«Η πρόκληση μεγάλων προβλημάτων στην παγκόσμια κοινότητα δεν αποτελεί μια φθηνή επιλογή», τονίζει σε σημείωμά της η Berenberg, αναφορικά με το γεμάτο προκλήσεις 2025.
Σύμφωνα με τον Holger Schmieding, επικεφαλής οικονομολόγο του γερμανικού οίκου, σε έναν όλο και πιο πολυπολικό κόσμο, οι ελεύθερες και προηγμένες δημοκρατίες της Παγκόσμιας Δύσης αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις. Μεγάλο μέρος της τρέχουσας γεωπολιτικής αναταραχής και οι χειρότεροι κίνδυνοι για το άμεσο μέλλον συνδέονται με τέσσερις χώρες: την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα. Εν μέρει επειδή οι ηγέτες τους δεν δεσμεύονται από σημαντικούς εσωτερικούς πολιτικούς περιορισμούς, μπορούν να προκαλέσουν αναταράξεις στο εξωτερικό εάν το επιλέξουν.
Ωστόσο, το 2024 έδειξε ξανά ότι δεν συγκαταλέγονται στους νικητές της ιστορίας, σύμφωνα με τον Schmieding. Με πιθανή εξαίρεση τη Βόρεια Κορέα, η οποία λαμβάνει περισσότερη βοήθεια από τη Ρωσία για να παρακάμψει τις κυρώσεις, αυτές οι τέσσερις χώρες και οι ηγέτες τους πρέπει να αντιμετωπίσουν αυξανόμενα προβλήματα. Πληρώνουν το τίμημα για τα λάθη του παρελθόντος και του παρόντος.
- Μειωμένη οικονομική επιρροή: Μακροπρόθεσμα, η δύναμη των αυταρχικών καθεστώτων να διαταράξουν την παγκόσμια κοινότητα εξαρτάται από τους πόρους που μπορούν να αξιοποιήσουν για τους σκοπούς τους. Όπως δείχνει το διάγραμμά μας, το συνδυασμένο μερίδιο της Κίνας, της Ρωσίας και του Ιράν στο παγκόσμιο ΑΕΠ κορυφώθηκε το 2021 και ανέρχεται πλέον στο 19%. Αυτό παραμένει πολύ χαμηλότερο από την οικονομική ισχύ της Παγκόσμιας Δύσης: το μερίδιο του ΝΑΤΟ και των στενών του συμμάχων όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία έχει παραμείνει σχεδόν σταθερό στο 55% του παγκόσμιου ΑΕΠ από το 2013. Λόγω έλλειψης στοιχείων, το γράφημα δεν περιλαμβάνει τη Βόρεια Κορέα, η οποία, ως πολύ πρόχειρη εικασία, μπορεί να αντιπροσωπεύει το 0,1% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
- Το peak της Κίνας: Όταν η Κίνα έδωσε προτεραιότητα στην οικονομική ανάπτυξη έναντι της ιδεολογίας από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και μετά, μείωσε γρήγορα το εισοδηματικό χάσμα έναντι των αναπτυγμένων οικονομιών. Ωστόσο, αφού εδραίωσε τη θέση του στην εξουσία, ο «κόκκινος» αυτοκράτορας της Κίνας Σι Τζινπίνγκ απομακρύνθηκε από το φιλο-αναπτυξιακό μοντέλο. Αντίθετα, υποτάσσει την οικονομία σε πιο κεντρικό έλεγχο, κατευθύνοντας πόρους σε τομείς που θεωρεί κρίσιμους για την προβολή ισχύος πέρα από τα σύνορα της Κίνας, πιθανώς με στόχο να αποτρέψει τις ΗΠΑ από το να βοηθήσουν την Ταϊβάν σε περίπτωση κινεζικής επίθεσης. Αυτό επιδεινώνει τα προβλήματα που προκύπτουν από την κρίση του real estate στην Κίνα και τα δυσμενή δημογραφικά της στοιχεία. Με ποσοστό γονιμότητας 1,2 γεννήσεις, ο πληθυσμός της Κίνας φαίνεται ότι θα μειωθεί κατά 200 εκατ. περίπου έως το 2054, σύμφωνα με τις προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών. Το μερίδιο της Κίνας στο παγκόσμιο ΑΕΠ έχει υποχωρήσει από 18,2% το 2021 σε 16,6% το 2024. Οι αυξανόμενες αποκλίσεις μεταξύ των επίσημων στοιχείων για το ΑΕΠ της Κίνας και άλλων δεικτών, όπως η εμπιστοσύνη των καταναλωτών και άλλα στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα τελευταία στοιχεία υπερεκτιμούν το μέγεθος της κινεζικής οικονομίας, πιθανώς κατά 5% περίπου.
- Μη βιώσιμος τυχοδιωκτισμός: Το Ιράν και η Ρωσία δεν είναι απλώς οι κύριοι γεωπολιτικοί χαμένοι της πτώσης του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Οι οικονομίες τους βρίσκονται επίσης υπό βαριές πιέσεις. Υπό την ηγεσία των μουλάδων, το μερίδιο του Ιράν στο παγκόσμιο ΑΕΠ έχει καταρρεύσει σε μόλις 0,4%, από 1% στις αρχές του αιώνα. Μέχρι που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε την πρώτη του εισβολή στην Ουκρανία στις αρχές του 2014, η Ρωσία ήταν μια δυναμική αναδυόμενη ευρωπαϊκή οικονομία, με απόδοση σχεδόν το ίδιο με την Πολωνία. Το μερίδιό της στο παγκόσμιο ΑΕΠ έχει μειωθεί από 2,9% πριν από την εισβολή το 2013 σε 2% τώρα. Ακόμη χειρότερα, η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών διογκώνει τεχνητά τα δεδομένα του ΑΕΠ της Ρωσίας. Αυτή η παραλλαγή ενός δημοσιονομικού κινήτρου δεν δημιουργεί καμία αξία. Καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις αυξάνονται και η συναλλαγματική ισοτιμία του ρουβλίου υποχωρεί, η Ρωσία οδεύει προς βαθύτερα οικονομικά προβλήματα. Παραδόξως, η μεγάλη Ρωσία πρέπει τώρα να προσλάβει βορειοκορεάτες μισθοφόρους για να αναπληρώσει το πεζικό της που έχει χτυπηθεί άσχημα στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
- Το 2025 θα μπορούσε να είναι κρίσιμο: Σε σχέση με την τετράδα των «ενοχλητικών αυταρχικών», η Παγκόσμια Δύση με επικεφαλής τις ΗΠΑ χτίζει την κυρίαρχη οικονομική τάση. Το αν θα συγκεντρώσει ή όχι τη βούληση να αντιμετωπίσει τις απειλές, για παράδειγμα υποστηρίζοντας αρκετά την Ουκρανία και για όσο χρόνο χρειάζεται έως ότου τα αυξανόμενα προβλήματα αναγκάσουν τον Πούτιν να στείλει μήνυμα για ειρήνη, θα είναι το βασικό γεωπολιτικό ερώτημα για το 2025 καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ επιστρέφει στην Λευκός Οίκος.
