«Είναι καιρός να στραφούμε στη δράση» καθώς «το παράθυρο ευκαιρίας είναι στενό. Η ΕΕ πρέπει να επιλέξει να ενεργήσει από κοινού για ένα μέλλον βιώσιμης ευημερίας για όλους ή να αποδεχτεί τη διαίρεση και την οικονομική παρακμή. Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και τους κοινωνικούς εταίρους να εγκρίνουν την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας και να συμβάλουν ενεργά στην υλοποίηση των πρωτοβουλιών που περιέχει» επισημαίνει η Επιτροπή στην Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας που ανακοίνωσε η πρόεδρος Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.
Η ανακοίνωση 27 σελίδων βασίζεται στο πόρισμα Ντράγκι αλλά δεν εξειδικεύει. Δεν μιλά ξεκάθαρα για νέο χρήμα αλλά χαράσσει «μια πυξίδα που θα καθοδηγεί τις εργασίες τα επόμενα πέντε χρόνια και απαριθμεί δράσεις προτεραιότητας για την αναζωπύρωση του οικονομικού δυναμισμού στην Ευρώπη». Ωστόσο προτείνει αύξηση των πόρων για την καινοτομία για να μειωθεί το χάσμα με ΗΠΑ και Κίνα, αλλαγές στην πολιτική εξαγορών συγχωνεύσεων, νέο Ταμείο Ανταγωνιστικότητας, αλλά και ενίσχυση του ρόλου της ΕΤΕπ και μείωση γραφειοκρατίας στην επιχειρηματικότητα. Δέχεται το επενδυτικό κενό των 800 εκατ. Ετησίως αλλά και μιλά για αναδιάρθρωση στην δομή των επιδοτήσεων της ΕΕ.
«Η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει επειγόντως τα μακροχρόνια εμπόδια και τις διαρθρωτικές αδυναμίες που την εμποδίζουν. Για περισσότερες από δύο δεκαετίες, η Ευρώπη δεν συμβαδίζει με άλλες μεγάλες οικονομίες, λόγω ενός επίμονου χάσματος στην αύξηση της παραγωγικότητας» αναφέρεται. Έτσι, «για να διασφαλιστεί το μέλλον της ΕΕ ως οικονομική δύναμη, επενδυτικός προορισμός και μεταποιητικό κέντρο, απαιτείται επειγόντως μια αποφασιστική ευρωπαϊκή απάντηση. Αυτό που διακυβεύεται για την Ευρώπη δεν είναι μόνο η οικονομική ανάπτυξη, αλλά το μέλλον του μοντέλου της».
«Η Ευρώπη έχει πολλά οικονομικά πλεονεκτήματα, αλλά πρέπει να δράσει τώρα για να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της και να εξασφαλίσει την ευημερία της» επισημαίνεται. Διαθέτει όλα τον πλούτο για να ηγηθεί στην παγκόσμια οικονομία του αύριο και «έχει επιδείξει μια αξιοσημείωτη ικανότητα να ανταποκρίνεται σε μια σειρά κρίσεων. Έχει αντέξει την πανδημία και το ενεργειακό σοκ που προκλήθηκε από τον ενεργειακό εκβιασμό της Ρωσίας. Έχει σημειώσει απτή πρόοδο στη δίδυμη ψηφιακή και πράσινη μετάβασή της και εισήγαγε νέες πολιτικές και νέα χρηματοδοτικά μέσα για να διατηρήσει την ανάκαμψη και να αυξήσει την οικονομική ανάπτυξη».
Ωστόσο, η Επιτροπή επισημαίνει πως το έργο απαιτεί τη συμφωνία όλων «Η ανταγωνιστικότητα δεν αποτελεί ευθύνη μόνο σε επίπεδο της ΕΕ. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, οι εθνικές κυβερνήσεις, οι περιφερειακές αρχές, καθώς και οι εταιρείες, πρέπει να λάβουν μέτρα για να ανταποκριθούν στην πρόκληση, συνεργαζόμενοι σε μια κοινή προσπάθεια και δεσμευόμενοι σε συνεργασία σε ένα νέο επίπεδο» αναφέρει. Κατά την υλοποίηση αυτής της ατζέντας, η Επιτροπή επισημαίνει πως θα συνεργαστεί με 26 ενδιαφερόμενους φορείς σε στενές και τακτικές διαβουλεύσεις, για τον εντοπισμό τομέων προτεραιότητας που προκαλούν ανησυχία και την εξεύρεση λύσεων για τη διευκόλυνση των επιχειρηματικών συνθηκών.
Τι προτείνεται ανά πεδίο
Στο χρηματοδοτικό πεδίο αναφέρεται πως η ΕΕ αντιμετωπίζει τεράστιες χρηματοδοτικές ανάγκες για να επιτύχει τους ήδη συμφωνημένους στόχους της. Η καινοτομία, η καθαρή μετάβαση, η ψηφιακή και η τεχνολογική διάδοση στους οικονομικούς τομείς συνεπάγονται πολύ υψηλό κόστος. Τα κράτη μέλη έχουν δεσμευτεί για ποσοτικούς στόχους για τις ΑΠΕ, για αύξηση των δαπανών Ε&Α στο 3% του ΑΕΠ, για αύξηση των αμυντικών δαπανών τουλάχιστον στο 2% του ΑΕΠ (μέλη του ΝΑΤΟ) και για αναβάθμιση της ψηφιακής υποδομής της ΕΕ.
Επισημαίνει πως «η έκθεση Draghi υπολογίζει τις πρόσθετες επενδυτικές ανάγκες στην Ευρώπη σε 750-800 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως έως το 2030, πράγμα που σημαίνει ότι ο συνολικός ρυθμός επενδύσεων προς ΑΕΠ της ΕΕ θα πρέπει να αυξάνεται κατά περίπου 5% του ΑΕΠ της ΕΕ ετησίως, για να φτάσει στα τελευταία επίπεδα παρατηρήθηκαν τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. «Η διασφάλιση επαρκών δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων είναι ζωτικής σημασίας για την τόνωση της αύξησης της παραγωγικότητας και την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την καινοτομία, την κλιματική ουδετερότητα και την άμυνα. Μια τόσο μεγάλης κλίμακας προσπάθεια απαιτεί η ΕΕ και τα κράτη μέλη της να γίνουν πολύ καλύτερα στην κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων, μεταξύ άλλων από θεσμικούς επενδυτές, και στη χρήση της δημόσιας χρηματοδότησης με πιο εστιασμένο και στοχευμένο τρόπο». Αναφέρει επίσης πως ενώ πολλές εταιρείες απαιτούν επιχειρηματικά κεφάλαια και επενδύσεις σε ίδια κεφάλαια για να ευδοκιμήσουν, η ΕΕ εξαρτάται υπερβολικά από τη χρηματοδότηση τραπεζικού χρέους
Ως βήματα αναφέρει την ενίσχυση των κεφαλαιαγορών. «Πρέπει να ξεπεραστούν οι μακροχρόνιοι δισταγμοί και η Επιτροπή θα παρουσιάσει το 2025 μια στρατηγική για μια ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων» επισημαίνεται. Αλλά και μέτρα για τις τράπεζες (που θα ωφελήσουν ιδιαίτερα τον δανεισμό των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ) και για την ενίσχυση της ΕΤΕπ.
Επίσης ανοίγει το θέμα για την σε βάθος αναθεώρηση των κοινοτικών κονδυλίων (και τύπου ΕΣΠΑ και ΚΑΠ). Αναφέρει πως το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο «θα είναι μια ευκαιρία να προχωρήσουμε περαιτέρω και να επανεξετάσουμε τη δομή και την κατανομή του προϋπολογισμού της ΕΕ για την υποστήριξη των προτεραιοτήτων ανταγωνιστικότητας». Σε αυτό θα ενταχθεί και το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας που αναγγέλθηκε. Δεν γίνεται λόγος για νέο Ταμείο Ανάκαμψης.
Οι δράσεις για καινοτομία, γραφειοκρατία, επενδύσεις
Στο κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προτείνονται μια σειρά από δράσεις που βασίζονται στους τρεις βασικούς πυλώνες για τη ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ:
Πρώτος πυλώνας είναι η μείωση του «κενού καινοτομίας» που χωρίζει την ΕΕ με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Για αυτό ενισχύεται η υποστήριξη προς την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρήσεων. «Καθώς οι καινοτόμες επιχειρήσεις θα αυξάνονται στην Ευρώπη, η ΕΕ θα κάνει ότι είναι δυνατό για να διασφαλίσει ότι θα έχουν την χρηματοδότηση που χρειάζονται», σημειώνεται στη κείμενο. Στη πλαίσιο αυτό αναμένεται να αναπτυχθούν ειδικές στρατηγικές για την Τεχνητή Νοημοσύνη, την Έρευνα και την Καινοτομία, τη Βιοτεχνολογία. Παράλληλα προωθείται η δημιουργία «Ταμείου Ανταγωνιστικότητας» στην επόμενη προγραμματική περίοδο της ΕΕ και η επέκταση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΙΒ) για την ενίσχυση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, σε συνεργασία και με ιδιωτικά κεφάλαια.
Παράλληλα προωθούνται αλλαγές στην κατευθυντήριες οδηγίες για τον έλεγχο των οριζοντίων συγχωνεύσεων στην ΕΕ που θεωρείται ότι αποτρέπουν τη δημιουργία «ευρωπαϊκών πρωταθλητών» σε κλάδους αιχμή αλλά και η δημιουργία ενός κοινού πλαισίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την υλοποίηση επενδύσεων και το επιχειρείν, που θα μειώσει σημαντικά την γραφειοκρατία.
H Eυρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει ένα νέο νομικό καθεστώς που θα απλοποιήσει τους κανόνες της ΕΕ συμπεριλαμβανομένων των σχετικών πτυχών του εταιρικού δικαίου, της αφερεγγυότητας, του εργατικού και φορολογικού δικαίου, και θα μειώσει το κόστος της επιχειρηματικής αποτυχίας. Αυτό θα επιτρέψει στις καινοτόμες εταιρείες να επωφεληθούν από ένα ενιαίο σύνολο κανόνων όπου κι αν επενδύουν και δραστηριοποιούνται στην ενιαία αγορά.
Δεύτερος πυλώνας είναι η απανθρακοποίηση και η βιώσιμη οικονομία. Στο πλαίσιο αυτό προωθείται αλλαγή στο θεσμικό πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων αλλά και στις ρυθμιστικές υποχρεώσεις των επιχειρήσεων, χωρίς ωστόσο να αλλάζουν οι στόχοι για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής που έχει θέσει η ΕΕ.
Τρίτος πυλώνας είναι η μείωση των εξαρτήσεων και η ενίσχυση της ασφάλειας στην ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό προτείνονται πρωτοβουλείες για την κοινή αγορά κρίσιμων πρώτων υλών από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλαγές στις οδηγίες για τις προμήθειες του δημοσίου τομέα, και η χάραξη νέας στρατηγικής εσωτερικής ασφάλειας. Παράλληλα το βάρος πέφτει και στις διεθνείς εμπορικές συνεργασίες της ΕΕ.
