Ροή
Μια ουσιαστική δράση του Ταμείου Ανάκαμψης για τον αγροτικό τομέα, αυτή της αναδιάρθρωσης καλλιεργειών, φαίνεται οτι οδηγείται σε αποτυχία.
Σκοπός της ήταν να αλλάξουν παλιές και λίγο ζητούμενες ποικιλίες στην αγορά φρούτων, με άλλες πιο σύγχρονες και περισσότερο προσαρμοσμένες στα νέα κλιματικά δεδομένα.
Η αλλαγή αυτή ήταν το μεγάλο ζητούμενο από όλους εδώ και χρόνια: παραγωγούς, εμπόρους, λιανοπωλητές, εστιάτορες, καταναλωτές. «Γιατί τα εισαγόμενα φρούτα κρατάνε τόσες ημέρες στο ψυγείο και τα Ελληνικά χαλάνε αμέσως» μου είχε πει παλαιότερα γνωστός εστιάτορας. «Δεν μπορώ πάντα να προβλέψω με τόση ακρίβεια τη κατανάλωσή μου, αλλά ούτε και να αγοράζω παραπανίσια πράγματα και να τα πετάω». Οταν του αντιπρότεινα οτι τα Ελληνικά έχουν γενικώς καλύτερη γεύση από τα εισαγόμενα μου απάντησε: «Ακου να σου πω, αυτό που λες ισχύει γενικά αλλά σήμερα δεν υπάρχει το προσωπικό να ξεχωρίσει το ώριμο από το πολύ ώριμο φρούτο. Ο κίνδυνος να σερβίρεις “αρπαγμένο (=μισοσάπιο) είναι μεγάλος κι εγώ δεν θέλω να γίνει αυτό στο μαγαζί μου. Από την άλλη τα πράγματα είναι σήμερα πολύ ακριβά, όλα πάνω από ευρώ το κιλό, δεν έχεις τη πολυτέλεια να πετάς, κοστίζει πολύ». Οι αιτίες για όλα αυτά είναι περισσότερες από μία: ωριμότητα συγκομιδής, μετασυλλεκτικοί χειρισμοί, διακίνηση υπό ψύξη, τρόπος καλλιέργειας, ποικιλίες προϊόντων.
Η δράση του Ταμείου είχε σκοπό να θεραπεύσει την τελευταία, πολύ σημαντική παράμετρο των κατάλληλων ποικιλιών. Τι συνέβει όμως και δεν πήγε καλά αυτή η πρωτοβουλία; Είναι πρόωρη; Ηταν βιαστική και λίγο προετοιμασμένη; Εδινε λίγα; Ζητούσε πολλά;
Τίποτα από ολα αυτά δεν συνέβει. Σε γενικές γραμμές τα πράγματα έγιναν όπως πρέπει, αλλά λογάριαζαν... χωρίς το ξενοδόχο. Τον Ελληνα αγρότη, που είναι ήδη πατημένα τα 50+, που έχει ελάχιστη και συνήθως λανθασμένη εικόνα για τα τεκταινόμενα στις αγορές, είναι εγκλωβισμένος σε τεχνολογίες και υποδομές του παρελθόντος που έχουν τεράστιο λειτουργικό κόστος, η γνώση του για το αντικείμενο του είναι παραδοσιακές και προφορικές, η στήριξή του από κράτος και ιδιώτες είναι πλημμελής (για να μη πούμε ανύπαρκτη), οι εμπειρίες του από μεγάλα και συλλογικά σχήματα είναι κατά βάση αρνητικές και κυρίως ζει και εργάζεται σε ένα παλαιού τύπου περιβάλλον (συχνά τοξικό) που έχει ελάχιστη επιθυμία να αλλάξει και να εκσυγχρονιστεί.
Σε αυτόν λοιπόν τον άνθρωπο, απευθύνθηκε το Υπουργείο και του είπε πρέπει στα γρήγορα να αποφασίσεις να ξεριζώσεις τα δέντρα σου, να βάλεις καινούργια άλλων ποικιλιών, να περιμένεις κάμποσα χρόνια να καρπίσουν, καθώς δεν προέβλεπε αναπλήρωση εισοδήματος και κυρίως να κάνεις τα πράγματα με ένα σύγχρονο τρόπο: να κάνεις εδαφολογική ανάλυση η οποία όμως θα είναι οδηγός για τις μετέπειτα φροντίδες σου, πόσο λίπασμα θα ρίξεις, πότε θα ποτίζεις κλπ κλπ. Και για όλα αυτά θα δίνεις και λόγο.
«Τι λέει τούτος εδώ ρε!!!» είναι η προφανής απάντηση του μέσου αγρότη. Σα να τον βλέπω μπροστά μου: “Να αποφασίσω εγώ στο τσάκα-τσάκα, λες και ξέρω τι ζητιέται στην αγορά στη Γερμανία, να μείνω 2 ή και 5 χρόνια χωρίς εισόδημα από το χωράφι που σπούδασα τα παιδιά μου και τώρα σκοπεύω να τα παντρέψω και να κάνω εγώ κολληγιά (σ.σ. συνεργασία) με το Μήτσο απέναντι που είναι όλη την ημέρα στο καφενείο και παίζει χαρτιά;”.
Κι εδώ αρχίζει η μόνιμη κριτική για το κράτος, για το Υπουργείο, για τη νομαρχία που δεν ξέρουν τι τους γίνεται, που όλα τελευταία ώρα αλλά και για το συνεταιρισμό που φτιάξαμε πριν 30 χρόνια κι ακόμα τραβιόμαστε με κάτι δάνεια…
Αντιλαμβάνεται κανείς οτι υπάρχει αναντιστοιχία (Sic) μεταξύ αυτών που σχεδιάζουν πολιτική και αυτών που καλούνται να την εφαρμόσουν. Κι αυτό εκφράστηκε με τον ακριβέστερο τρόπο στο πρόγραμμα της αναδιάρθρωσης: υπάρχει ζήτηση μόνο για το 25% των προγραμματισμένων κονδυλίων!!!
Ποιος φταίει άραγε; Οι σχεδιαστές που έπεσαν έξω κατά 75%; Οι υλοποιητές που περί άλλα τυρβάζουν; Η ακατάλληλη στιγμή που ενώ οι αγρότες έψαχναν να βρουν εργάτες να μαζέψουν τις ελιές και το μεροκάματο εκτινάχθηκε στα ύψη, οι σχεδιαστές του έλεγαν να επενδύσουν;
Με το θάρρος της γνωριμίας μας σε αυτή εδώ τη στήλη, απαντάω μονολεκτικά: «ο κακός μας ο καιρός μας φταίει»…
Εδώ που αφήσαμε να φτάσουν τα πράγματα, φταίνε όλοι μαζί και κανείς ταυτόχρονα. Ζητούν ξαφνικά από ανθρώπους που έχουν πολλά χρόνια να βάλουν το χέρι στη τσέπη για επενδύσεις, να το αποφασίσουν εδώ και τώρα. Από την άλλη τέτοια ευκαιρία δεν βρίσκεται κάθε μέρα. Αλλά παράλληλα, αυτό δεν είναι και το ζητούμενο να προσαρμοστεί ο σύγχρονος αγρότης στους ρυθμούς της αγοράς που είναι γρήγοροι;
Με δεκάδες αποτυχημένες περιπτώσεις συνεταιρισμών τους ζητούν να ξανακάνουν το πείραμα. Οι ίδιοι επικαλούνται εμπειρικά αυτό που ο Αινστάιν απέδειξε θεωρητικά: είναι βλακεία να κάνεις ένα πράγμα με τον ίδιο τρόπο και να περιμένεις διαφορετικό αποτέλεσμα. Τους έμαθες τόσα χρόνια στις επιδοτήσεις και τώρα που τραβάς από πάνω τους το πέπλο της προστασίας μέσω Νέας ΚΑΠ, τους λες και γίνουν σύγχρονοι και ανταγωνιστικοί. Τώρα σε αυτή την ηλικία, που όλοι πάσχουν από επαγγελματικές νόσους. Που έχει στραβώσει το κορμί του στρίβοντας πίσω στο τρακτέρ να δουν τι δουλειά γίνεται και η μέση όλο παραπονιέται ...
Και τώρα τι κάνουμε ως κοινωνία; Θα κόψουμε το φαγητό; Θα μείνουμε με αυτό το 25% που θέλει να πάει μπροστά; Και πως θα κρατήσουμε τις ξένες αγορές που με τόσο κόπο ανοίξαμε και πως θα τρώμε σχετικά φθηνά και σύγχρονα προϊόντα;
Δεν ξέρω εάν το καταλάβατε, αλλά μας ήλθε ο λογαριασμός και δεν έχουμε όλα τα λεφτά να τον πληρώσουμε… Σε αυτές τις περιπτώσεις τι κάνεις; Ρύθμιση οφειλών: δίνεις μια προκαταβολή με όσα έχεις, δηλαδή το 25% που ενδιαφέρεται να προχωρήσει μπροστά και το υπόλοιπο το κάνεις σε δόσεις, ελπίζοντας οτι με τα χρόνια κάποιοι άλλοι θα πεισθούν να ακολουθήσουν. Διότι όταν ξεκινάς μια ρύθμιση, δεν είσαι βέβαιος οτι θα έχεις πάντα τα λεφτά στην ώρα τους. Απλώς παλεύεις να το πετύχεις.
Αυτή φαίνεται να είναι η λύση στο σύγχρονο αγροτικό μας πρόβλημα: να ανακαλύψουμε ένα τρόπο που να παλεύει να διορθώσει τα προβλήματα σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, αλλά με το μάτι στις διεθνείς αγορές και εξελίξεις.
Που θα φροντίσει να γίνουν οι αγρότες και οι αγρότισσες σύγχρονοι πολίτες να ζουν από τη δουλειά τους και όχι από τα πάσης φύσεως βοηθήματα. Που μπορούν να σταθούν ισάξια και ισότιμα στο σύγχρονο κόσμο.
Να φτιάξουμε δηλαδή έναν αγρότη με αυτοπεποίθηση, με γνώση και όραμα.
Τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης δεν είναι για το σκοπό αυτό, είναι για γρήγορες και σύνθετες δράσεις. Και η αποτυχία του μέτρου της αναδιάρθρωσης, το οποίο αποτελούσε πάγιο αγροτικό αίτημα, το επιβεβαιώνει. Θα πρέπει όμως να του είμαστε ευγνώμονες διότι όχι μόνο αποκάλυψε το πρόβλημα αλλά και το ποσοτικοποίησε: μόνο ένας στους τέσσερις είναι έτοιμος να προχωρήσει μπροστά!!!
Πρέπει να αποφασίσουμε ως κοινωνία οτι η ύπαιθρος δεν θα ερημώσει τα αμέσως επόμενα χρόνια, οτι όποιος παραμείνει εκεί ασχολούμενος με την πρωτογενή παραγωγή έχει ευκαιρίες αλλά παράλληλα και μεγάλες υποχρεώσεις: να θρέψει τους υπόλοιπους αλλά και να εκπροσωπήσει την περίφημη Μεσογειακή Διατροφή στα πέρατα της οικουμένης, Διότι ο ρόλος των επιστημόνων τελείωσε, έδειξαν τα προτερήματά της, σκιαγράφησαν τους δρόμους. Εδώ τώρα τη σκυτάλη πρέπει να πάρουν φωτισμένοι αγρότες αλλά και βιομηχανίες τροφίμων (που έχουν κι αυτές μεγάλη ευθύνη για το σημερινό πρόβλημα), με γνώσεις, με σύγχρονες τεχνολογίες που βασίζονται στη βιοτεχνολογία και την πληροφορική και όχι πόσα άλογα έχει το τρακτέρ και πόσο χωράει το ψεκαστικό ένα ή δύο τόνους.
Αλλά αγρότες που φροντίζουν το ενεργειακό και περιβαλλοντικό τους αποτύπωμά, που θα επενδύσουν στη δουλειά τους τα 20.000 ευρώ που κοστίζει ένας σύγχρονος γάμος με τα αντίστοιχα γλέντια του. «Και τι θα γίνει μια φορά παντρεύω το κορίτσι να μη το γλεντήσω?».
Γλέντα το, αλλά με το σύγχρονο τρόπο: μη πας στη τράπεζα να πάρεις τα 20000 για το τοπικό catering. Πήγαινε έγκαιρα στο γεωπόνο και πάρε από εκείνο το καλό σπόρο τομάτας που τη τρως και γλύφεις τα δάχτυλά σου. Μετά πάρε από τον Αλβανό 3 τσουβάλια κοπριά γίδας και φύτεψε μαρούλια που θα μείνουν αξέχαστα στους καλεσμένους σου. Κάπου εκεί παραδίπλα, μη ξεχάσεις να βάλεις και σπανάκι για τις πίτες. Μετά πήγαινε στον παλιό σου συμμαθητή τον Λία (=Ηλία) που έγινε τσοπάνης και πες του παντρεύω το κορίτσι και θέλω 5 αρνιά, ξέρεις εσύ από ποιά. «Η ώρα η καλή και μη σε νοιάζει για τα αρνιά». Αγόρασε φέτα από το μάστορα στο παραδιπλανό χωριό και να φτάσουν οι καλεσμένοι σου να σου πουν «πάρτη από μπροστά μας θα τη φάμε όλη και θα πάει η χοληστερίνη στο θεό». Συνεννοήσου με τη κόρη σου και τις φιλενάδες της να κόψουν αυτές λουλούδια από τους κήπους τους και την εξοχή εκεί γύρω για το στολισμό να μη πάρεις από το μαγαζί στη πόλη. Οχι για οικονομία αλλά για μια πραγματική πρωτοτυπία. Να κάνεις δηλαδή ένας αξέχαστο τραπέζι που κανένας οργανωμένος χώρος δεν θα το φτάνει.
Ετσι το τραπέζι θα κοστίσει μόνο το μισά λεφτά και θα σου μείνουν 10.000 ευρουλάκια να αλλάξεις τη τουρμπίνα στο ψεκαστικό με εκείνη την Ιταλική(α) που το πετάει ωραία το φάρμακο, πολύ καλύτερα από τη παλιά τη δικιά σου, να αλλάξεις και τα ακροφύσια να πάρεις αυτά τα καινούργια που βάζουν αέρα από το πλάι και κάνει πλατς η σταγόνα στο φύλο και σκορπίζεται όμορφα κι άμα περισσέψουν, που θα περισσέψουν, πάρε ένα καινούργια καλλιεργητή να μειώσεις τα βαθιά οργώματα που σε λίγο θα ανήκουν στο παρελθόν.
Οταν δείτε τέτοιες συμπεριφορές αγαπητοί φίλοι στην Ελληνική επαρχία, τότε να είστε βέβαιοι για το φαγητό σας. Μέχρι τότε... κρατήστε μικρό καλάθι.
