Τα φαινόμενα μπορεί να απατούν... Ενώ η νέα σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αυτή την εβδομάδα έδειξε εκ πρώτης όψεως ότι πήραν τον έλεγχο κυβερνήσεις με μεγάλες δαπάνες από τον Νότο, στην πραγματικότητα η Γερμανία και οι δορυφόροι της κρατούν τη σιδερένια πυγμή. Το σκηνικό αυτό εκτυλίσσεται την ώρα ωστόσο που τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης βαθαίνουν και οι Γερμανοί φαίνεται να συμβιβάζονται με τη ζοφερή πραγματικότητα.
Η αδυναμία των τεσσάρων πυλώνων της γερμανικής οικονομίας είναι πλέον εμφανής σε όλους: έξοδος από τη βαριά βιομηχανία, μια ταχέως επιδεινούμενη δημογραφική εικόνα, καταρρέουσες υποδομές και έλλειψη καινοτομίας. Αυτό δείχνει ότι η Γερμανία φεύγει από το πρώτο στάδιο της οικονομικής απογοήτευσης, την άρνηση και περνά στο επόμενο, την παραδοχή, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει το Politico.
Το θέμα είναι ότι αυτή τη στιγμή η ευρωπαϊκή οικονομία στο σύνολό της κατεβάζει ταχύτητα και οι κυβερνήσεις είναι τα μέγιστα διχασμένες στο θέμα της ένωσης των αγορών κεφαλαίου, της έκδοσης κοινών ομολόγων και γενικότερα του τρόπου χρηματοδότησης των τεράστιων αναγκών της ΕΕ.
Η απόφαση της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να δώσει ισχυρούς τίτλους στην επόμενη πενταετή θητεία της σε αξιωματούχους από Ισπανία, Γαλλία και Ιταλία - χώρες που τείνουν να έχουν υψηλό χρέος - είναι σαφώς έξυπνη πολιτική κίνηση. Όμως, οι «φειδωλοί» ως προς τη δημοσιονομική πολιτική βετεράνοι της ΕΕ, που κινούνται στη «σφαίρα» της Γερμανίας, οι Ολλανδοί και άλλες χώρες στη Βόρεια Ευρώπη, θα διατηρήσουν τον έλεγχο τεράστιων τμημάτων της Κομισιόν που συνδέονται με την οικονομική πολιτική. Σε αυτό το κομμάτι ανήκει και ο Βάλντις Ντομπρόβσκις της Λετονίας, ο οποίος έχει υπηρετήσει ως Επίτροπος για μια δεκαετία, γνωρίζει σε βάθος το χαρτοφυλάκιο που αναλαμβάνει και είναι γνωστός για τις συντηρητικές δημοσιονομικές θέσεις του.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πόσο «Ελλάδα» περιέχει η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Οι τίτλοι εργασίας δεν σημαίνουν πολλά
Η φον ντερ Λάιεν απένειμε τρεις από τους ηχηρούς τίτλους των έξι εκτελεστικών αντιπροέδρων - στο παρελθόν δόθηκαν σε επιτρόπους που επέβλεπαν πολλά χαρτοφυλάκια - στην Ισπανίδα Τερέζα Ριμπέρα, στον Γάλλο Στεφάν Σεζουρνέ και στον Ιταλό Ραφαέλε Φίτο. Τους έχουν επίσης ανατεθεί κορυφαίες αποστολές, όπως μια «Καθαρή, δίκαιη και ανταγωνιστική μετάβαση», «Ευημερία και βιομηχανική στρατηγική» και «Συνοχή και μεταρρυθμίσεις».
Ουσιαστικά όμως, οι κορυφαίοι αυτοί Επίτροποι θα βασίζονται στους υφισταμένους τους – δηλ. τους Επιτρόπους που είναι υπεύθυνοι για συγκεκριμένα χαρτοφυλάκια - προκειμένου να δώσουν μορφή σε αυτές τις ασαφείς αρμοδιότητες, όπως σημειώνει το Politico επικαλούμενο κοινοτικούς αξιωματούχους που θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους.
«Πρέπει να κοιτάξετε τις Γενικές Διευθύνσεις, όλα τα υπόλοιπα είναι απλώς τίτλοι. Και εάν κοιτάξετε ποιος είναι υπεύθυνος για τις ΓΔ, είναι όλοι οι έμπιστοι συνεργάτες της φον ντερ Λάιεν», είπε ένας κοινοτικός αξιωματούχος. Οι αποκαλούμενες φειδωλές χώρες της ΕΕ είχαν ανησυχήσει από την προοπτική κάποιος Γάλλος να ασκεί έλεγχο στους εθνικούς κανόνες δαπανών της ΕΕ, δεδομένου του υψηλού χρέους και των υπερβολικών δαπανών του Παρισιού.
Η Γαλλία βρίσκεται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, που σημαίνει ότι η Επιτροπή θα μπορούσε να πιέσει για να της επιβληθεί πρόστιμο εάν δεν περιορίσει τις δαπάνες τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, ανώτερος αξιωματούχος της Επιτροπής είπε στο Politico ότι ο Ντομπρόβσκις θα παίξει στην πραγματικότητα τον ηγετικό ρόλο στην παρακολούθηση των εθνικών προϋπολογισμών. Ο Ντομπρόβσκις θα έχει άμεσο έλεγχο στο τμήμα οικονομίας, τη ΓΔ Ecofin, παρόλο που τεχνικά θα είναι υπόλογος στoν Γάλλο Επίτροπο.
«Ο έλεγχος του ECFIN είναι αυτό που σου δίνει τη δύναμη», είπε ένας άλλος αξιωματούχος.
Γεφυροποιός ρόλος
Ο Ντομπρόβσκις θα παρακολουθεί επίσης τον Ιταλό Επίτροπο, Ραφαέλε Φίτο, με τον οποίο θα μοιραστεί τον έλεγχο του ταμείου ανάκαμψης των 800 δισεκατομμυρίων ευρώ μετά την Covid. Η Ιταλία έχει το δεύτερο υψηλότερο χρέος στην Ευρωζώνη και είναι ο κύριος δικαιούχος του ταμείου. Εκτός από τον Ντομπρόβσκις, η φον ντερ Λάιεν όρισε τον έμπιστο συνεργάτη της και με πολύχρονη παρουσία στις Βρυξέλλες, τον Σλοβάκο Μάρος Σέφκοβιτς, για να αναλάβει το εμπόριο και τον Ολλανδό, Χόπκε Χούκστρα, για να αναλάβει το χαρτοφυλάκιο για το κλίμα.
Είναι γεγονός ότι η φον ντερ Λάιεν δεν θα πήγαινε ποτέ κόντρα στους Γερμανούς, είπε ένας άλλος αξιωματούχος της ΕΕ, επίσης στο Politico. Υπάρχει σαφής ισορροπία μεταξύ των χωρών του Νότου και του Βορρά, αλλά το θέμα είναι ποιος έχει τον έλεγχο. Οι Επίτροποι από τις «φειδωλές» χώρες Χούκστρα και ο Δανός Νταν Γιόργκενσεν, θα ελέγχουν τα τμήματα κλίματος και ενέργειας της ΕΕ σε μια προσπάθεια να εξισορροπήσουν την εκτελεστική αντιπρόεδρο που θα έχει την εποπτεία τους, την Ισπανίδα Σοσιαλίστρια Ριμπέρα. Επίσης, σε μια περαιτέρω παραχώρηση προς τους βόρειους, στον Χούκστρα ανατέθηκε και ο φορολογικός φάκελος παρά τις αμφιβολίες των επικριτών σχετικά με τη συμμετοχή του στο σκάνδαλο των «Pandora Papers» πριν από χρόνια.
Βαθαίνει η οικονομική κρίση στη Γερμανία
Όλο αυτό το σκηνικό έρχεται ωστόσο σε αντίθεση με τη δεινή οικονομική κατάσταση της Γερμανίας, όπου ο τριμερής κυβερνητικός συνασπισμός του Όλαφ Σολτς, που είναι δέσμιος του συνταγματικού φρένου χρέους, είναι ουσιαστικά αδύναμος να δώσει ισχυρά οικονομικά κίνητρα, ενώ κλυδωνίζεται από εσωτερικές διαμάχες.
Εκτός από τις βαθιά ριζωμένες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Γερμανία, όπως η κοινωνία της που γερνάει με ραγδαίο ρυθμό και η χαμηλή παραγωγικότητα του εργατικού της δυναμικού, η χώρα έχει επίσης πληγεί σκληρά από κυκλικές εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένης της επιβράδυνσης στην Κίνα και της πτώσης των εγχώριων καταναλωτικών δαπανών.
Οι ανησυχίες ωστόσο δεν περιορίζονται στην αυτοκινητοβιομηχανία. Στο Ντούισμπουργκ, όπου βρίσκονται τα μεγαλύτερα εργοστάσια παραγωγής χάλυβα της Ευρώπης, οι εργαζόμενοι προετοιμάζονται για σημαντικές περικοπές. Η ThyssenKrupp, ο πάλαι ποτέ εθνικός πρωταθλητής χάλυβα, αγωνίζεται να παραμείνει ανταγωνιστική παρά την υπόσχεση για κρατικές επιδοτήσεις ύψους 2 δις. ευρώ για να διευκολύνει τον «μετασχηματισμό» από την παραγωγή εκπομπών CO2.
Το ερώτημα είναι πώς θα επιβιώσει η βιομηχανία χάλυβα δεδομένης μιας ακόμη πρόκλησης: της μείωσης της ζήτησης. Η χαλυβουργία της Γερμανίας απασχολεί περίπου 80.000 εργαζομένους, αλλά οι περισσότερες εταιρείες έχουν μειώσει την παραγωγή εν μέσω αυξανόμενων αποθεμάτων, που προκαλείται από την εξασθένηση των κλάδων αυτοκινήτου και μηχανολογικού εξοπλισμού της Γερμανίας.
Το τελευταίο «χτύπημα» δόθηκε στην αρχή της εβδομάδας με την ανακοίνωση του αμερικανικού γίγαντα τσιπ Intel ότι «βάζει στον πάγο» την προγραμματισμένη επένδυση των 30 δισ. ευρώ που επρόκειτο να κάνει στη Γερμανία. Η επένδυση, η οποία υποσχόταν να δημιουργήσει 3.000 θέσεις εργασίας, θα ήταν η μεγαλύτερη από ξένη εταιρεία στη γερμανική ιστορία. Αν και η Intel γνωστοποίησε ότι το έργο θα καθυστερήσει για περίπου δύο έτη, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα υλοποιηθεί ποτέ.
Οι εκλογές στο Βραδεμβούργο
Ενώ τα προβλήματα της οικονομίας ήταν στο πίσω μέρος του μυαλού των περισσότερων Γερμανών εδώ και αρκετό καιρό, ήρθαν ξαφνικά στο προσκήνιο μετά τις τελευταίες δυσάρεστες εξελίξεις. Στο ερώτημα να κατατάξουν τα πιο σημαντικά προβλήματα της χώρας, οι Γερμανοί έθεσαν την οικονομία δεύτερη μετά τη μετανάστευση σε πρόσφατη έρευνα της δημόσιας τηλεόρασης.
Ακόμη και πριν προκύψουν τα προβλήματα με τη VW, o συνασπισμός του Σολτς είχε ήδη αποσπάσει στις δημοσκοπήσεις τα χαμηλότερα ποσοστά δημοτικότητας που έχουν καταγραφεί ποτέ για Γερμανό Καγκελάριο. Συγκριτικά, το χαμηλότερο ποσοστό που καταγράφηκε ποτέ για την Άνγκελα Μέρκελ κατά τη διάρκεια των 16 ετών της θητείας της ήταν 40%. Ο Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο προκάτοχός της, έπιασε πάτο στο 24%.
Για τον Σολτς, αυτή την Κυριακή ενδέχεται να υποστεί και νέα ήττα υπό την έννοια μιας άλλης πιθανής νίκης της ακροδεξιάς Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) σε περιφερειακές εκλογές στην Ανατολική Γερμανία, αυτή τη φορά στην πατρίδα του, το Βρανδεμβούργο. Το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) του Σολτς κυβερνά στο Βραδεμβούργο από την επανένωση της Γερμανίας.
Ωστόσο, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) προηγείται εκεί. Εάν η ακροδεξιά κερδίσει ξανά, όπως συνέβη στη Θουριγγία πριν από λίγες ημέρες, θα ισοδυναμούσε με άλλη μια αποκήρυξη της ηγεσίας Σολτς, ενισχύοντας τις εικασίες ότι ο αποδυναμωμένος συνασπισμός του δεν θα διαρκέσει μέχρι τις επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί σε ένα χρόνο από τώρα.
