Ανατροπή στον πολύμηνο σχεδιασμό για τον καθορισμό των θαλάσσιων περιοχών που πληρούν τις προϋποθέσεις ώστε να φιλοξενήσουν offshore αιολικά, προκαλεί πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού. Κι αυτό γιατί με την απόφαση, έπειτα από γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, το ΥΠΠΟ βάζει μπλόκο στις τρεις από τις 19 περιοχές που περιλαμβάνονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων.
Η απόφαση αφορά την έγκριση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του Εθνικού Προγράμματος, που έχει καταρτίσει η ΕΔΕΥΕΠ ως αρμόδια αρχή διαχείρισης των δικαιωμάτων έρευνας και προσδιορισμού Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΠΟΑΥΑΠ). Με την έγκριση, το υπουργείο Πολιτισμού ανάβει το «πράσινο φως» για τις 16 θαλάσσιες περιοχές. Αντίθετα, «για λόγους προστασίας των εγκείμενων μνημείων και θέσεων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, βάζει μπλόκο σε τρεις περιπτώσεις: στο «Κρήτη 1», το «Κρήτη 2α και 2β» και το θαλασσοτεμάχιο ανοικτά της Γυάρου.
Το «Κρήτη 1» βρίσκεται στη Σητεία (ανοικτά της Ζάκρου) και τα «Κρήτη 2α και 2β» στην ευρύτερη περιοχή της Ελούντας. Όπως είναι φυσικό, αν η απόφαση του ΥΠΠΟ μείνει ως έχει, τότε πρέπει οι παραπάνω περιοχές να αφαιρεθούν από το Εθνικό Πρόγραμμα, δηλαδή να αποκλειστεί διά παντός η προοπτική να εγκατασταθούν σε αυτές έργα. Αυτό θα σημαίνει ότι θα περιοριστεί η «δεξαμενή» των υποψήφιων ζωνών για τη φιλοξενία υπεράκτιων αιολικών πάρκων.
Εμπόδιο για τα πάρκα έως το 2030
Παράλληλα, η εν λόγω εξέλιξη ανατρέπει τα σχέδια για το πρώτο «κύμα» ανάπτυξης έργων στη χώρα μας. Ο λόγος είναι ότι, όπως έχει γράψει το Insider.gr, το «Κρήτη 1» και το θαλασσοτεμάχιο ανοικτά της Γυάρου περιλαμβάνονταν στις θαλάσσιες ζώνες που θα παραχωρούνταν άμεσα σε επενδυτές μέσω διαγωνισμών, για την κατασκευή έργων. Υπενθυμίζεται ότι ο στόχος είναι, μέσω του πρώτου «κύματος» έργων, να αναπτυχθούν offshore αιολικά συνολικής ισχύος 1,9 GW μέχρι το 2030.
Ενδεικτικό της εμπλοκής που προκαλείται είναι το γεγονός ότι, με δηλώσεις της, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ έχει «φωτογραφίσει» το «Κρήτη 1» ως την πρώτη περιοχή που επρόκειτο να παραχωρηθεί. Μάλιστα, καθώς είναι αρκετά σφιχτοί οι χρόνοι για το πρώτο «κύμα» έργων -ώστε να βρίσκονται σε κατασκευή στο τέλος της 10ετίας- ο πρώτος διαγωνισμός παραχώρησης προβλεπόταν να γίνει το 2026-2027.
Αν δεν υπάρξει ωστόσο αλλαγή στην απόφαση του ΥΠΠΟ, τότε θα πρέπει να γίνει νέα επιλογή περιοχών για την ανάπτυξη αιολικών έως το 2030 – ώστε σε αυτές να μην συμπεριλαμβάνεται τόσο το «Κρήτη 1», όσο και η περιοχή της Γυάρου. Πέρα από την καθυστέρηση που θα σήμαινε αυτό, παραμένει ερωτηματικό κατά πόσο μπορούν να αντικατασταθούν τα δύο συγκεκριμένα θαλασσοτεμάχια, αφού η επιλογή τους έγινε και με βάση τις περιοχές όπου υπάρχει διαθέσιμος ηλεκτρικός «χώρος» μέχρι το τέλος της 10ετίας, για τη σύνδεση των πάρκων.
Επομένως, τίθεται εν εμφιβόλω το κατά πόσο θα μπορούν να υπάρξουν τόσες κατάλληλες περιοχές από το Εθνικό Πρόγραμμα, όσες χρειάζονται ώστε να επιτευχθεί ο στόχος των 1,9 GW το 2030.
Αίτηση θεραπείας από το ΥΠΕΝ
Για να αποσοβήσει όλες τις παραπάνω παρενέργειες, σύμφωνα με πληροφορίες του Insider.gr, το ΥΠΕΝ πρόκειται να υποβάλει αίτηση θεραπείας στο Υπουργείο Πολιτισμού. Σκοπός της αίτησης είναι η τροποποίηση της απόφασης έγκρισης της ΣΜΠΕ, ώστε το ΥΠΠΟ να δίνει το «πράσινο φως» και στις τρεις επίμαχες θαλάσσιες ζώνες.
Από το υπουργείο Περιβάλλοντος εκφράζεται συγκρατημένη αισιοδοξία ότι θα ανατραπεί τελικά η νέα αυτή αρνητική εξέλιξη. Αισιοδοξία η οποία βασίζεται στο γεγονός ότι η επιλογή των περιοχών του Εθνικού Προγράμματος έγινε με βάση πολύ αυστηρά κριτήρια, ώστε να αποφεύγεται κάθε είδους όχληση και επιβάρυνση.
Αξίζει να σημειωθεί πως όσον αφορά το «Κρήτη 1», το ΥΠΠΟ αιτιολογεί τη μη έγκριση «επειδή η προτεινόμενη εν δυνάμει ΠΟΑΥΑΠ (Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων) χωροθετείται απέναντι από την Κάτω Ζάκρο και υπάρχει άμεση οπτική επαφή με τον αρχαιολογικό χώρο και το Μινωικό ανάκτορο της Ζάκρου, το οποίο είναι υποψήφιο προς ένταξη στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Το «όχι» στη θαλάσσια περιοχή της Γυάρου δόθηκε επειδή «επειδή η προτεινόμενη εν δυνάμει ΠΟΑΥΑΠ βόρεια, δυτικά και νότια της νήσου βρίσκεται σε άμεση οπτική επαφή με τον κηρυγμένο Ιστορικό Τόπο της Γυάρου και δεν συνάδει με τον ιστορικό της χαρακτήρα», όπως αναφέρεται στην απόφαση.
Αυξάνονται οι καθυστερήσεις
Τέλος από τα «Κρήτη 2α και 2β», αφαιρείται το τμήμα των ΠΟΑΥΑΠ ανατολικά και νότια του ακρωτηρίου Αφορεσμένος, «καθώς οι προτεινόμενες εν δυνάμει ΠΟΑΥΑΠ περιβάλλουν το ακρωτήριο και βρίσκονται σε εγγύτητα με την οχυρή νησίδα Σπιναλόγκα και τη χερσόνησο Νησί ή Κολοκύθα, οι οποίες είναι κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι και τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, προκαλώντας οπτική όχληση και έμμεση βλάβη στα μνημεία».
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΥΠΕΝ είχε αποφασίσει να αποσύρει το «Κρήτη 2β» από τις περιοχές πρώτου κύματος, λόγω των αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών, προορίζοντάς το για την ανάπτυξη έργων κατά την περίοδο 2030-2035. Βέβαια, η απόφαση του ΥΠΠΟ αποκλείει διά παντός την εγκατάσταση αιολικών στη συγκεκριμένη περιοχή.
Ανεξάρτητα πάντως από την έκβαση που θα έχει η αίτηση θεραπείας του ΥΠΕΝ, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι η νέα αυτή εξέλιξη θα αυξήσει ακόμη περισσότερη την καθυστέρηση έγκρισης του Εθνικού Προγράμματος. Έτσι, για παράδειγμα, ακόμη κι αν τον Σεπτέμβριο δρομολογηθεί από την ΕΔΕΥΕΠ το εταιρικό «σχήμα» για τη διενέργεια των ανεμολογικών και βυθομετρικών μελετών για το πρώτο «κύμα» έργων, μόνον αν ξεκαθαρίσει ποιες θα είναι τελικά οι περιοχές που θα φιλοξενήσουν αυτά τα έργα, θα μπορέσουν να προκηρυχθούν οι έρευνες.
