Η αναθεώρηση της εμπορικής πολιτικής του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, δεν έχει βάλει μόνο στο στόχαστρο συγκεκριμένους ευρωπαϊκούς κλάδους οι οποίοι απειλούνται με δασμούς αλλά και τους κανονισμούς για το ESG που θα ισχύουν στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και σε τρίτους που συναλλάσσονται μαζί τους. Τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβέρνησης κριτήρια δεν έχουν τύχει ιδιαίτερα θερμής υποδοχής στην αμερικανική πολιτική και το ίδιο συμβαίνει και με την Πράσινη Συμφωνία.
Ήδη το ενδιαφέρον στην αμερικανική αγορά βαίνει μειούμενο ενώ ενδεικτική είναι η δήλωση του Χάουαρντ Λούτνικ, του πρωταγωνιστή της επιθετικής εμπορικής πολιτικής του Τραμπ, ο οποίος πριν από λίγες ημέρες, κατά τη διάρκεια ακρόασης τη Γερουσία είπε ότι η Οδηγία για την Εταιρική Δέουσα Επιμέλεια όσον αφορά στη βιωσιμότητα (CSDDD) επιφέρει «σημαντικά βάρη» στις αμερικανικές εταιρείες. Μάλιστα, αποκάλυψε ότι η κυβέρνηση Τραμπ διερευνά τη χρήση «εμπορικών εργαλείων» για να απωθήσει τους κανονισμούς ESG της ΕΕ.
Η κίνηση αυτή ανοίγει ένα ακόμη κεφάλαιο στη δασμολογική επίθεση κατά της Ευρώπης και μειώνει περαιτέρω τις ελπίδες που απομένουν για τη διάσωση των οδηγιών που ψηφίστηκαν πριν από λίγους μήνες (τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ήδη σκεφτεί να μετριάσει).
Γιατί οι ΗΠΑ αρνούνται να συμμορφωθούν με τους ευρωπαϊκούς νόμους
Το CSDDD, στο οποίο ο επικεφαλής του Υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ αντιτάχθηκε σθεναρά, δεν είχε ποτέ ελπίδες να ταυτιστεί με τις αμερικανικές πολυεθνικές. Ο κανονισμός απαιτεί από τις εταιρείες να διασφαλίζουν —με κυρώσεις έως και 5% του κύκλου εργασιών εάν δεν το επιτύχουν— ότι ολόκληρη η αλυσίδα αξίας, συμμορφώνεται με τα κριτήρια ESG που υποδεικνύονται από την ΕΕ και να εφαρμόζουν σχέδια για μετάβαση σε μια οικονομία ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα. Κατ’ επέκταση, εάν μια αμερικανική εταιρεία θέλει να πουλήσει στην Ευρώπη, πρέπει να διασφαλίσει ότι η αλυσίδα εφοδιασμού της είναι απαλλαγμένη από παιδική εργασία, εκμετάλλευση εργαζομένων, περιβαλλοντική ζημιά και διακρίσεις λόγω φύλου. Προχωρώντας ένα βήμα παρακάτω, η οδηγία για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας (CSRD) προσθέτει περαιτέρω απαιτήσεις για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη, επιβάλλοντας αυστηρές υποχρεώσεις αναφοράς βιωσιμότητας σε εκείνες με έσοδα άνω των 150 εκατομμυρίων δολαρίων ή όσες διαθέτουν θυγατρικές και υποκαταστήματα.
Ο στόχος είναι σαφής: να ενθαρρυνθούν οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ευρωπαϊκή αγορά να σέβονται περισσότερο τα πράσινα κριτήρια και τα κριτήρια βιωσιμότητας. Η κίνηση αυτή από την πλευρά της αμερικανικής κυβέρνησης έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στην ευρωπαϊκή αγορά, με πολλούς αναλυτές και εκπροσώπους οργανισμών να επισημαίνουν ότι οι ΗΠΑ θέλουν μεν να πουλήσουν στην Ευρώπη αλλά δεν θέλουν να συμμορφωθούν και να σεβαστούν τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς.
Οι προκλήσεις του πακέτου Omnibus
Η πίεση των ΗΠΑ ενάντια στους αυστηρότερους κανονισμούς ESG, που εισήχθησαν μόλις το καλοκαίρι του 2024, βρίσκει πάτημα και εντός της ίδιας της Ευρώπης. Τα κεντροδεξιά και τα δεξιά κόμματα, μαζί με τη Γερμανία και τη Γαλλία καθώς και κάποιες βιομηχανικές ενώσεις έχουν ζητήσει περιορισμό και χαλάρωση των κανόνων υποστηρίζοντας ότι είναι πολύ περίπλοκοι και δαπανηροί. Αυτές οι ανησυχίες δεν είναι εντελώς αβάσιμες. Ωστόσο, υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ απλούστευσης και οριστικής κατάργησης των οδηγιών.
Στις 12 Φεβρουαρίου, ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την απλούστευση Βάλντις Ντομπρόβσκις ανέφερε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια συζήτηση όπου Επιτροπή να αξιολογεί «πόσα επίπεδα πάνω και κάτω η αλυσίδα αξίας πρέπει πράγματι να παρακολουθούνται και να ρυθμίζονται». Όπως γνωρίζουμε, το λεγόμενο πακέτο Omnibus πρόκειται να παρουσιαστεί στις Βρυξέλλες στις 26 Φεβρουαρίου. Αυτό το πακέτο θα εισάγει αναθεωρήσεις στο CSDDD, το CSRD και τον Κανονισμό Ταξινομίας, ο οποίος ορίζει τις οικονομικές δραστηριότητες που ταξινομούνται ως «βιώσιμες».
Είναι αυτονόητο ότι αυτή η τελευταία μάχη θα συνδέεται στενά με τον εμπορικό πόλεμο που έχουν εξαπολύσει οι Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον του υπόλοιπου κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης. Σύντομα θα γίνει σαφές εάν η Ευρώπη θα υποχωρήσει μπροστά σε αυτή την πίεση ή θα παραμείνει στην πορεία που έχει χαράξει στη διεθνή σκηνή.
Ανησυχητική υποχώρηση των κριτηρίων ESG
Ο πόλεμος που δέχεται το ESG δεν είναι χωρίς αντίκρισμα. Η υποστήριξη για προτάσεις μετόχων που στοχεύουν στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων έφτασε σε ιστορικό χαμηλό πέρυσι, δείχνουν τα στοιχεία, εν μέσω μιας «ανησυχητικής υποχώρησης» από τους επενδυτές, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ.
Μια έκθεση που συντάχθηκε από την ShareAction διαπίστωσε ότι, από 279 περιβαλλοντικά, κοινωνικά και κυβερνητικά ψηφίσματα μετόχων που υποβλήθηκαν στις ετήσιες γενικές συνελεύσεις πέρυσι στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, μόνο τέσσερις, δηλαδή το 1,4%, εξασφάλισαν την πλειοψηφία.
Το στοιχείο αυτό σηματοδοτεί μια απότομη πτώση από τα τελευταία χρόνια, αφού μειώθηκε από 21% το 2021 σε 14% το 2022 και 3% το 2023.Παράλληλα, αντικατοπτρίζει μια σοβαρή πτώση της υποστήριξης για ζητήματα ESG στις ΗΠΑ, όπου δεξιοί ακτιβιστές και πολιτικοί έχουν στοχεύσει χρηματοπιστωτικές εταιρείες για την υποστήριξη των πολιτικών για το κλίμα και τη διαφορετικότητα.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ ενθαρρύνουν μια υποχώρηση από τις περιβαλλοντικές πολιτικές, υπέρ της υποστήριξης της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η μετατόπιση ώθησε έξι από τις μεγαλύτερες τράπεζες στις ΗΠΑ – Citigroup, Bank of America, Morgan Stanley, Wells Fargo και Goldman Sachs – να αποχωρήσουν από την τραπεζική συμμαχία που χρηματοδοτείται από τον ΟΗΕ τις τελευταίες εβδομάδες. Ο Τραμπ χρησιμοποίησε επίσης εκτελεστικά εντάλματα για να αντιστρέψει τις πολιτικές ποικιλομορφίας, ισότητας και ένταξης (DEI) στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση και προσπαθεί να τις εφαρμόσει στον ιδιωτικό τομέα. Εταιρείες συμπεριλαμβανομένου του ιδιοκτήτη της Google, της Alphabet και του ιδιοκτήτη του Facebook και Meta, καθώς και των χρηματοπιστωτικών εταιρειών Deloitte και Goldman Sachs, έχουν αρχίσει να ανακαλούν τις δικές τους πολιτικές DEI ως απάντηση.
