Αλλαγές στον τρόπο και στη λογική των επιδοτήσεων στα προγράμματα «Εξοικονομώ» δρομολογεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αστοχίες που σημειώθηκαν στις προηγούμενες δράσεις, οι οποίες οδήγησαν σε δυσαρέσκεια και καθυστερήσεις στην εκταμίευση των χρημάτων και την ολοκλήρωση των έργων.
Πλέον, προωθείται μια επενδυτική κουλτούρα στους πολίτες και τις επιχειρήσεις με στόχο να μην εστιάζουν αποκλειστικά στις επιδοτήσεις για παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης ενώ εξετάζονται τρόποι βελτιστοποίησης διάθεσης των πόρων.
Όπως είναι γνωστό, τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν θα υπάρχουν τα επόμενα χρόνια ενώ η νέα προγραμματική περίοδος για το ΕΣΠΑ ξεκινάει το 2028. Ταυτόχρονα, οι διαθέσιμοι πόροι για επιδοτήσεις δεν επαρκούν σε καμία περίπτωση για την υλοποίηση των μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεων που απαιτούνται για την ενεργειακή αναβάθμιση του πεπαλαιωμένου κτιριακού αποθέματος της χώρας.
Στο σχεδιασμό των νέων προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης θα ληφθούν υπ’ όψιν και οι ιδιαιτερότητες της Ελλάδας, οι οποίες καθιστούν δύσκολη εξίσωση τη βελτιστοποίηση της χρήσης των διαθέσιμων οικονομικών μέσων.
Μιλώντας σε εκδήλωση για τα προγράμματα εξοικονόμησης τη Δευτέρα ο ΥΠΕΝ, Θόδωρος Σκυλακάκης, υπογράμμισε ότι η άσκηση της εξοικονόμησης ενέργειας για την Ελλάδα αποτελεί μια δύσκολη υπόθεση καθώς αφορά σε πολλές διαφορετικές γεωγραφικές ζώνες, με διαφορετικές ενεργειακές ανάγκες και σε πολλά κτίρια με διαφορετική χρήση (κύρια κατοικία, δεύτερη κατοικία κλπ) ενώ υπάρχει μεγάλος αριθμός οικημάτων που δεν χρησιμοποιείται τα οποία έχουν διαφορετικό ενεργειακό προφίλ από τα κτίρια που χρησιμοποιούνται όλο τον χρόνο.
Ο υπουργός εξήγησε ότι παρατηρείται μεγάλη διαφορά στις ενεργειακές ανάγκες μεταξύ μιας θερμής και μιας ψυχρής περιοχής (απαιτείται 16 φορές περισσότερη ενέργεια) ενώ ταυτόχρονα, στη χώρα μας, υπάρχουν 4,3 εκατομμύρια νοικοκυριά και επομένως απαιτούνται πόροι για να αναβαθμιστούν ενεργειακά 4,3 εκατομμύρια κατοικίες την ώρα που ένα πρόγραμμα «Εξοικονομώ» καλύπτει 20.000-30.000 κατοικίες. Ως εκ τούτου, οι ευρωπαϊκοί πόροι δεν επαρκούν για να καλύψουν την επιδότηση 4,3 εκατομμυρίων κατοικιών.
«Με βάση αυτή τη λογική, τα χρήματα θα πρέπει να κατευθυνθούν εκεί που θα είναι πιο αποτελεσματική η παρέμβαση», τόνισε ο κ. Σκυλακάκης. Στο ίδιο πλαίσιο, τα νοικοκυριά θα πρέπει να αποκτήσουν επενδυτική κουλτούρα και να αυξηθούν τα προγράμματα μέσω μακροχρόνιου δανεισμού.
«Εκτός από την αλλαγή της κουλτούρας στο εσωτερικό της χώρας, βασική παράμετρος επιτυχίας των ενεργειακών πολιτικών είναι και η οριοθέτηση ρεαλιστικών στόχων από την πλευρά της ΕΕ», συνέχισε ο υπουργός. Η κλιματική κρίση εγείρει ένα πολιτικό πρόβλημα το οποίο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί: τις διαφορετικές πολιτικές στα διαφορετικά σημεία του πλανήτη.
«Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Ευρώπη θα πρέπει να πορευθεί χωρίς να είναι σίγουρο ότι θα ακολουθήσει και ο υπόλοιπος κόσμος», είπε ο υπουργός και πρόσθεσε ότι θα πρέπει να φέρουμε αποτελέσματα με το μικρότερο δυνατό κόστος και να μην δίνεται έμφαση σε υπερβολικά λεπτομερείς στόχους.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν αυτά τα δεδομένα, στον επόμενο κύκλο των προγραμμάτων σχεδιάζεται να μειωθεί το ύψος της επιδότησης για να καλυφθούν περισσότεροι δικαιούχοι και να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα, σύμφωνα με την ηγεσία του ΥΠΕΝ.
Εξηγώντας περαιτέρω, ο Γενικός Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης, τα προηγούμενα «Εξοικονομώ» χαρακτηρίζονταν από υπερβολική γραφειοκρατία και καθυστερήσεις προκαλώντας δυσαρέσκεια. Με βάση αυτή τη λογική, σχεδιάζονται αλλαγές στα νέα «Εξοικονομώ» οι οποίες θα επιφέρουν εξοικονόμηση πόρων. Τέτοιες αλλαγές είναι να εκχωρείται η γραφειοκρατία στον ιδιωτικό τομέα και στα νέα προγράμματα να συμμετέχουν και οι εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών (ESCO) με συμβόλαια ενεργειακής εξοικονόμησης.
Γιατί καθυστέρησε η υλοποίηση των προηγούμενων «Εξοικονομώ»
Όπως είναι γνωστό, τόσο το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» του 2021 όσο και του 2023 καταγράφουν καθυστερήσεις λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων.
Όπως εξήγησε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, οι καθυστερήσεις στα προηγούμενα «Εξοικονομώ» δεν αφορούσαν στη διαθεσιμότητα των πόρων αλλά στις διαδικασίες οι οποίες αποτελούν κομμάτι ευρωπαϊκών προγραμμάτων που προβλέπουν αυστηρούς ελέγχους και έχουν σχεδιαστεί με τυποποίηση προϊόντων, μία πρόβλεψη η οποία έχει αφαιρεθεί στα επόμενα προγράμματα. Παράλληλα, υπήρχε μια αντίληψη στην αγορά ότι δεν θα πραγματοποιούνταν έλεγχοι, κάτι που πήγε πίσω τις αιτήσεις.
«Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω και να αλλάξουμε τους κανόνες του 2021 ή του 2023 αλλά στα καινούρια προγράμματα έχουν αφαιρεθεί οι διαδικασίες αυτές, ελαχιστοποιήσαμε την διάδραση μεταξύ εκείνου που υλοποιεί (μηχανικός κλπ) και του αξιολογητή», σημείωσε ο κ. Σκυλακάκης.
Στο ίδιο πνεύμα, ο κ. Αϊβαλιώτης, επεσήμανε ότι αξιοποιούνται πλέον η εμπειρία από τα προηγούμενα προγράμματα αλλά και τα νέα δεδομένα. Για παράδειγμα, υπήρχαν προγράμματα που επιδοτούσαν τις μπαταρίες αλλά τώρα το κόστος τους έχει μειωθεί και για αυτό τα συστήματα αποθήκευσης έχουν μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον. Από την άλλη, υπάρχουν ακριβότερα συστήματα αποθήκευσης όπως είναι η αντλησιοταμίευση και τα χρήματα για την αποθήκευση θα ήταν πιο αποδοτικό να κατευθυνθούν εκεί.
