Είναι μια φράση που ήδη έχει βρει περίοπτη θέση στα βιβλία της ευρωπαϊκής, αλλά και της… τραπεζικής ιστορίας. Ήταν καλοκαίρι του 2012, εν τω μέσω της μεγάλης χρηματοπιστωτικής κρίσης όταν η ιταλική οικονομία κλυδωνιζόταν και μπήκε στο στόχαστρο των «αγορών». Ο φόβος ότι ο «μεγάλος ασθενής του Νότου» δεν θα μπορούσε να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της κορυφώθηκε.
Ο Ιταλός Μάριο Ντράγκι, που τότε μετρούσε μερικούς μήνες μόνο στην θέση του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, είχε πει το ιστορικό «whatever it takes» και μάλιστα από το Λονδίνο όπου είχε τύχει να βρεθεί εκείνες τις κρίσιμες μέρες. Δεσμευόταν δηλαδή να κάνει «οτιδήποτε χρειαστεί» για να προστατεύσει το ευρώ. Ήταν μια δήλωση-προειδοποίηση προς τους κερδοσκόπους, αλλά και μια σημαντική πολιτική παρακαταθήκη που δεν προκάλεσε λίγες αντιδράσεις αφού πολλοί τον κατηγόρησαν ότι είχε υπερβεί τις αρμοδιότητές του.
«Δανειστής Εσχάτης Ανάγκης»
Η ΕΚΤ αυτοπροσδιορίστηκε έτσι ως «Δανειστής Εσχάτης Ανάγκης» για να αποτρέψει τον αποκλεισμό της Ιταλίας από τις διεθνείς χρηματαγορές και τα χειρότερα αποτράπηκαν. Ο Μισέλ Μπαρνιέ, ένας πολιτικός με μακρά θητεία στην ευρωπαϊκή γραφειοκρατία φυσικά και τα γνώριζε όλα αυτά, όταν λίγο πριν την καταψήφιση του προϋπολογισμού της ατυχούς κυβέρνησής του των λίγων εβδομάδων, ζωγράφιζε με τα πιο μελανά χρώματα τις πιθανές επιπτώσεις αυτού που τελικά δεν απέφυγε. Προτίμησε βεβαίως να αναφερθεί στην πολύ μικρότερης βαρύτητας, ως ποσοστό της οικονομίας της Ευρωζώνης, οικονομία της Ελλάδας όταν απείλησε με θύελλες και καταιγίδες την Γαλλία, όχι τόσο γιατί πράγματι υπολόγιζε σε κάτι τέτοιο, αλλά κυρίως γιατί ήλπιζε να διασωθεί ο ίδιος κινδυνολογώντας.
Η πρόταση Μπαρνιέ καταψηφίστηκε, ο ίδιος παραιτήθηκε, αλλά καμιά θύελλα δεν ακολούθησε. Αντιθέτως, λίγες ώρες μετά τα επιτόκια των γαλλικών ομολόγων υποχωρούσαν, προς ανακούφιση των Γάλλων τραπεζιτών, αλλά προφανώς και του προέδρου Μακρόν. Πολλοί αναλυτές διέβλεψαν πίσω από αυτή την απάθεια των αγορών όχι μόνο το γεγονός ότι η εξέλιξη ήταν προδιαγεγραμμένη, αλλά και την ασφάλεια που δίνει η ανάμνηση εκείνης της αποφασιστικότητας του Ντράγκι.
Οι εφιάλτες της Λαγκάρντ
Μοιάζει με χιούμορ της ιστορίας. Τότε ήταν η απειλή κατάρρευσης της ιταλικής οικονομίας με έναν Ιταλό στο τιμόνι της ΕΚΤ. Σήμερα που κάποιοι διακινούν σενάρια για απειλητικούς κλυδωνισμούς της γαλλικής οικονομίας, κουμάντο στην Φρανκφούρτη κάνει μια Γαλλίδα. Η Κριστίν Λαγκάρντ δεν χρειάστηκε να κάνει κάποιου είδους δημόσια τοποθέτηση αναλόγου περιεχομένου τις τελευταίες εβδομάδες. Αλλά ως έμπειρη του χώρου γνωρίζει το βάρος που κουβαλά. Και έχει κάθε λόγο να ανησυχεί για το ενδεχόμενο να υποχρεωθεί να ακολουθήσει τα χνάρια του Ντράγκι, και κυρίως να χρειαστεί να υλοποιήσει αυτή την ιστορική δέσμευση του «whatever it takes».
Η κυβέρνηση του Φρανσουά Μπαϊρού, που διαδέχτηκε εκείνη του Μπαρνιέ, ουσιαστικά προτείνει ανάλογα βήματα με την προηγούμενη, την ώρα που το δημόσιο χρέος της Γαλλίας έχει φτάσει στο 112% του ΑΕΠ, το ετήσιο έλλειμα το 6% και η πρόβλεψη για το 2025 - αν δεν αλλάξει κάτι - είναι στο 6,3%. Θεωρείται μάλλον απίθανο ο φιλόδοξος φίλος του προέδρου της Γαλλίας, που κλήθηκε τώρα να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά, να μακροημερεύσει σε αυτή τη θέση και να καταφέρει να βάλει τη Γαλλία σε μια πορεία βελτίωσης των δημοσιονομικών της.Την ίδια ώρα η κοινωνία βράζει και οι Βρυξέλλες απειλούν με μέτρα εξαιτίας υπερβολικών ελλειμάτων. Η πολιτική και οικονομική αστάθεια αναμένεται να συνεχιστεί και αυτό υπογραμμίζει το πόσο ριψοκίνδυνες, αν όχι εγκληματικές τελικά ήταν οι επιλογές Μακρόν από το καλοκαίρι και μετά.
Το 2025 δεν είναι 2012
Αυτό σημαίνει σε απλά… γαλλικά ότι αν η κρίση συνεχιστεί στη Γαλλία, ίσως κάποια στιγμή οι αγορές αποφασίσουν να τεστάρουν την υπόσχεση Ντράγκι στην πράξη. Θα μπορεί να αρνηθεί η Λαγκάρντ στους Γάλλους, αυτό που δεν γινόταν να αρνηθεί ο Ντράγκι στους Ιταλούς; Το ρίσκο για την πρώτη τραπεζίτρια της Ευρώπης μοιάζει τώρα ακόμα πιο μεγάλο.
Το 2025 διαφέρει άλλωστε πολύ από το 2012. Τότε στις ΗΠΑ υπήρχε με τον Μπαράκ Ομπάμα ένας πρόεδρος που έδειχνε έμπρακτα να επιθυμεί την συνοχή της Ευρώπης. Τώρα υπάρχει ο Τραμπ, που όχι μόνο δεν δείχνει να νοιάζεται για την Ευρώπη, αλλά την απειλεί και με εμπορικούς πολέμους. Τότε η γερμανική οικονομία ήταν ισχυρή και λειτουργούσε ως «ατμομηχανή», έστω και αν όχι για όλες τις χώρες της Ευρωζώνης. Τώρα η Γερμανία οικονομικά είναι σε λήθαργο και πολιτικά σε κατάσταση πανικού. Τότε η Βρετανία ανήκε ακόμα στην ΕΕ. Τότε οι αμυντικές-στρατιωτικές δαπάνες δεν ρουφούσαν τόσο αχόρταγα ένα ολοένα και μεγαλύτερο μέρος των δημόσιων δαπανών. Τώρα η Ευρώπη κοιμάται και ξυπνάει με το μυαλό της σε έναν πόλεμο.
Όλα αυτά δείχνουν ότι τελικά και οι δυνατότητες του «έσχατου δανειστή» μπορεί να μην είναι τόσο απεριόριστες όσο φάνταζαν άλλοτε ή όσο προσπάθησαν να πείσουν τα λόγια του Ιταλού πολιτικού - τραπεζίτη ότι είναι. Το αδιέξοδο προς το οποίο μοιάζει να κινείται η Γαλλία, μπορεί να μετατραπεί σε αδιέξοδο και για τη Λαγκάρντ. Δηλαδή αδιέξοδο και για την Ευρώπη. Και ο Μακρόν να περάσει στην ιστορία, όχι όπως επιθυμούσε, δηλαδή ως αυτός που αναμόρφωσε την Ευρώπη, αλλά ως αυτός που την ξεχαρβάλωσε.
Πηγή: Deutsche Welle
