Θεσμοί και κυβέρνηση έχουν ξεκινήσει δειλά δειλά τη τεχνική συζήτηση για το πώς θα καλυφθούν οι κεφαλαιακές ανάγκες των ελληνικών τραπεζών στην περίπτωση που οι ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων του Μαΐου καταδείξουν την ανάγκη ανακεφαλαιοποιήσεων. Αυτό ανέφεραν στο insider.gr αξιωματούχοι με γνώση των συζητήσεων που μετείχαν στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.
Κατά τις ίδιες πηγές το ζήτημα είναι εξαιρετικά περίπλοκο για πολλούς λόγους, αλλά κυρίως λόγω της απόφασης που έχει ληφθεί, να διασφαλιστούν οι υφιστάμενες συμμετοχές του Δημοσίου στις τράπεζες και να μην υπάρξει νέα απίσχναση (dilution) αντίστοιχη με εκείνη του 2015 και του 2014.
Σήμερα μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) το Δημόσιο διαθέτει το 40,39% της Εθνικής Τράπεζας, το 26,42% της Τράπεζας Πειραιώς, το 11,01% της Alpha Bank και το 2,38% της Eurobank.
Η χρηματιστηριακή αξία του εν λόγω μετοχικού χαρτοφυλακίου του ΤΧΣ ανέρχεται σε 1,5 δισ. ευρώ περίπου, όταν η συνολική τρέχουσα αξία των τραπεζών στο Χρηματιστήριο διαμορφώνεται κοντά στα 8,8 δισ. ευρώ (αντιστοιχεί στο 18% της κεφαλαιοποίησης του τραπεζικού συστήματος).
Να σημειωθεί πως η αξία των συμμετοχών του ΤΧΣ στις τέσσερις συστημικές τράπεζες ήταν την 31η Δεκεμβρίου του 2014 στα 11,6 δισ. ευρώ. Αυτό διότι τότε το ΤΧΣ διέθετε στην Eurobank το 35,41%, στην Alpha Bank το 66,29%, στην Τράπεζα Πειραιώς το 66,93% και στην Εθνική Τράπεζα το 57,24%. Στα μέσα του 2014 ήταν ακόμη μεγαλύτερη, αλλά μειώθηκε κατά τη δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που έγινε στα μέσα του 2014.
Αλλά εάν το 2014 οι αυξήσεις κεφαλαίων των τραπεζών έγιναν σε προκαθορισμένες τιμές (πολύ χαμηλότερες από εκείνες με τις οποίες τις είχε διασώσει το Δημόσιο δύο χρόνια νωρίτερα και πολύ χαμηλότερες των χρηματιστηριακών αποτιμήσεων), το 2015 επήλθε τροποποίηση στο νόμο του ΤΧΣ και επετράπη οι αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών να γίνουν με τη διαδικασία του επιταχυνόμενου βιβλίου προσφορών (accelerated book building), η οποία με απλά λόγια επέτρεψε στους επενδυτές να καθορίσουν εκείνοι την τιμή με την οποία έγιναν βασικοί μέτοχοι των πιστωτικών ιδρυμάτων.
Αυτό έγινε διότι οι όροι του δεύτερου και του τρίτου προγράμματος επέτρεπαν τη χρήση του ΤΧΣ μόνον ως ύστατη πηγή στήριξης των ανακεφαλαιοποιήσεων του 2014 και του 2015. Αυτό σήμαινε ότι το ΤΧΣ δεν μπορούσε να συμμετάσχει στις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών σε περίπτωση ενδιαφέροντος από ιδιώτες επενδυτές. Έτσι, η τρίτη ανακεφαλαιοποίηση που φέρει την υπογραφή του ΣΥΡΙΖΑ έγινε σε τιμές που αντιστοιχούσαν σε αποτίμηση 750 εκατ. ευρώ για όλο το τραπεζικό σύστημα, έναντι χρηματιστηριακής αξίας άνω των 33 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2014!
Το πλέον σοβαρό είναι πως η διάταξη του 2015 για τις αυξήσεις κεφαλαίου με accelerated book building συρρίκνωσε δραματικά τις συμμετοχές του ΤΧΣ στις τράπεζες και στην ουσία κατέστησε ανακτήσιμα μόλις τα 5,7 δισ. ευρώ από τα 45,4 δισ. ευρώ που οι Έλληνες φορολογούμενοι δανείστηκαν για να διασώσουν τις ελληνικές τράπεζες κατά τις τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις της περιόδου 2011 -2015.
Αυτό το ποσό (τα 5,7 δισ. ευρώ) που πλέον ανήκει στις συμμετοχές της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας, του γνωστού Υπερταμείου Αποκρατικοποιήσεων (σύμφωνα με τον ν. 4389/2016, η πλήρης νομή και κατοχή του συνόλου του κεφαλαίου του ΤΧΣ μεταβιβάσθηκε από το Ελληνικό Δημόσιο στην Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας άνευ ανταλλάγματος) κινδυνεύει να εξαϋλωθεί εάν υπάρξει νέα ανάγκη κεφαλαιακής ενίσχυσης των τραπεζών και δεν επιτραπεί στο Δημόσιο ούτε αυτή τη φορά να μετάσχει στις αυξήσεις κεφαλαίου.
«Ενέχυρο» στον ESM
Αλλά αυτή η φορά είναι διαφορική από τις άλλες. Όχι διότι υπάρχει ο φόβος της κοινής γνώμης μετά το φιάσκο του 2015 που ζημίωσε υπέρογκα τους Έλληνες φορολογουμένους. Αλλά διότι με τροποποίηση που αναμένεται να επέλθει στη δανειακή σύμβαση του τρίτου Μνημονίου μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και του ESM το Υπερταμείο Αποκρατικοποιήσεων θα καταστεί αντισυμβαλλόμενος του ESM και θα δεσμεύσει ένα μέρος από τα έσοδα του για την αποπληρωμή του δανείου των 86 δισ. ευρώ που έλαβε η Ελλάδα από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό.
Εάν στην τέταρτη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών η συμμετοχή του ΤΧΣ στις τράπεζες εξαϋλωθεί τότε τα ανακτήσιμα χρήματα από αυτές δεν θα καταλήξουν ποτέ στο Υπερταμείο Αποκρατικοποιήσεων! Και αυτό είναι κάτι που πλέον οι δανειστές λαμβάνουν σοβαρά υπόψη.
Βεβαίως προς την κατεύθυνση να σταματήσει το Δημόσιο να χάνει λεφτά από τις τράπεζες φαίνεται πως έχουν οδηγήσει και οι επικρίσεις που διατύπωσε το Νοέμβριο το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο σε έκθεση κόλαφο που επικεντρωνόταν στις παραλείψεις των θεσμών, των ελληνικών κυβερνήσεων, της Τραπέζης της Ελλάδος και του ΤΧΣ τόσο στην εποπτεία των ελληνικών τραπεζιτών, όσο και στις ανακεφαλαιοποιήσεις τους.
Μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών η επικεφαλής του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ Ντανιέλ Νουί έδωσε κάποια στοιχεία για το πώς θα προσεγγίσει ο SSM την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών.«Η όποια υστέρηση κεφαλαίου διαπιστωθεί στο πλαίσιο του βασικού σεναρίου θα πρέπει να καλυφθεί ούτως ή άλλως, με οποιονδήποτε τρόπο. Σε ό,τι αφορά την όποια υστέρηση διαπιστωθεί στο πλαίσιο του δυσμενούς σεναρίου, θα αποφασίσουμε κατά περίπτωση», είπε.
Δεδομένου ότι οι ελληνικές τράπεζες θα εμφανίσουν κεφαλαιακές ανάγκες μόνον στο δυσμενές σενάριο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και ελληνική κυβέρνηση έχουν ξεκινήσει τη συζήτηση για το πώς θα καλυφθούν αυτές χωρίς να υποστεί το Ελληνικό Δημόσιο άλλη μετοχική συρρίκνωση και εντός των ευελιξιών που προσφέρει η Οδηγία για την Ανάκαμψη και Εξυγίανση των Τραπεζών η γνωστή BRRD.
