Το θέμα αλλαγής ρότας στη χρήση των δανείων του ESM, στο οποίο είχε αναφερθεί το insider.gr, μπαίνει στο τραπέζι της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, με αφορμή την 147 σελίδων ανεξάρτητη έκθεση του Ιταλού πρωθυπουργού Ενρίκο Λέτα, με τις προτάσεις του που στοχεύουν στη μεταμόρφωση της ενιαίας αγοράς σε μία πραγματική ευρωπαϊκή αγορά, ανταγωνιστική απέναντι στις ΗΠΑ και την Κίνα.
Η έκθεση Λέτα, που δημοσιοποιήθηκε την Τετάρτη και θα παρουσιαστεί σήμερα στη Σύνοδο, προτείνει τη λειτουργία του Μηχανισμού στα πρότυπα της πανδημίας του κορoνοϊού, όταν δημιουργήθηκε σχήμα για τις χώρες μέλη να καλύψουν τις τεράστιες υγειονομικές δαπάνες τους.
Μία αντίστοιχη πρωτοβουλία, αναφέρει η έκθεση, θα μπορούσε τώρα να προωθηθεί με χορήγηση ειδικής πιστωτικής γραμμής για τη χρηματοδότηση των εθνικών αμυντικών δαπανών, λαμβάνοντας υπόψη τις τεράστιες ανάγκες χρηματοδότησης της ΕΕ στον τομέα της άμυνας. Με βάση το πλαίσιο στήριξης της πανδημικής κρίσης, η πιστωτική γραμμή για την άμυνα θα μπορούσε να παρέχει δάνεια αντίστοιχα με το 2% του ΑΕΠ κάθε χώρας μέλους με εξαιρετικά ευνοϊκά επιτόκια, για τις ανάγκες της άμυνας και της ασφάλειας. Μοναδικό κριτήριο για πρόσβαση στα δάνεια του ESM θα ήταν μία επίσημη δέσμευση από τις χώρες που θα ζητήσουν βοήθεια ότι θα διοχετεύσουν τα χρήματα αποκλειστικά στις προσπάθειες της εθνικής άμυνας. Αυτή η δέσμευση θα διατυπώνεται σε λεπτομερές σχέδιο που θα υποβάλλεται προς έγκριση στον ESM. Μόλις τα σχέδια αυτά εγκριθούν, οι χώρες μέλη θα μπορούν να αξιοποιήσουν την πιστωτική γραμμή, αντλώντας κεφάλαια μέχρι το συμφωνημένο ποσό, με βάση τους όρους που περιλαμβάνονται στο ατομικό τους σχέδιο.
Πρόκειται για μία ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη που μόλις πριν από λίγα χρόνια κανένας δεν θα μπορούσε να φανταστεί. Όμως, η άμεση ανάγκη για κοινές αμυντικές δαπάνες και ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας έχει αλλάξει δραστικά τα δεδομένα, ακόμη και στους Βόρειους που προτάσσουν τη σφιχτή δημοσιονομική πολιτική.
Αμυντικό ομόλογο και νέο «εργαλείο» για τη διεύρυνση
Παράλληλα, προτάσσεται η λύση των αμυντικών ευρωομολόγων, καθώς, παρά τις πολιτικές ευαισθησίες, μπορεί να κινητοποιήσει άμεσα σημαντικούς πόρους αφενός για την προώθηση κοινών προγραμμάτων και αφετέρου διευκολύνοντας τη μετάβαση προς μία ενοποιημένη αμυντική αγορά. Για να αντιμετωπιστούν ωστόσο οι ανησυχίες για την αποδοχή αυτής της κοινής οικονομικής υποχρέωσης, η έκθεση Λέτα σημειώνει ότι είναι απαραίτητο να τεθούν σαφή σχέδια αποπληρωμής στο τέλος της περιόδου. Αυτό περιλαμβάνει τη δημιουργία βιώσιμων στρατηγικών για την αύξηση των ιδίων οικονομικών πόρων της Ε.Ε..
Ο Λέτα προτείνει ακόμη ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο, τη δημιουργία ενός Ταμείου Αλληλεγγύης για τη Διεύρυνση, «εφοδιασμένο με τους οικονομικούς πόρους για τη διαχείριση των εξωτερικών παραγόντων και τη διευκόλυνση μίας ομαλής διαδικασίας διεύρυνσης». Δεδομένου ότι ορισμένοι τομείς και ορισμένες χώρες μέλη είναι πιθανόν να είναι περισσότερο εκτεθειμένες από άλλες στους μελλοντικούς γύρους προσχώρησης στην Ε.Ε. «θα πρέπει να εξεταστεί ένα κατάλληλο χρηματοδοτικό μέσο για να αντισταθμίσει τις όποιες ανισορροπίες».
Ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων
Μία από τις πιο σημαντικές πρωτοβουλίες του Λέτα είναι η πρότασή του για τη δημιουργία έως το 2025 μίας ενιαίας αγοράς χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, που θα ονομάζεται «Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων» και θα απευθύνεται σε μικροεπενδυτές.
Η ιδέα αυτή αποτελεί το κεντρικό σημείο των προτάσεων του πρώην Ιταλού πρωθυπουργού, καθώς έχει ως απώτερο στόχο την αξιοποίηση των ιδιωτικών αποταμιεύσεων αξίας 33 τρισ. ευρώ ώστε να ενισχυθούν οι αγορές κεφαλαίου και να προωθηθούν οι επενδύσεις για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Αυτό σημαίνει ότι έως το 2025 θα κυκλοφορεί ένα προϊόν μακροπρόθεσμης αποταμίευσης με αυτόματη εγγραφή σε ολόκληρη την ΕΕ, προκειμένου να τονωθούν οι λιανικές επενδύσεις, να δοθούν φορολογικά κίνητρα από τα κράτη μέλη και να ενισχυθεί το Πανευρωπαϊκό Προσωπικό Συνταξιοδοτικό Προϊόν για ευρύτερη εφαρμογή στην αγορά.
Αυτή η αγορά χρηματοοικονομικών υπηρεσιών θα βοηθήσει στην χρηματοδότηση όλων των νέων στόχων της Ε.Ε.. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των ιδιωτικών αποταμιεύσεων είναι σε τρεχούμενους λογαριασμούς, με ποσοστό 34,1%. Αυτός ο πλούτος δεν αξιοποιείται πλήρως για να καλύψει στρατηγικές ανάγκες της Ε.Ε. και μία ανησυχητική τάση είναι η ετήσια εκροή κεφαλαίων προς την αμερικανική οικονομία και τους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων των ΗΠΑ. Η τάση αυτή υπογραμμίζει τη μεγάλη αναποτελεσματικότητα στη χρησιμοποίηση των αποταμιεύσεων της ΕΕ, η οποία, εάν ανακατευθυνθεί αποτελεσματικά στις δικές της οικονομίες, θα μπορούσε να βοηθήσει ουσιαστικά στην επίτευξη των στρατηγικών της στόχων.
Προκειμένου δε, να διοχετευθούν οι αποταμιεύσεις των απλών πολιτών στη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, δρομολογείται ένα νέο ευρωπαϊκό σύστημα που συνδυάζει το σύστημα του Ευρωπαϊκού Μακροπρόθεσμου Ταμείου (ELTIF) με ελκυστικά εθνικά φορολογικά κίνητρα.
Ειδικά, για την χρηματοδότηση της διαδικασίας πράσινων υποδομών και την προσέλκυση κεφαλαίων από συνταξιοδοτικά ταμεία και ασφαλιστικές εταιρείες, προωθείται το μέσο σύμπραξης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) ενισχύοντας τα ρυθμιστικά πλαίσια και διασφαλίζοντας μια ισορροπία μεταξύ της οικονομικής προσιτότητας για τους φορολογούμενους και της κερδοφορίας για τους επενδυτές.
Άλλα βασικά σημεία της έκθεσης
Η έκθεση προβλέπει επίσης τον διορισμό ενός Επιτρόπου επιφορτισμένου με τη μείωση των διοικητικών βαρών της Ε.Ε. κατά 50% και την άρση των φραγμών στο διασυνοριακό εμπόριο με στόχο το 30% των ΜΜΕ να συμμετέχουν στο διασυνοριακό εμπόριο. Προβλέπει ακόμη και μία ισχυρή πολιτική ηγεσία για την εποπτεία της ενιαίας αγοράς, που θα εστιάζει στην αποτελεσματική εφαρμογή της νέας νομοθεσίας και θα μειώνει τον ρυθμιστικό φόρτο. Προτείνει δε και τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Κώδικα Επιχειρηματικού Δικαίου για τον εξορθολογισμό της διοίκησης για τις επιχειρήσεις.
Επίσης, για να υποστηριχθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις στη βιωσιμότητα, προτείνεται η δημιουργία ειδικής Ευρωπαϊκής Πράσινης Εγγύησης (EGG). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ΕΤΕπ θα μπορούσαν να αναπτύξουν το πλαίσιο και να συγκεντρώσουν τους οικονομικούς πόρους για ένα πανευρωπαϊκό σύστημα εγγυήσεων για τη στήριξη από τις τράπεζες πράσινων επενδυτικών έργων και εταιρειών.
Τέλος, προτείνεται η εφαρμογή ενός ενιαίου σημείου πρόσβασης για τις δημόσιες κεφαλαιαγορές, ειδικά σχεδιασμένο για επιχειρήσεις μικρής και μεσαίας κεφαλαιοποίησης, ενώ θα πρέπει να υπάρξει περαιτέρω πρόοδος προς μια συνεκτική και συνολική εποπτεία των χρηματοπιστωτικών αγορών. Προτείνεται ακόμη η δημιουργία ενός ενοποιημένου ευρωπαϊκού ασφαλούς περιουσιακού στοιχείου που θα συγκεντρώνει τις εκδόσεις ομολόγων σε επίπεδο Ε.Ε. με ένα ενιαίο όνομα, διασφαλίζοντας σταθερότητα και ομοιογένεια στη χρηματοπιστωτική αγορά. Και η προώθηση της εφαρμογής του ψηφιακού ευρώ για την ενίσχυση της οικονομικής αυτονομίας της Ε.Ε. και τη βελτίωση της υποδομής πληρωμών λιανικής.
