Το αμαρτωλό «μυστικό» πίσω από το δολάριο, τα επιτόκια και τους Σαουδάραβες

Ο καιρός καλός, ότι έπρεπε για καφέ και καλή... κουβέντα.

Η οποία βέβαια προβλεπόταν ενδιαφέρουσα, καθώς ο κ. Ψ διακριτικά μεν, αλλά… ξεκάθαρα, είχε σκοπό να φέρει σε δύσκολη θέση τον κ. Χ για την λαθεμένη, όπως αποδείχθηκε πρόβλεψή του για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ.

Ο κ. Χ παραμονή της ανακοίνωσης από την στατιστική υπηρεσία των ΗΠΑ είχε πάρει το ρίσκο να προβλέψει πληθωρισμό σχεδόν μισή μονάδα πάνω από ότι προέβλεπαν οι οικονομολόγοι και οι αναλυτές του Bloomberg… και τώρα έπρεπε να δώσει «εξηγήσεις» για το λάθος του.

Βρεθήκαμε Κυριακή πρωί, ο ήλιος ήταν εκεί που έπρεπε για να κάτσουμε έξω, ήρθαν και οι καφέδες.

Ο κ. Ψ δεν είχε πει τίποτα, η κουβέντα γύριζε στις εξελίξεις και το πινγκ – πονγκ των ανακοινώσεων για τις παρακολουθήσεις, όταν κάποια στιγμή ο κ. Χ γύρισε κάπως απότομα την κουβέντα στο επίμαχο θέμα.

«Σας χρωστάω μία εξήγηση. Και ειδικά σε σένα – είπε κοιτάζοντάς με – που δημοσίευσες και το σημείωμά μου…

Έκανα και λογιστικό λάθος, αλλά και μεθοδολογικό. Όχι όμως επί της ουσίας…

Η προσέγγισή μου στο θέμα της εκτίμησης για τον πληθωρισμό ήταν λίγο περισσότερο «ευρωπαϊκή» από όσο έπρεπε…».

Κανένας από τους δύο, ούτε εγώ ούτε ο κ. Ψ ανταποκριθήκαμε στην κουβέντα του κ. Χ και περιμέναμε την συνέχεια.

Εγώ μόνο κούνησα κάπως το κεφάλι για να δείξω ότι δεν υπήρξε πρόβλημα… και συνέχισα να πίνω τον καφέ μου.

«Το λογιστικό μου λάθος, αν δεν είχε γίνει – στο excel που χρησιμοποίησα – θα με είχε φέρει 0,3% πιο κοντά στην τελική ανακοίνωση, αλλά και πάλι θα ήμουνα μακριά σχεδόν μισή μονάδα» παρατήρησε.

«Μετά τις ανακοινώσεις, «έψαξα» το θέμα πολύ πιο προσεκτικά και είδα ότι οι εκτιμήσεις που είχα βγάλει για τα προϊόντα εκτός καυσίμων και τροφίμων, ήταν σχεδόν ταυτόσημα με εκείνα που βγήκαν τελικά και τα οποία βέβαια παραμένουν πολύ ψηλά ακόμα.

Και οπωσδήποτε δεν δείχνουν υπέρβαση του σημείου καμπής, όπως στον ονομαστικό πληθωρισμό.

Οπότε κατέληξα πως το λάθος μου ήταν στο πως και πόσο υπολόγιζα την στάθμιση των τροφίμων και των καυσίμων στον ονομαστικό πληθωρισμό.

Και εκεί είδα το λάθος μου… Είχα υπολογίσει την τελική στάθμιση, με τον τρόπο που υπολογίζεται στην Eurostat. Λάθος μου γιατί έπρεπε να ξέρω ότι στις ΗΠΑ είναι διαφορετικά και τα μέτρα και η μεθοδολογία στάθμισης. Παιδαριώδες αλλά …έτσι την πάτησα».

«Μάλιστα» μουρμούρησε ο κ. Ψ, «αυτό όμως τι σημαίνει; Τελικά θεωρείς ότι ο πληθωρισμός πήρε την κάτω βόλτα στις ΗΠΑ ή όχι;».

Πέρασαν μερικά δευτερόλεπτα χωρίς να απαντήσει το κ. Χ.

Ήπιε μια γουλιά από τον καφέ του πριν απαντήσει στον κ. Ψ, εγώ δεν είχα μιλήσει καθόλου.

«Η εκτίμησή μου είναι πως όχι» απάντησε τελικά, «ή μάλλον κανείς δεν ξέρει ακόμα» είπε σαν να μιλούσε στον εαυτό του.

«Γιατί τι λες αυτό;» επέμεινε ο κ. Ψ με φανερή περιέργεια και λιγότερη διάθεση για πείραγμα.

Νέα μικρή παύση πριν μιλήσει ο κ. Χ. «Να σου πω γιατί.

Γιατί πριν απ’ όλα η βασική αιτία που έχει προκαλέσει την θεμελιακή τάση για πληθωρισμό είναι εδώ, παρούσα και …ενεργή. Θα εξηγήσω στην συνέχεια τι εννοώ.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι όπως είχα υποστηρίξει σε παλιότερη συζήτησή μας σχετικά με το θέμα αυτό, η χρονική διαφορετικότητα με την οποία έρχονται τα κύματα των πληθωριστικών πιέσεων διαφορετικής αιτίας, άλλοτε ισχυροποιούν το τελικό αποτέλεσμα και άλλοτε του μειώνουν την ένταση.

Εκτιμώ ότι κάποια από τα κύματα αυτά όπως για παράδειγμα το ουσιώδες κύμα που ερχόταν από τις τιμές καυσίμων στο βενζινάδικο με τις παρεμβάσεις που έκανε η κυβέρνηση Μπάιντεν εν όψη ενδιάμεσων εκλογών, είχαν αποτέλεσμα, έριξαν τις τιμές λιανικής και προκάλεσαν αυτή την διολίσθηση του δείκτη.

Δεν μπορώ να ξέρω αν αυτό θα διατηρηθεί και μετά τις εκλογές του Δεκέμβρη για την τελευταία διεκδικούμενη έδρα της Γερουσίας…
Και έρχομαι στον βασικό λόγο. Η βασική «τάση», αυτή που έρχεται από το νομισματικό πρόβλημα είναι εδώ και είναι μη αντιμετωπίσιμη τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα.

Να εξηγήσω τι θέλω να πω. Μετά την κατάρρευση της συμφωνίας του Μπρέτον Γουντς που «έσπασε» την σχέση χρυσού δολαρίου, η εκρηκτική άνοδος του πληθωρισμού διεθνώς αντιμετωπίσθηκε με δύο «πράξεις».

Η μία κατά την γνώμη μου έχει περάσει χωρίς να αξιολογηθεί όσο πρέπει και η άλλη είναι η γνωστή παρέμβαση Βόλκερ με την τερατώδη αύξηση των επιτοκίων…».
«Τι εννοείς;», τον διέκοψα, «ποια είναι η άλλη… πράξη πέρα από την αύξηση των επιτοκίων;».

Γύρισε και με κοίταξε με ένα χαμόγελο που είχε αρκετή ικανοποίηση πίσω του…
«Το μεγάλο θέμα για ένα νόμισμα είναι πάντα η εμπιστοσύνη που το συνοδεύει. Το αν δηλαδή αυτός που το χρησιμοποιεί έχει εμπιστοσύνη ότι με αυτό μπορεί να …αγοράσει όσα αντιστοιχούν στην ονομαστική του αξία όπου και αν χρειασθεί ή να διατηρεί την αξία των επενδύσεων που έχει κάνει με αυτό.

Το δολάριο μέχρι τον Αύγουστο του 1971, είχε αυτή την εμπιστοσύνη καθώς μέχρι τότε όταν κάθε Κεντρική Τράπεζα ζητούσε να την πληρώσουν με χρυσό για τα δολάρια που κατέθετε στην Fed, έπαιρνε μία ουγκιά χρυσού για κάθε 35 δολάρια που επέστρεφε στις ΗΠΑ.
Μετά τέλος… Μόνο όταν η Σαουδική Αραβία αποδέχθηκε μετά το 1971 και το σοκ της κατάρρευσης αυτής της συμφωνίας να πληρώνεται σε μεταβαλλόμενη τιμή για το πετρέλαιο που πουλούσε, μόνο τότε η «κυμαινόμενη» εμπιστοσύνη επανεμφανίσθηκε αλλά πληγωμένη βέβαια ανεπανόρθωτα.

Έτσι πλημμύρισε ο κόσμος με τα «πετροδολάρια», νόμισμα που συνέχισε να χρησιμοποιείται διεθνώς αλλά με διαρκώς μειούμενη αξία πράγμα που διόγκωνε αναλογικά τις πληθωριστικές πιέσεις. Οπωσδήποτε όμως το δολάριο απέφυγε την πλήρη απόρριψη που θα είχε ακολουθήσει αν η Σαουδική Αραβία δεν το είχε «σώσει» με την αποδοχή της πώλησης έναντι δολαρίων.

Εδώ που τα λέμε δεν είχε ακόμα τότε εναλλακτικές…

Αλλά έτσι το δολάριο απέκτησε αγοραστές που το χρειάζονταν για να αγοράσουν πετρέλαιο. Τότε μπορείς να πεις ότι το Ριάντ έσωσε την Ουάσιγκτον και εδραιώθηκε μία σχέση που δεν φαίνεται αλλά είναι καθοριστική έκτοτε… Αν δεν είχε μεσολαβήσει αυτό για να μπει κάποιο φρένο στην διολίσθηση του δολαρίου ο Βόλκερ δεν θα μπορούσε να κάνει ότι έκανε το 1981 με τα επιτόκια για να «χτίσει» πάνω σ’ αυτή την διολισθαίνουσα εμπιστοσύνη στο δολάριο…».

Ομολόγησα, ότι δεν είχα ποτέ σκεφτεί αυτή την πλευρά της οικονομικής ιστορίας και παρακάλεσα τον κ. Χ να μας εξηγήσει πως εκείνο το γεγονός σχετίζεται με το σήμερα.

«Νομίζω είναι φανερό» είπε με σχετική ικανοποίηση, «η εμπιστοσύνη εξακολουθεί να είναι το καθοριστικό ζήτημα για το δολάριο και για κάθε νόμισμα. Αν κοιτάξει κανείς τον ισολογισμό της Fed μπορεί εύκολα να παρατηρήσει ότι έχει στο μεταξύ γίνει μία …τερατογένεση. Το 2008 ήταν κάτι λιγότερο από ένα τρις δολ., περίπου 880 δις δολ..

Δηλαδή είχε «τυπώσει» για λογαριασμό της κυβέρνησης 880 δις δολ χωρίς αντίκρισμα.

Σήμερα αυτά έχουν γίνει 8,8 τρισ. δολ… Χρήμα δηλαδή που έχει παραχθεί χωρίς αντίκρισμα και το οποίο όμως από την στιγμή που κυκλοφορεί αποτελεί κεφάλαιο για όποιον το έχει στα χέρια του ή το έχει επενδύσει. Με άλλα λόγια κεφάλαια τα οποία έχουν «απαιτήσεις» σε προϊόντα, τόκους, κ.λ.π.

Αυτή η αντίφαση πρέπει να «λυθεί».

Τον Αύγουστο του 1971 ο Νίξον την έλυσε, λέγοντας ότι όσοι κρατάνε δολάρια στα χέρια τους δεν κρατάνε χρυσό αλλά… χαρτί.

Αν δεν ήταν οι Σαουδάραβες ο κόσμος σήμερα θα ήταν …διαφορετικός, δεν ξέρω πως αλλά διαφορετικός.

Αυτή την αντίφαση επιχειρούν …σιωπηρά να «λύσουν» σήμερα οι Κεντρικές Τράπεζες με τα επιτόκια, όλες μαζί… Γιατί όλα τα νομίσματα έχουν «τυπωθεί» με βάση το ότι έχουν μία σχέση ανταλλαγής με το δολάριο και την «εμπιστοσύνη» που αυτό έχει στις αγορές.
Στην πραγματικότητα σήμερα όλα τα νομίσματα «πέφτουν» απλώς το δολάριο «πέφτει» λόγω της ισχύος των ΗΠΑ πιο αργά από τα άλλα.

Η ανατίμησή του είναι αυτή η σχετική διαφορά στην ταχύτητα της πτώσης σε σχέση με τα άλλα νομίσματα. Και απ’ ότι φαίνεται σήμερα τον ρόλο των Σαουδαράβων την δεκαετία του 70’ δεν βλέπω ποιος θα τον παίξει.

Το αντίθετο μάλιστα βλέπω τα Brics να κινούνται αφ’ ενός για την σταδιακή υποκατάσταση του δολαρίου και συνεργάζονται για το ενδεχόμενο να βγάλουν ένα «νόμισμα» που να βασίζεται σε πραγματικές αξίες… Δεν ξέρω αν μπορούν να το πετύχουν, κατά την γνώμη μου αυτό δεν μπορεί να γίνει «ομαλά», αλλά το προσπαθούν…».

Ο κ. Ψ σήκωσε το κεφάλι του και σχεδόν ψιθύρισε «γι’ αυτό αγοράζουν σαν τρελοί χρυσό οι Κινέζοι, οι Ρώσοι και οι Ινδοί. Τελικά σ’ αυτό τον κόσμο όλα έχουν την εξήγησή τους…».

Η συνέχεια της κουβέντας δεν μπορώ να πω ότι ήταν το ίδιο ενδιαφέρουσα, αλλά είχε την σημασία της καθώς ξανα-γύρισε σε πολλά σημεία της δεκαετία του 70’ αλλά και στα όσα έχουν συμβεί από το 2008 και μετά.

Όταν μετά από δύο ώρες σηκωθήκαμε να φύγουμε κανείς μας δεν είχε στο μυαλό του την «λάθος πρόβλεψη» του κ. Χ…

Γιάννης Αγγέλης