Το διακύβευμα δύσκολα θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο για τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Μόλις τρεις μήνες πριν από τη μεγαλύτερη δοκιμασία της πολιτικής του καριέρας, ένας καταστροφικός σεισμός 7,8 Ρίχτερ, συγκλόνισε την Τουρκία και τη Συρία, σκοτώνοντας περισσότερους από 16.000 ανθρώπους (ο αριθμός των θυμάτων αναμένεται να αυξηθεί). Στις 14 Μαΐου, η Τουρκία θα ψηφίσει στις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές, που οι δημοσκοπήσεις που διεξήχθησαν πριν από την καταστροφή, έδειξαν ότι θα αποτελούσαν μια σκληρή κούρσα για τον Ερντογάν, ο οποίος ηγείται της χώρας από το 2003.
Και ακόμη και πριν χτυπήσει η καταστροφή τις πρωινές ώρες της Δευτέρας, ο Ερντογάν προσπαθούσε να διαχειριστεί μια σειρά ταυτόχρονων κρίσεων, αναφέρει η Al Monitor.
Σε αυτές συγκαταλέγονται καταρχάς η αντισυμβατική προσέγγισή του στα οικονομικά, η οποία έχει πυροδοτήσει ένα πληθωριστικό σπιράλ που ώθησε τις τιμές καταναλωτή να εκτιναχτούν κατά 85% σε ετήσια βάση πέρυσι.
Ταυτόχρονα, η κυβέρνησή του βρίσκεται αντιμέτωπη με κατηγορίες για ευνοιοκρατία, διαφθορά και ανεπαρκή αντίδραση σε περιβαλλοντικές καταστροφές, συμπεριλαμβανομένων των πυρκαγιών το 2021.
Βέβαια ο Ερντογάν με αντίληψη της κατάστασης, πέρασε στην αντεπίθεση: Ώρες μετά τον σεισμό, βγήκε μπροστά, παραθέτοντας συνέντευξη Τύπου στην Άγκυρα - μία από τις πολλές που ακολούθησαν τις επόμενες τρεις ημέρες.
Την Τετάρτη, αγκάλιασε μια δακρυσμένη γυναίκα πληγείσα από τον σεισμό κοντά στο επίκεντρό της δόνησης στην επαρχία Καχραμανμάρας, πριν επισκεφθεί το Χατάι όπου ο αριθμός των νεκρών είναι ακόμη μεγαλύτερος.
Αναγνώρισε μάλιστα τις «αδυναμίες» της κυβέρνησής του κατά την επίσκεψη στο Χατάι, αλλά επέμεινε ότι «δεν ήταν δυνατό να είμαστε έτοιμοι για μια καταστροφή σαν αυτή».
Το χαοτικό 1999
Ο Ερντογάν αναμφίβολα θυμάται ότι ήταν ο τελευταίος μεγάλος σεισμός της Τουρκίας, το 1999, που οδήγησε το κόμμα του στη νίκη το 2002 μετά από τις υποσχέσεις του για καλύτερη διακυβέρνηση.
Ο τότε πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετσεβίτ δέχθηκε σφοδρή κριτική τον τρόπο της υλοποίησης της αρωγής προς τους σεισμόπληκτους, του σεισμού 7,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο το Ιζμίτ, που άφησε πίσω του περισσότερους από 18.000 νεκρούς και ζημιές ύψους περί τα οκτώ δισ. δολάρια.
Μετά τον σεισμό της Δευτέρας, η Τουρκία κήρυξε αμέσως κατάσταση έκτακτης ανάγκης τετάρτου επιπέδου, το οποίο απαιτεί διεθνή βοήθεια. Η υποστήριξη από δεκάδες χώρες - συμπεριλαμβανομένων και των περιφερειακών της αντιπάλων - έφτασε γρήγορα.
Πολιτικοί αναλυτές αναφέρουν ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να ενισχύσει τη θέση του, εάν διαχειριστεί καλά την κρίση. Αλλά η αποτυχία θα μπορούσε να τον δει να έχει τη μοίρα του Ετσεβίτ. Για την ιστορία, στις εκλογές που ακολούθησαν τον σεισμό- το 2002- το κόμμα του Ετσεβίτ DSP (Δημοκρατικό Αριστερό Κόμμα), «εξαερώθηκε» λαμβάνοντας 1,2%. Το πρωτοεμφανιζόμενο ΑΚΡ του Ταγίπ Ερντογάν κέρδισε τις εκλογές δια περιπάτου, (με ποσοστό 34,28% εκλέγοντας 363 βουλευτές). Έκτοτε ο Ερντογάν έγινε ο απόλυτος κυρίαρχος του πολιτικού σκηνικού στην Τουρκία.
«Μια αποτελεσματική αντίδραση σε αυτή την έκτακτης ανάγκης, μπορεί ακόμη και να ενισχύσει τον ηγέτη του AKP και το κόμμα του, πυροδοτώντας ένα αίσθημα εθνικής αλληλεγγύης υπό την ηγεσία του Ερντογάν», δήλωσε ο Βολφάνγκο Πίκολι της εταιρείας συμβούλων πολιτικού κινδύνου Teneo με έδρα το Λονδίνο.
Ωστόσο, η μεγάλη κλίμακα του σεισμού -επλήγησαν δέκα νότιες επαρχίες- θα αποτελέσει σημαντική πρόκληση για την κυβέρνηση», πρόσθεσε ο Πίκολι.
«Εάν η αντίδραση στην διαχείριση της κρίσης που προέκυψε από τον σεισμό δεν είναι επιτυχής, ο Ερντογάν μπορεί να χάσει τις εκλογές τον Μάιο», δήλωσε ο Εμρέ Καλισκάν, ερευνητής στο Κέντρο Εξωτερικής Πολιτικής που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο.
«Αποδυναμωμένοι» κρατικοί θεσμοί
Η απογοήτευση αρχίζει να θεριεύει στις σεισμόπληκτες περιοχές της νότιας Τουρκίας. Πολλές οικογένειες χαμηλού βιοτικού επιπέδου επιτέθηκαν στην κυβέρνηση, καθώς δεν έχει φτάσει καμία βοήθεια σε αυτές, ούτε διασώστες για να προσπαθήσουν να σώσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα από τα ερείπια.
Άλλοι περίμεναν για περισσότερες από 24 ώρες μέχρι να τους παρασχεθεί τροφή και στέγη από τους κρατικούς υπαλλήλους αρωγής.
Ο πολιτικός αναλυτής Γκονούλ Τολ, ο οποίος βρισκόταν στην Τουρκία την ώρα του σεισμού και έχασε συγγενείς στην τραγωδία, ανέφερε ότι ο θυμός ήταν έκδηλος στη Χατάι, μια από τις πιο πληγείσες επαρχίες.
«Δεν μπορώ να φανταστώ τον Ερντογάν να μην επηρεάζεται από αυτό, λόγω του επιπέδου της απογοήτευσης. Είδα αυτόν τον θυμό από πρώτο χέρι. Είμαι βέβαιος ότι θα έχει αντίκτυπο», δήλωσε ο Τολ, ο οποίος είναι διευθυντής προγράμματος για την Τουρκία στο αμερικανικό Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής.
Ο Τολ είπε επίσης ότι το 1999, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΜΚΟ, εθελοντικές ομάδες κλπ) εργάστηκαν ακούραστα για να βοηθήσουν τα θύματα. Αυτή τη φορά, είναι λιγότερες, επειδή ο Ερντογάν έχει καταστέλλει πολλές από αυτές μετά από το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.
«Είκοσι χρόνια μετά, δεν είμαστε σε καλύτερη θέση», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Τολ. «Ο Ερντογάν όχι μόνο αποδυνάμωσε τους κρατικούς θεσμούς, αλλά και την τουρκική κοινωνία των πολιτών».
«Υποστηρικτικά» τα μέσα ενημέρωσης
Ο Ερντογάν, ωστόσο, δεν αντιμετωπίζει καμία κριτική από τα περισσότερα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, τόνισαν ειδικοί, δίνοντας στον πρόεδρο ένα προφανές πλεονέκτημα έναντι της αντιπολίτευσης.
Τα ειδησεογραφικά δίκτυα έχουν αναφέρει πολύ λίγα σχετικά με τον αντίκτυπο της κακής κατασκευής στην κατάρρευση κατοικιών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που κατασκευάστηκαν μόλις πριν από έξι μήνες ή ένα χρόνο πριν το σεισμό.
Ωστόσο, μετά την καταστροφή του 1999, η κυβέρνηση είχε θεσπίσει κατασκευαστικούς κανονισμούς για να διασφαλίσει ότι τα νέα κτίρια θα επιβιώσουν από μεγάλους σεισμούς.
«Η αντιπολίτευση λέει ότι ο αριθμός των θανάτων που σχετίζονται με το σεισμό δεν οφείλεται μόνο στη φυσική καταστροφή, αλλά αποτέλεσμα κακής εφαρμογής των κανονισμών και της κακής ποιότητας κατασκευής», είπε ο Καλίσκαν, προσθέτοντας ότι οι αντίπαλοι του Ερντογάν κατηγορούν την κυβέρνηση του για αυτό.
Λίγες μέρες μετά τον σεισμό του 1999, οι εφημερίδες επέκριναν την κυβέρνηση για τον τρόπο αντίδρασης της. Αυτή τη φορά, όχι.
«Τα σε μεγάλο βαθμό υποστηρικτικά εγχώρια μέσα ενημέρωσης, σημαίνουν επίσης ότι ο Ερντογάν θα διαχειριστεί το αφήγημα και θα μπορούσε να επωφεληθεί από την κατάσταση», ανέφερε επίσης η ανώτερη σύμβουλος του Economist Intelligence Unit για την Ευρώπη, Αντελίν Βαν Χούτε.
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
Φωτογραφία @ΑΡ
