Εδώ στην Ελλάδα, οι αγρότες μας περιμένουν τις πολυπόθητες βροχές για να προετοιμάσουν τα χωράφια τους για τη σπορά των χειμερινών καλλιεργειών, αλλά και για να έχουν μια πρώτη εκτίμηση του υδατικού ισοζυγίου του επόμενου έτους. Σε ολόκληρο, όμως, τον κόσμο επικρατεί αντίστοιχη καιρική αναστάτωση, αλλού με ξηρασίες, αλλού με πλημμύρες, αλλού με παρατεταμένους καύσωνες και επαναλαμβανόμενα έντονα καιρικά φαινόμενα.
Αποτέλεσμα: σοδειές να καταστρέφονται, τιμές να ανεβοκατεβαίνουν, κερδοσκόποι να καραδοκούν, τοπικές επιχειρήσεις να υποφέρουν και κάποιες να μην αντέχουν.
Στην Κεντρική Ευρώπη, φέτος ο καιρός ήταν βροχερός ήδη από το φθινόπωρο του 2023. Η συγκομιδή των λεγόμενων μεγάλων καλλιεργειών, δημητριακών, ζωοτροφών και ελαιούχων σπόρων, έγινε σε πρωτόγνωρα υγρές συνθήκες, με βρεγμένο έδαφος. Οι αποδόσεις ήταν χαμηλές ενώ η ποιότητα κατώτερη εδώ και πολλά πολλά χρόνια. Έτσι, εμφανίστηκαν αποκλίσεις συγκομιδής από τον μέσο όρο 5ετίας της τάξης 7%.
Το προφανές ήταν ότι οι ενδιαφερόμενοι αγοραστές θα έσπευδαν να αγοράσουν τουλάχιστον τις καλές ποιότητες προϊόντων, σε τιμές αρκετά συμφέρουσες για τους αγρότες. Κι όμως δεν συνέβη κάτι τέτοιο. Η μειωμένη ζήτηση σε όλα τα προϊόντα διατροφής και το ακμαίο διεθνές εμπόριο αγροτικών προϊόντων, έδιναν στους αγοραστές την βεβαιότητα ότι θα βρουν όποια στιγμή θελήσουν τις όποιες ποσότητες χρειαστούν και μάλιστα σε καλές τιμές. Έτσι οι τιμές των σιτηρών παραμένων χαμηλές και πολλές ποσότητες στα χέρια των παραγωγών. Οι επιπτώσεις στο αγροτικό εισόδημα προφανείς...
- Διαβάστε ακόμα - Η μείωση της κατανάλωσης και η κλιματική αλλαγή τα μεγάλα θέματα του κρασιού παγκοσμίως
Στην περιοχή τώρα γύρω από τις Άλπεις, συνεχείς χαλαζοπτώσεις έχουν μειώσει τόσο την ποιότητα όσο και την ποσότητα των ονομαστών μήλων που παράγονται εκεί. Το θέμα είναι ότι φέτος είναι η τέταρτη φορά την τελευταία πενταετία που παρατηρούνται εκτεταμένες χαλαζοπτώσεις. Έτσι οι αγρότες της περιοχής αναρωτιούνται πόσο μπορεί να αντέξει κανείς...
Γείτονές τους όμως, έχουν επιδοθεί σε ένα αγώνα δοκιμής νέων καλλιεργειών στην περιοχή, που πριν λίγα χρόνια θα ήταν ανήκουστες. Καλλιέργεια ροδάκινων και βερύκοκων δοκιμάζονται με σχετική επιτυχία, αλλά και μεγάλο ρίσκο, αφού ο καιρός γίνεται πιο ζεστός και λιγότερο υγρός. Τι θα συμβεί όμως εάν τα συνήθη καιρικά φαινόμενα της περιοχής επιστρέψουν έστω και για λίγο; Μπορεί το όποιο ασφαλιστικό σύστημα αλλά και οι ίδιοι οι παραγωγοί να αντέξουν μια καθολική ζημιά. Ίσως ακόμη και στο ίδιο το φυτικό κεφάλαιο;
Λίγο μακρύτερα, στην Γαλλία, ο Διεπαγγελματικός Σύνδεσμος Δαμάσκηνου, ανακοίνωσε ότι λόγω της χαλαζόπτωσης της περασμένης άνοιξης στη ζώνη καλλιέργειας, ένα ποσοστό τουλάχιστον 20% της παραγωγής δεν θα μπορέσει να διατεθεί στην αγορά του αποξηραμένου φρούτου. Το ποσοστό αυτό ήταν πέρυσι 12% και πρόπερσι 13%. Δηλαδή φέτος θα διατεθούν στην αγορά 23.000 τόνοι αποξηραμένου Γαλλικού δαμάσκηνου έναντι 28.000 πέρυσι. Κι αυτά μετά από δύο χρόνια συνεχόμενων παγετών το 2022 Κι 2022 που προκάλεσαν αντίστοιχα προβλήματα.
Να σημειωθεί ότι το αποξηραμένο δαμάσκηνο αποτελεί μια από τις διατροφικές υπερηφάνειες της Γαλλικής γαστρονομίας και μεγάλοι ζαχαροπλάστες ενεπλάκησαν πρόσφατα ενεργά στη διάσωση της τοπικής ποικιλίας η οποία κινδύνευε με εξαφάνιση. Μένει να δούμε τι θα κάνουν τώρα που καιρός είναι ένα ακόμη εμπόδιο στα φιλόδοξα σχέδιά τους.
Στην κεντρική Ευρώπη, φέτος, σημειώθηκαν πολύ χαμηλές, πάντα μέσα στα όρια του αναμενόμενου, θερμοκρασίες στην φάση της ανθοφορίας των μηλιών. Ετσι τώρα που έφτασε η συγκομιδή, η παραγωγή της Γερμανίας αναμένεται κατά 25% χαμηλότερη με κάποιες περιοχές να βρίσκονται ακόμη χαμηλότερα. Από όλες τις περιφέρειες μόνο αυτή της Ρηνανίας κατόρθωσε να πετύχει παραγωγή αντίστοιχη του μέσου όρου. Είναι πολύ νωρίς να εκτιμηθεί το ύψος της τιμής παραγωγού, αλλά κάποιοι δανειζόμενοι την εμπειρία από τα σιτηρά που αναφερθήκαμε παραπάνω φοβούνται τον απευκταίο συνδυασμό χαμηλών τιμών και καταστροφικής παραγωγής που θα μειώσει το εισόδημα των παραγωγών, ίσως και ανεπανόρθωτα, μια και η καλλιέργεια της μηλιάς απαιτεί πολύ υψηλά καλλιεργητικά έξοδα.
Στις ΗΠΑ τώρα, η περιοχή της Τζόρτζια, έπεσε θύμα του τυφώνα Helen, του τρίτου κατά σειρά τους τελευταίους 13 μήνες. Οι τοπικές αρχές σε συνεργασία με το γνωστό Πανεπιστήμιο της περιοχής εκτίμησαν το κόστος των ζημιών (έμμεσων και άμεσων) στα 6,3 δισ. δολάρια. Για να προσθέσουν στην ανακοίνωσή τους ότι αυτό έρχεται να επιβαρύνει τους αγρότες μετά τον υψηλό πληθωρισμό, τις υψηλές τιμές εφοδίων και τις χαμηλές τιμές πώλησης των προϊόντων τους. Ο τοπικός Κυβερνήτης κάλεσε μάλιστα όποιον μπορεί να προσφέρει βοήθεια στο όλο θέμα να το κάνει δεδομένης της μεγάλης σημασίας της αγροτικής παραγωγής για την περιοχή.
Σε παρόμοιο καταστροφικό μήκος κύματος και η Φλόριντα. Η καλλιέργεια των εσπεριδοειδών, αγωνίζεται να ανακάμψει μετά από τα χτυπήματα τόσο της ασθένειας greening, όσο και των ζημιών από τους τυφώνες προηγούμενων ετών, Ian και Irma. Ο πρόσφατος τυφώνα Milton, χτύπησε με σφοδρότητα πολλές περιοχές καλλιέργειας εσπεριδοειδών. Πριν την έλευση του τυφώνα αυτού, το Υπουργείο Γεωργίας είχε εκτιμήσει την επερχόμενη παραγωγή σε 15 εκατ. κιβώτια, 16% χαμηλότερα από πέρυσι, στο επίπεδο του πολύ μακρινού 1933!!! Και όλα αυτά όταν τοπικοί παραγωγοί δήλωναν στο Bloomberg πριν τον τυφώνα ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε ούτε ένα μεμονωμένο καρπό! Τώρα σκέπτονται πως θα εκμεταλλευτούν τη γη τους καλύτερα, περιλαμβανομένου του real estate... Παράλληλα οι εταιρείες παραγωγής χυμού, στρέφονται στην κάλυψη του τμήματος της αγοράς με την μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία, αφήνοντας δυσαναπλήρωτο κενό στην φτηνή άμεση κατανάλωση χυμού.
Να σημειωθεί, ότι η Φλόριντα είναι η περιοχή των ΗΠΑ με την μεγαλύτερη παραγωγή πορτοκαλιών για χυμό και δεύτερη μετά την Καλιφόρνια σε συνολική παραγωγή επιτραπέζιων και προς χυμοποίηση πορτοκαλιών. Η πρώτη παραγωγός χώρα χυμού στον κόσμο είναι η Βραζιλία, με την γνωστή εδώ και δύο χρόνια ζημιά ξήρανσης του μισού της περίπου πορτοκαλεώνα της από ασθένεια. Οι εταιρείες εμφιάλωσης χυμού σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν επιδοθεί σε ένα διαρκή αγώνα δρόμου να εξασφαλίσουν τις ποσότητες που χρειάζονται σε μικρή επιτυχία. Ήδη, στα μπουκάλια των ψυγείων η κυρίαρχη θέση του πορτοκαλιού αντικαθίσταται από άλλα φρούτα και λαχανικά, όπως το καρότο και τα μήλα.
Στο γειτονικό τους Μεξικό, η κατάσταση είναι μικτή. Ενώ η κεντρικές περιοχές είναι σχεδόν πλημμυρισμένες από τις πολλές βροχές, στο βορά οι περιοχές όπου καλλιεργούνται λαχανικά για εξαγωγή στις ΗΠΑ, δεν έχει βρέξει καθόλου. Τα υδάτινα αποθέματα εκεί για όλες τις χρήσεις έχουν μειωθείς στο 25% των συνήθων! Έτσι όλοι στην περιοχή βλέποντας την πορεία της καλλιέργειας, εκτιμούν ότι τουλάχιστον για την έναρξη της περιόδου εμπορίας τον ερχόμενο Δεκέμβριο οι τιμές θα είναι αισθητά υψηλότερες από τις συνήθεις.
- Διαβάστε ακόμα - Διαμετρικά αντίθετες απόψεις Χάρις - Τραμπ για την αγροτική Αμερική
Και μια ο λόγος για την Βραζιλία, ας επισημάνουμε ότι οι φετινές Mega fires έγιναν στην ευρύτερη περιοχή του Sao Paulo, στην καρδιά της καλλιέργειας του Lime. Στάχτη σκέπασε μέρος από τις καλλιέργειες, επιβαρύνοντας την όλη προβληματική κατάσταση καταστροφής που προαναφέρθηκε. Έντρομοι κάτοικοι, αναρωτιούνται εάν έχουν μέλλον στην ήδη άνυδρη περιοχή τους, με τις προβλέψεις να μιλούν για +6 βαθμούς Κελσίου και πάνω από 150 ημέρες καύσωνα το χρόνο μέχρι το 2050!
Αλλάζοντας τώρα ήπειρο, πριν λίγες ημέρες τα ειδησεογραφικά πρακτορεία μας έστειλαν φωτογραφίες από την μακρινή Νότια Αφρική, πολύ μεγάλο τροφοδότη του διεθνούς εμπορίου ειδών διατροφής, με το όψιμο χιόνι να σκεπάζει τα πάντα. Την ειδιλειακή αυτή εικόνα, σκοτεινιάζει το γεγονός οτι οι μηλιές ήταν ανθισμένες και οι ζημιές προφανείς, άγνωστο ακόμη πόσο μεγάλες. Το χιόνι, διαδέχθηκε μεγάλη βροχόπτωση, φέρνοντας 50 mm βροχής περισσότερα από ένα μέσο Σεπτέμβρη, επιβεβαιώνοντας τους φόβους των αγροτών ότι το μήνα αυτό μπορεί να συμβεί το οτιδήποτε.
Στη βόρεια πλευρά τώρα της Αφρικανικής Ηπείρου, στο Μαρόκο, η ξηρασία απειλή την συγκομιδή ακόμη και του γνωστού για τις ξηροθερμικές του προτιμήσεις άγριου δενδρολίβανου!!! Η Κυβέρνηση, αποφάσισε ότι σε κάποιες περιοχές της χώρας δεν θα επιτραπεί η συγκομιδή του άγριου αυτού θησαυρού, ώστε να μην κινδυνεύσει η ίδια η χλωρίδα της περιοχής. Είναι άγνωστο πόσες οικογένειες θα βρεθούν χωρίς εισόδημα από την εξέλιξη αυτή... Σε κάθε πάντως περίπτωση, γεννάται ένας συνειρμός, κατά πόσο θα μπορέσει το Μαρόκο να εξελιχθεί σε βασικό προμηθευτή φρέσκων αγροτικών προϊόντων της Ευρωπαϊκής αγοράς, με βάση τις πρόσφατες κρατικές συμφωνίες αλλά και επενδύσεις ευρωπαϊκών κεφαλαίων στην περιοχή. Μείζον θέμα, που δεν μοιάζει να απασχολεί την Ευρωπαϊκή πλευρά, που τελευταία κόπτεται για την διατροφική της ασφάλεια.
Για να κλείσουμε τον μεγάλο αυτόν περίπατο στον κόσμο να επισημάνουμε ότι σε αρκετές περιπτώσεις στην Κρήτη, έχουν αρχίσει να ξεραίνονται οι ίδιες οι ελιές όχι μόνο ο καρπός τους λόγω έλλειψης νερού. Δεδομένου ότι δεν αναμένεται βροχόπτωση το προβλέψιμο προσεχές διάστημα, η κατάσταση μάλλον θα επιδεινωθεί.
Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν περιπτωσιολογίες και να υπάρξει κριτική ότι σε κάποιες άλλες περιοχές του πλανήτη τα πράγματα βαίνουν καλώς και λόγω του εμπορίου δεν θα λείψει τίποτα από το τραπέζι μας. Ακόμη κι εάν είναι έτσι, που οι τιμές στο ράφι λένε ότι μάλλον δεν είναι έτσι, καλό είναι να επισημάνουμε ότι οι ζημιές αυτές που συμβαίνουν σε μεγάλη έκταση και ένταση προκαλούν πολλές ανωμαλίες, με κυριότερη την έξοδο από το αγροτικό επάγγελμα ανθρώπων που συνεισφέρουν στο παγκόσμιο διατροφικό ισοζύγιο και που δύσκολα αντικαθίστανται. Όταν τα κτήματα στην Φλόριντα πουληθούν για σπίτια, οι ελιές στις δύσκολες περιοχές στην Κρήτης εγκαταλειφθούν, οι αγρότες στη Γερμανία μη μπορώντας να πληρώσουν τις μεγάλες δόσεις των δανείων τους αλλάξουν επάγγελμα, το Μεξικό σταματήσει να αποτελεί τροφοδότη της Αμερικάνικης αγοράς λαχανικών και... η Βραζιλία μας αναγκάσει να κόψουμε το Mohito λόγω έλλειψης lime (έτσι για να αλλάξουμε λίγο το καταθλιπτικό κλίμα), τότε, στην επόμενη φάση που οι σημερινές ευνοημένες περιοχές πάθουν με τη σειρά τους ζημιά, δεν θα υπάρχει χείρα βοήθειας από αυτές που σήμερα βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα, αφού οι αγρότες και οι υποδομές τους είτε θα έχουν εγκαταλειφθεί είτε θα παράγουν λιγότερα.
Το διατροφικό σύστημα έχει σήμερα δομηθεί στη βάση της παγκοσμιοποίησης, τόσο για τις καλές στιγμές όσο και για τις κακές. Και με τις πρώτες όλα καλά, όταν όμως αρχίσουν οι ελλείψεις σε παγκόσμια κλίμακα, όπως τώρα του χυμού πορτοκαλιού, τότε τα περιθώρια αντίδρασης θα είναι πολύ μικρά, έως και ανύπαρκτα, ειδικά εάν πρόκειται για συνδυασμό καιρού και ασθενειών.
Όλα αυτά δεν τα αναφέραμε για να τρέξετε να καθαρίσετε το υπόγειο του σπιτιού σας και να αρχίσετε να αποταμιεύετε ξηρά τροφή ή να μάθετε πως καλλιεργούνται μαρούλια με τεχνητό φως! Χρειάζεται όμως να είμαστε όλοι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουμε τις παραξενιές της νέας διατροφικής πραγματικότητας. Όπως φέτος μειώθηκε η κατανάλωση του ελαιολάδου κατά ίσως και 40% λόγω της μεγάλης αύξησης τιμής για κλιματικούς λόγους, έτσι μεθαύριο θα κληθούμε να μειώσουμε ή και αποχωριστούμε άλλα αγαπημένα μας προϊόντα όπως πιθανόν ο χυμός πορτοκαλιού ή ακόμη και το ίδιο το πορτοκάλι, κάτι που για εμάς τους Έλληνες μας φαίνεται εξωπραγματικό.
Κάπως έτσι όμως δεν μας φαινόταν και φαγητό χωρίς ελαιόλαδο;;;
