Ροή
Deal όπως η εξαγορά της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή από τη Masdar δείχνουν πως υπάρχει όντως ισχυρό ενδιαφέρον από ξένους μεγάλους «παίκτες» για επενδύσεις στις ΑΠΕ στην Ελλάδα. Ωστόσο, πίσω από αυτή τη «φωτεινή πλευρά» της εγχώριας αγοράς των ανανεώσιμων πηγών, υπάρχει και μία άλλη πιο αθέατη πλευρά, η οποία δείχνει πως ο κλάδος βρίσκεται σε κομβικό σημείο, το οποίο απαιτεί ριζικό ανασχεδιασμό της ενεργειακής στρατηγικής από την πολιτεία.
Όπως επισήμαναν εκπρόσωποι του ΕΣΗΑΠΕ και της ΕΛΕΤΑΕΝ, σε χθεσινή ενημερωτική συνάντηση των δύο φορέων με τους δημοσιογράφους, αναμφισβήτητα αποτελεί πολύ θετικό στοιχείο το γεγονός ότι υπάρχουν fund και ενεργειακοί Όμιλοι από το εξωτερικό που θέλουν να επενδύσουν στην Ελλάδα. Το στοίχημα, ωστόσο, είναι να συντηρηθεί αυτό το ενδιαφέρον, καθώς θα χρειαστεί να εισρεύσουν σημαντικά κεφάλαια από το εξωτερικό, για να επιτευχθούν οι «πράσινοι» στόχοι που έχουν τεθεί για μετά το 2030.
«Πολιτεία και αγορά θα πρέπει να λειτουργούν με τέτοιο τρόπο ώστε να μην διαψεύδονται οι επενδυτικές προσδοκίες. Αυτή τη στιγμή επικρατεί μεγάλη ανησυχία η αγορά για το πώς θα εξελιχθεί η ενεργειακή μετάβαση από εδώ και πέρα, με δεδομένο ότι έχουν κάνει την εμφάνισή τους μία σειρά από σημαντικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα οι περικοπές», σημείωσε ο Παναγιώτης Λαδακάκος, πρόεδρος του Δ.Σ. της ΕΛΕΤΑΕΝ (Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας).
Ενίσχυση των αιολικών
Σύμφωνα με τον Σάββα Σεΐμανίδη, Συντονιστή Δραστηριοτήτων του ΕΣΗΑΠΕ (Ελληνικού Συνδέσμου Ηλεκτροπαραγωγών ΑΠΕ) και Aντιπρόεδρο της European Renewable Energies Federation (EREF), «φρένο» στην ανάπτυξη του κλάδου βάζει η συμφόρηση υποψήφιων έργων στον ΑΔΜΗΕ, για την χορήγηση όρων σύνδεσης. Επίσης, «πυκνώνουν» πλέον οι περιπτώσεις όπου η «πράσινη» παραγωγή υπερβαίνει τη ζήτηση, με συνέπεια να απορρίπτεται ένα σημαντικό μέρος της.
Όπως επισήμαναν χαρακτηριστικά τα στελέχη των δύο φορέων, πέρυσι οι απορρίψεις έφτασαν το 1,2% της συνολικής παραγωγής, ποσοστό που στην πραγματικότητα ήταν 2% για τα έργα στα οποία εφαρμόστηκε «ψαλίδι», καθώς για την πλειονότητα των μικρότερων φωτοβολταϊκών, στο δίκτυο διανομής, δεν υπάρχει ακόμη η δυνατότητα για «ψαλίδι». Φέτος εκτιμάται ότι το ποσοστό αυτό θα είναι αισθητά μεγαλύτερο από το 2%.
Ο κ. Σεϊμανίδης πρόσθεσε πως τα προβλήματα αυτά αποτελούν ευκαιρία για την κυβέρνηση, ώστε να αναθεωρήσει επί το ορθολογικότερο τον ενεργειακό σχεδιασμό. «Κεντρικό στοιχείο της αναθεώρησης θα πρέπει να είναι το πιο ισορροπημένο μίγμα τεχνολογιών, με την ενίσχυση της διείσδυσης των αιολικών και των υδροηλεκτρικών μονάδων. Κάτι τέτοιο θα ευνοήσει την καλύτερη κατανομή της παραγωγής στο 24ωρο», πρόσθεσε.
Προώθηση της αποθήκευσης
Σύμφωνα με τα στελέχη των δύο φορέων, υπάρχει ακόμη επείγουσα ανάγκη για προώθηση της αποθήκευσης. Μάλιστα, αυτό θα πρέπει να γίνει με βέλτιστο συνδυασμό μπαταριών και αντλησιοταμίευσης, καθώς η δεύτερη αποτελεί ιδανική λύση για μακράς διάρκειας αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης, εκτός από τα ενεργειακά κριτήρια, για τον καθορισμό του βέλτιστου μίγματος θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και διαφορά σε εγχώρια προστιθέμενη αξία που έχουν οι επενδύσεις στις δύο αυτές τεχνολογίες.
Σημαντική είναι επίσης η προώθηση του εξηλεκτρισμού, ώστε να ενισχυθεί η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Η διείσδυση της ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να επιτευχθεί κυρίως στις μεταφορές.
«Κρίσιμες είναι επίσης οι εξαγωγές, οι οποίες όμως δεν θα επιτευχθούν αυτόματα, με δεδομένο ότι και οι γειτονικές χώρες έχουν ανάλογους στόχους, για ενίσχυση των ΑΠΕ», πρόσθεσε ο κ. Λαδακάκος. Αντίθετα, θα πρέπει το εγχώριο «πράσινο» μίγμα παραγωγής να εξασφαλίζει φθηνή και ανταγωνιστική καθαρή ενέργεια, την ώρα που υπάρχει ζήτηση στα ευρωπαϊκά κέντρα κατανάλωσης.
«Παγάκια σε Εσκιμώους»
«Αν θέλουμε να εξάγουμε φθηνή πράσινη ενέργεια το μεσημέρι, θα είναι σαν να θέλουμε να πουλάμε παγάκια σε Εσκιμώους», συμπλήρωσε. Κι αυτό γιατί η παραγωγή των φωτοβολταϊκών κορυφώνεται τις ίδιες ώρες στις αγορές της ευρύτερης περιοχής, με συνέπεια σε όλες οι χονδρεμπορικές τιμές να μειώνονται τα ίδια χρονικά διαστήματα. Αντίθετα, το στοίχημα να γίνει η Ελλάδα εξαγωγέας καθαρής ενέργειας θα κερδηθεί μόνο αν το μίγμα παραγωγής της εξασφαλίζει συνολικά χαμηλές τιμές όλο το 24ωρο.
Σύμφωνα με τον κ. Λαδακάκο, αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να μπει «φρένο» στην ανάπτυξη νέων φωτοβολταϊκών, ενδεχομένως προσωρινά, και να επιταχυνθεί η ανάπτυξη νέων αιολικών. Παράλληλα, θα πρέπει να προωθηθούν άλλες «πράσινες» τεχνολογίες, όπως τα μικρά υδροηλεκτρικά και οι σταθμοί βιοαερίου. Η εξισορρόπηση του μίγματος ΑΠΕ θα επιτευχθεί με την προτεραιοποίηση των συγκεκριμένων τεχνολογιών στη πρόσβαση στον ηλεκτρικό «χώρο», τροποποιώντας τη σχετική Υπουργική Απόφαση.
«Πρόκειται για μία τελείως ανάποδη ιεράρχηση από ό,τι ισχύει αυτή τη στιγμή. Όταν η χώρα θέτει ως στόχο να γίνει εξαγωγέας, η πολιτεία θα πρέπει να διασφαλίσει πως θα αναπτυχθούν τα βέλτιστα από τα υποψήφια έργα. Το business as usual σενάριο δεν θα βοηθήσει στην προοπτική των εξαγωγών», τόνισε.
Χρέωση προμηθευτών
Απαντώντας σε ερώτηση για την αντιμετώπιση του ελλείμματος στον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ, τα στελέχη των δύο φορέων επισήμαναν πως έχουν καταθέσει πρόταση στο ΥΠΕΝ για τη θέσπιση μίας χρέωσης στους προμηθευτές ρεύματος. Η χρέωση αυτή θα ενεργοποιείται τις ώρες που οι χονδρεμπορικές τιμές κινούνται σε χαμηλά επίπεδα, λόγω της υψηλής συμμετοχής των ΑΠΕ, ώστε οι πάροχοι να «επιστρέφουν» στον Ειδικό Λογαριασμό ένα μέρος της εξοικονόμησης που απολαμβάνουν κατά την αγορά από το χονδρεμπορική ηλεκτρικής ενέργειας, για να καλύψουν το πελατολόγιό τους.
Υπενθυμίζεται ότι κάτι ανάλογο είχε γίνει στο παρελθόν με το ΠΧΕΦΕΛ (Πρόσθετη Χρέωση Εκπροσώπων Φορτίου του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ), μέτρο που εφαρμόστηκε από το από το 2016 έως και το 2018. Σύμφωνα με τους δύο φορείς, μπορεί να υπάρξει ασφαλιστική δικλείδα που να εγγυάται πως η χρέωση αυτή δεν θα μετακυλίεται στον καταναλωτή. Επίσης, σύμφωνα με ενημέρωση που είχαν από το ΥΠΕΝ, καταβάλλεται προσπάθεια ώστε τα 2020 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης να εισρεύσουν στον Ειδικό Λογαριασμό για τις «παλιές» ΑΠΕ (που είναι και ο πιο ελλειμματικός), και όχι στον υπολογαριασμό για τα «νέα» έργα (μετά το 2021).
Αποζημιώσεις για περικοπές
Όσον αφορά τις απορρίψεις «πράσινης» παραγωγής, σημείωσαν ότι πρέπει να οριστικοποιηθεί όσο το δυνατόν πιο άμεσα το μόνιμο πλαίσιο περικοπών, λαμβάνοντας υπόψη ό,τι προβλέπει ο σχετικός Ευρωπαϊκός Κανονισμός. Ο Κανονισμός ιεραρχεί τα έργα ως προς τις περικοπές, προβλέποντας ότι τα τελευταία στα οποία θα πρέπει να εφαρμόζεται «ψαλίδι» είναι εκείνα που ηλεκτρίσθηκαν μέχρι τις 4/7/19 ή έχουν ισχύ έως 400 kW.
Ωστόσο, λόγω τεχνικών αδυναμιών, αυτή τη στιγμή περικόπτονται όσες μονάδες υπάρχει η δυνατότητα να εφαρμοστεί «ψαλίδι», από το οποίο εξαιρείται η πλειονότητα των έργων στο δίκτυο διανομής. Επομένως, εφαρμόζεται «ψαλίδι» σε μονάδες οι οποίες θα έπρεπε να περικόπτονται τελευταίες, την ώρα που άλλα έργα δεν περικόπτονται ενώ θα έπρεπε. Σύμφωνα με τους δύο φορείς, η πρώτη κατηγορία έργων θα έπρεπε να αποζημιώνεται. «Όσα έργα περικόπτονται αδίκως μπορούν να προσφύγουν δικαστικά, εμείς το υποστηρίζουμε», σημείωσε ο κ. Λαδακάκος.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το μόνιμο πλαίσιο θα πρέπει επίσης να δίνει ορατότητα στους επενδυτές, ώστε να ξέρουν πότε θα «κόβονται» τα έργα τους και ποιες απορρίψεις θα είναι αποζημιώσιμες και ποιες όχι. Αυτή τη στιγμή, έχει αρθεί το πλαφόν του 5% για τους λειτουργικούς περιορισμούς (τους «κόφτες» λόγω πλεονάζουσας παραγωγής ΑΠΕ), με συνέπεια ένας επενδυτής να πρέπει να σχεδιάσει χωρίς καμία σταθερά τι τιμή θα δώσει σε ένα «πράσινο» PPA ή θα κατέβει σε έναν διαγωνισμό.
