Την ώρα που οι βομβαρδισμοί στη Γάζα συνεχίζονται για όγδοη συνεχόμενη ημέρα και η διαμάχη μεταξύ πολιτών στις ισραηλινές πόλεις όπως η Γιάφα και η Λοντ εντείνεται, η Διεθνής Κοινότητα αυξάνει τις πιέσεις για κατάπαυση του πυρός. Υπάρχει όμως ένας θεσμός που αδυνατεί να μιλήσει για το θέμα. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ απέτυχε στη χθεσινή του συνεδρίαση να καταλήξει σε κάποια θέση. Αυτό που είδαμε, ήταν τις ΗΠΑ να έχουν μια εντελώς γενικόλογη τοποθέτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις τρεις χώρες που πίεσαν για την Τρίτη κατά σειρά συνεδρίαση του ΣΑ για το θέμα -Κίνα, Νορβηγία, Τυνησία- να βγαίνουν με κοινή ανακοίνωση. Για πρώτη φορά έχουμε σε ένα τέτοιο ζήτημα την εμφανή αδυναμία των ΗΠΑ να πείσει με συνεκτικό τρόπο για την ανάγκη διατήρησης της εξωτερικής της πολιτικής στρατηγικής στη Μ. Ανατολή και -κυρίως- πρώτη φορά έχουμε τέτοια αμφισβήτηση της λειτουργίας του ΣΑ από μεγάλες χώρες.
Οι ΗΠΑ δεν εμφανίζουν στρατηγική γιατί δεν έχουν
Από την πλευρά των Ρεπουμπλικάνων η κριτική που ασκείται στον Μπάιντεν είναι ότι δεν συνεχίζει τη στρατηγική του Τραμπ και είναι πιο «μαλακός» απέναντι στην Παλαιστίνη. Οι πιο πολιτικές κριτικές βλέπουν στον Μπάιντεν λάθος προτεραιότητες και θεωρούν ότι η καθυστέρηση εμπλοκής της νέας ηγεσίας των ΗΠΑ με το παλαιστινιακό, μεταφράζεται ως αδυναμία συνεκτικής στρατηγικής για τη Μ. Ανατολή.
Κάνοντας στην άκρη όλα τα υπερβολικά στοιχεία του τυπικού αμερικάνικου συντηρητικού λόγου, βλέπουμε ότι η κριτική περί ανυπαρξίας σχεδίου ευσταθεί και μάλιστα αποδεικνύεται και από την πραγματικότητα. Η επιλογή του Μπάιντεν να βγάλει από την πρώτη θέση της γεωπολιτικής ατζέντας του το παλαιστινιακό, ως δύσκολο και δυσεπίλυτο θέμα και να στρίψει το τιμόνι των ΗΠΑ απέναντι στην Κίνα και τη Ρωσία γυρίζουν μπούμερανγκ.
Η Κίνα, της οποίας πρωτοβουλία (μαζί με τη Νορβηγία και την Τυνησία) ήταν η σύγκλιση του ΣΑ την Κυριακή, εμφανίστηκε ηγεμονική, παγκόσμια δύναμη. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό και δεν είναι και η τελευταία. Η -αδιανόητη σε άλλες εποχές- κοινή συνέντευξη τύπου με το πέρας της συνδιάσκεψης όπου πρώτη μίλησε η εκπρόσωπος της Νορβηγίας, δείχνει μια τομή ως προς το πόσο σοβαρά παίρνει η Κίνα και οι σύμμαχοί της τις ΗΠΑ αυτή τη στιγμή. Έχουμε λοιπόν μια σημαντική αλλαγή παραδείγματος εδώ, όμως οι ΗΠΑ φαίνεται ότι βάζουν το κεφάλι τους στην άμμο.
Το Ηνωμένο Βασίλειο και ο αντι-ισλαμικός αγώνας
Εκτός της Νορβηγίας, οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε. ανέπτυξαν τη συλλογιστική ότι η Χαμάς είναι η βασική υπεύθυνη για όσα συμβαίνουν αυτή τη στιγμή και πως το Ισραήλ βρίσκεται σε νόμιμη αυτοάμυνα. Η χώρα που τράβηξε στα άκρα αυτή την άποψη είναι το Ηνωμένο Βασίλειο. Διαφαίνεται εδώ ότι ένα πλειοψηφικό κομμάτι της Ε.Ε. και το ΗΒ μπαίνουν μπροστά στην κανονικοποίηση μιας εικόνας διαρκούς κινδύνου από το «ριζοσπαστικό Ισλάμ», παρόλο που η Χαμάς δεν φημίζεται για τις εκτός Ισραήλ-Παλαιστίνης επιθέσεις της. Με λίγα λόγια, ο ευρωπαϊκός κόσμος φαίνεται ότι προχωράει ένα βήμα πιο μπροστά από τον λόγο που αναπτυσσόταν στις αρχές του 2000 γύρω από τον «πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία» και ενσωματώνει στοιχεία ταύτισης όλων τω ισλαμικών πολιτικών οργανώσεων με το ISIS. Φαινομενικά, αυτό θα οδηγήσει σε ένα κυνήγι μαγισσών και σε αλυσιτελείς συγκρούσεις στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών κρατών, αν κρίνουμε από τα αποτελέσματα αυτή τη στιγμή στο Ισραήλ.
Τα σκυλιά «μυρίζονται» τον φόβο…
Η απόσταση που πήραν οι ΗΠΑ από την αμέριστη στήριξη του Ισραήλ -και η βαρύθυμη συμφωνία τους για τη συνέχιση του βομβαρδισμού στην Παλαιστίνη- δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της ανυπαρξίας εξωτερικής πολιτικής για το παλαιστινιακό. Είναι ένα άθροισμα από εσωτερικά ζητήματα των ΗΠΑ και από τα αποτελέσματα που παράγει η εσωτερική κατάσταση στο Ισραήλ. Ομοίως η στάση των περισσότερων χωρών απέναντι στο νέο έγκλημα του Ισραήλ στη Γάζα -δεν είναι τυχαίο ότι τόσες χώρες και τόσες φορές αναφέρθηκαν στα παιδιά θύματα- είναι αποτέλεσμα αλλαγής στον εσωτερικό συσχετισμό των χωρών και σε αυτόν του Ισραήλ.
Για να γίνει καλύτερα κατανοητή αυτή η αλλαγή στο εσωτερικό των ΗΠΑ, μας βοηθά η έρευνα του ινστιτούτου Pew για τη θρησκεί και τη δημόσια ζωή των αμερικανών Εβραίων, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα. Σύμφωνα με αυτή, στις ΗΠΑ έχουμε μια νέα γενιά ανθρώπων που είναι Εβραίοι και νιώθουν συναισθηματικά κοντά στο ισραηλινό κράτος, αλλά τοποθετείται πιο μακριά από το έντονο συναίσθημα της γενιάς των γονιών ή των παππούδων τους. Έχουμε δηλαδή μια νέα γενιά Εβραίων που ανακαλύπτει τον νομαδικό κοσμοπολιτισμό του εβραϊσμού του 20ου αιώνα και δεν ακούσει στις «εθνικιστικές σειρήνες» του Νετανιάχου και του κράτους του Ισραήλ. Αυτοί αποτελούν έναν σημαντικό πυρήνα των Δημοκρατικών αυτή τη στιγμή. Ομοίως και για τη στάση άλλων χωρών, μπορούμε για πρώτη φορά να πούμε ότι ναι μεν το παλαιστινιακό με τα «παλιά του ρούχα» φαίνεται να μη συγκινεί τη μεγάλη μερίδα των ανθρώπων που συγκινούσε τη δεκαετία του ’80, αλλά πλέον υπάρχουν άλλες συσχετίσεις, εξίσου έντονες: τα παιδιά-θύματα του πολέμου, η πανδημία και οι κακές συνθήκες στις οποίες εξαναγκάζονται να ζουν οι Παλαιστίνιοι.
Κυρίως όμως, υπάρχει η αίσθηση του φόβου που αποπνέει ένα καθεστώς που είναι στα όρια της αλλαγής σκυτάλης. Ο Νετανιάχου με την επίθεση στην Γάζα «έκαψε» το χαρτί του Γάιρ Λαπίντ για σχηματισμό κυβέρνησης, όμως μια τέτοια κίνηση είναι παραδοχή ήττας και όχι ηγεμονίας. Αυτή την επί ξηρού ακμής θέση του Νετανιάχου έχει αρχίσει να την καταλαβαίνει ένα μέρος της διεθνούς κοινότητας και πράττει ανάλογα, καθώς οσμίζεται τον φόβο.
Παρόλα αυτά, η εκεχειρία ακόμη αργεί.
