωρινό χτύπημα ή για την έναρξη μιας νέας κλιμάκωσης στη σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, η αρχική αντίδραση της αγοράς υποδηλώνει ότι το πρώτο είναι πιο πιθανό», δήλωσε ο Τζόργκε Λέον, αναλυτής της εταιρείας συμβούλων Rystad Energy.
Οι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία
Όμως, ακόμη και εάν η τιμή brent κρατιέται στο πλαίσιο των 85 και 90 δολαρίων, οι κίνδυνοι αρχίζουν να χρήζουν προσοχής. Το ΔΝΤ προειδοποίησε για τον κίνδυνο σοβαρής πετρελαϊκής κρίσης, εξέλιξη που θα έχει συνέπειες πολύ πέρα από την περιφερειακή σταθερότητα και σχετίζεται με τέσσερα θέματα που θεωρούνται άκρως σημαντικά για την παγκόσμια οικονομία και χρηματοπιστωτική σταθερότητα: ανεπαρκής ανάπτυξη, σταθερός πληθωρισμός, έλλειψη ευελιξίας πολιτικής και πιέσεις που συνδέονται με μεγαλύτερη διεθνή απόκλιση στην χάραξη πολιτικών.
Ενώ η παγκόσμια οικονομία είναι σε θέση να διαχειριστεί ένα παροδικό χτύπημα, είναι ήδη πολύ εύθραυστη για να χειριστεί ένα μεγάλο νέο οικονομικό σοκ. Αυτό σημαίνει ότι ένας περαιτέρω γύρος στρατιωτικής κλιμάκωσης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ θα υπονόμευε την ήδη χαμηλή και εύθραυστη παγκόσμια ανάπτυξη, θα ωθούσε σε άνοδο τον πληθωρισμό των αγαθών σε μια περίοδο που ήδη ο πληθωρισμός υπηρεσιών είναι ακόμη πολύ υψηλός και θα ασκούσε πιέσεις στις δημοσιονομικές και νομισματικές αρχές οι οποίες δεν έχουν πλέον και πολλά περιθώρια κινήσεων. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι ήδη πιεσμένες κινεζικές και ευρωπαϊκές οικονομίες - θα πληγούν ακόμη περισσότερο δεδομένης της υψηλής εξάρτησής τους από την εισαγόμενη ενέργεια, ο πληθωρισμός των ΗΠΑ θα αποδεικνυόταν ακόμη πιο επίμονος με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη νομισματική πολιτική της Fed και το ισχυρό δολάριο θα πυροδοτούσε κύμα ανατιμήσεων σε διάφορα μέρη του πλανήτη, υπονομεύοντας το εμπόριο. Επίσης, με την επιδείνωση των οικονομικών και γεωπολιτικών καταστάσεων, τα ασφάλιστρα κινδύνου θα αυξάνονταν και αυτό θα οδηγούσε σε υψηλότερο κόστος δανεισμού.
Αντίστροφη μέτρηση για τις μετοχές;
«H γεωπολιτική και πολιτική αβεβαιότητα προστίθενται στον πληθωρισμό, στην αβεβαιότητα για τη νομισματική πολιτική και όλα αυτά πιέζουν τις αγορές, οδηγώντας σε μία ταχεία και δραματική αλλαγή στη σύνθεση των αγορών και στη στάση των επενδυτών. Η επόμενη εβδομάδα είναι κρίσιμη για τη διελκυστίνδα μεταξύ ταύρων και αρκούδων», αναφέρει ο Μάρκ Χάκετ, επικεφαλής επενδυτικής έρευνας στη Nationwide.
Πράγματι, το μεγάλο ράλι της αγοράς του 2024 φαίνεται να βρίσκεται επικίνδυνα κοντά στο σημείο της αντίστροφης μέτρησης, καθώς η κάποτε ανίκητη στρατιά των ταύρων της Wall Street αρχίζει να αποσύρει τα κέρδη της.
Με τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων στα ύψη, τα «γεράκια» της Federal Reserve να ανεβάζουν τους τόνους και τις διαμάχες στη Μέση Ανατολή να φουντώνουν, το χρήμα μόλις άρχισε να αποσύρεται από μετοχές και χρεόγραφα με τον ταχύτερο ρυθμό σε περισσότερο από ένα χρόνο. Ο S&P 500 υποχωρούσε καθημερινά αυτή την εβδομάδα, καθώς οι επτά κορυφαίες τεχνολογικές (Magnificent 7) έκλεισαν σχεδόν 8% χαμηλότερα, με τη μεταβλητότητα των μετοχών να αυξάνεται.
«Σε έναν κόσμο υψηλού γεωπολιτικού κινδύνου, ανοδικού κινδύνου για τις τιμές των εμπορευμάτων, ανοδικού κινδύνου για τον πληθωρισμό, νομίζω ότι πρέπει να είμαστε πιο συντηρητικοί στις τοποθετήσεις μας», αναφέρουν αναλυτές. Υποχωρώντας επί έξι συναπτές συνεδριάσεις, ο S&P 500 γνώρισε την πιο παρατεταμένη περίοδο πτώσης από το 2022, διευρύνοντας τις απώλειες του Απριλίου σε περισσότερο από 5%. Την εβδομάδα που πέρασε, ο S&P 500 υποχώρησε περισσότερο από 3%, ενώ ο Nasdaq έχασε 5,5% της αξίας του.
Οι επενδυτές αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή μία σειρά από κινδύνους, oι οποίοι όμως δεν τους ενοχλούσαν και τόσο πολύ το προηγούμενο διάστημα, χάρη στα ανθεκτικά εταιρικά αποτελέσματα και τη δυναμική ανάπτυξη στις ΗΠΑ. Ο S&P 500 έχει ενισχυθεί 16% από την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, 17% από τότε που η απόδοση του αμερικανικού 10ετούς κορυφώθηκε το 2023 και 20% από τότε που η Fed άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια πριν από δύο χρόνια.
Κερδοσκοπία στην αγορά πετρελαίου
Την ίδια στιγμή, στην αγορά πετρελαίου έχει αρχίσει να «παίζεται» ένα παιχνίδι κερδοσκοπίας, καθώς οι συναλλαγές των ανοδικών δικαιωμάτων αγοράς (call options) σε brent σημείωσαν αύξηση ρεκόρ αυτή την εβδομάδα. Το συνολικό ποσό των ανοδικών δικαιωμάτων αγοράς για το brent που κατέχουν οι traders είναι στο υψηλότερο επίπεδο από το 2020 και υπάρχουν περισσότερα calls με τιμή στα 110 δολάρια τους επόμενους 12 μήνες από οποιοδήποτε άλλο συμβόλαιο. Υπάρχουν ακόμη και calls με τιμή στα 150 δολάρια και άνω, ένδειξη ότι ορισμένοι συμμετέχοντες στην αγορά στοιχηματίζουν - ή προστατεύονται - σε περίπτωση υψηλών τιμών του πετρελαίου που ξεπερνούν ακόμη και την άνοδο που ακολούθησε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το θέμα είναι ότι με τη συσσώρευση τόσων traders στα δικαιώματα αγοράς στο brent "χτίζονται" κερδοσκοπικές θέσεις, παρόλο που τα συμβόλαια αυτά συνήθως χρησιμοποιούνται από παραγωγούς για προστασία έναντι πτώσης των τιμών.
«Το βασικό ερώτημα είναι που εστιάζουν οι αγορές και όπως φαίνεται, εστιάζουν στις επιπτώσεις για την προσφορά πετρελαίου», αναφέρει ο Νάθαν Σιτς, επικεφαλής οικονομολόγος στη Citigroup. Εκτός από τη λεκτική υποβάθμιση της επίθεσης του Ισραήλ από την Τεχεράνη, υπάρχουν ωστόσο και κάποιοι άλλοι λόγοι που κρατούν συγκρατημένες τις τιμές πετρελαίου: οι ενδείξεις για μείωση της ζήτησης τις τελευταίες ημέρες και η σχετικά μεγάλη πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, εν μέρει λόγω των μειώσεων στην παραγωγή του ΟΠΕΚ+.
