Στα τέλη Οκτωβρίου, εκπρόσωποι από 200 κράτη θα συγκεντρωθούν στη Σκωτία για τη Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP26) και θα επιχειρήσουν να καταρτίσουν έναν οδικό χάρτη που θα οδηγήσει με επιτυχία στον στόχο για μηδενικές εκπομπές. Η διάσκεψη αυτή όμως θα είναι πολύ διαφορετική από όλες τις προηγούμενες καθώς διεξάγεται εν μέσω μιας μεγάλης ενεργειακής κρίσης, μιας μεγάλης υγειονομικής κρίσης και υπό την πίεση για συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας στο όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου, ένα όριο το οποίο θα μετριάσει τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Τι θα συζητηθεί στη Γλασκώβη – Ποιο είναι το διακύβευμα
Το 2015, όταν συνάφθηκε η συμφωνία του Παρισιού, οι παγκόσμιοι ηγέτες κλήθηκαν να επιλέξουν πόσο γρήγορα η χώρα τους θα μειώσει τις εκπομπές ρύπων και συμφώνησαν να ενημερώνουν για τα σχέδια δράσης τους κάθε πέντε χρόνια. Ωστόσο λίγες μόλις ημέρες από την COP26, κράτη που συγκαταλέγονται στους μεγαλύτερους εκπομπούς όπως είναι η Κίνα, η Ινδία και η Σαουδική Αραβία δεν κατάφεραν να υποβάλουν νέα σχέδια. Μια έκθεση του Σεπτεμβρίου του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, διαπίστωσε ότι τα επικαιροποιημένα σχέδια αντιπροσωπεύουν μόνο περίπου το ήμισυ των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Παρά τις παραλείψεις, στην επερχόμενη σύνοδο αναμένεται ένας πρώτος απολογισμός των δράσεων και η χάραξη μελλοντικής στρατηγικής για θέματα που αφορούν στην απανθρακοποίηση, τις Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (NDC) και την άντληση κεφαλαίων για την προσαρμογή.
Ένα θέμα που βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας είναι πόσα χρήματα θα στείλουν οι πλούσιες χώρες, που ευθύνονται περισσότερο για τη μόλυνση της ατμόσφαιρας, στις φτωχές, που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή. Πριν από 12 χρόνια, στη σύνοδο κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα στην Κοπεγχάγη, τα πλούσια κράτη ανέλαβαν μια σημαντική δέσμευση. Υποσχέθηκαν να διοχετεύουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε λιγότερο πλούσιες χώρες έως το 2020, για να τις βοηθήσουν να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή και να μετριάσουν την περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας.
Ωστόσο, τα αναπτυγμένα κράτη έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής να επιτύχουν αυτόν το στόχο ενώ ασαφής παραμένει ο τρόπος υπολογισμού της συνεισφοράς τους στο βαθμό που αυτά έχουν καταβάλει κάποια κεφάλαια. Μια έκθεση από το WRI5 υπολόγισε ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να συνεισφέρουν το 40-47% των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ανάλογα με το αν ο υπολογισμός λαμβάνει υπόψη τον πλούτο, τις προηγούμενες εκπομπές ή τον πληθυσμό. Αλλά η μέση ετήσια συνεισφορά τους από το 2016 έως το 2018 ήταν μόνο περίπου 7,6 δισεκατομμύρια δολάρια, εκτιμά το WRI. Η Αυστραλία, ο Καναδάς και η Ελλάδα επίσης απείχαν πολύ από αυτό που έπρεπε να συνεισφέρουν. Η Ιαπωνία και η Γαλλία, από την άλλη πλευρά, έχουν συνεισφέρει περισσότερα από το μερίδιο που τους αναλογεί.
Στη διάσκεψη θα συζητηθούν και άλλα θέματα όπως είναι κάποιες τεχνικές εκκρεμότητες από τη Συμφωνία του Παρισιού όπως είναι οι κανόνες για την παγκόσμια αγορά άνθρακα, τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες εμπορεύονται τις εκπομπές διασυνοριακά και τις "αντισταθμίζουν" επενδύοντας σε έργα που μειώνουν τη ρύπανση και επίσης τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες πρέπει να αναφέρουν επίσημα τις περικοπές στις εκπομπές τους.
Οι συνομιλίες θα διαρκέσουν από τις 31 Οκτωβρίου μέχρι τις 12 Νοεμβρίου και εάν στεφθούν με επιτυχία, η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να συμβάλει στην κάμψη της καμπύλης των εκπομπών άνθρακα χαράσσοντας μια πορεία προς την επιβράδυνση του ρυθμού της κλιματικής αλλαγής. Από την άλλη, η αποτυχία κατάρτισης ενός οδικού χάρτη με συγκεκριμένες δεσμεύσεις θα μπορούσε να ανακόψει την απανθρακοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας και να επισπεύσει την επαλήθευση των πιο μελανών προβλέψεων οι οποίες θα «αφήσουν ελεύθερες» τις θερμοκρασίες να συνεχίσουν να αυξάνονται «τουλάχιστον» μέχρι το 2050, απειλώντας με νέες καταστροφές την ανθρωπότητα».
Τι αναμένει η Ελλάδα
Στις 5 Οκτωβρίου η ΕΕ ενέκρινε τα συμπεράσματα που καθορίζουν τη θέση της ΕΕ ενόψει της COP26. Τα συμπεράσματα τονίζουν την επιτακτική ανάγκη να επιταχυνθεί η παγκόσμια αντίδραση για την αντιμετώπιση της κλιματικής έκτακτης ανάγκης και υπογραμμίζουν την ανάγκη για μια δίκαιη και ισότιμη κλιματική μετάβαση σε ολόκληρο τον κόσμο. Μεταξύ άλλων, καλούνται όλα τα μέρη να υποβάλουν φιλόδοξες εθνικά καθορισμένες συνεισφορές και να αναγνωρίσουν την ανάγκη να ενταθούν συλλογικά οι προσπάθειες προσαρμογής. Ως προς τη χρηματοδότηση των παραπάνω πολιτικών, η ΕΕ επισημαίνει ότι τα κράτη μέλη της είναι οι μεγαλύτεροι χρηματοδότες παγκοσμίως για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και επιβεβαιώνουν εκ νέου την αταλάντευτη δέσμευσή τους να κλιμακώσουν την κινητοποίηση διεθνούς χρηματοδότησης για το κλίμα. Στο πλαίσιο αυτό καλούνται οι άλλες ανεπτυγμένες χώρες να αυξήσουν τις συνεισφορές τους ως μέρος του συλλογικού στόχου των ανεπτυγμένων χωρών να κινητοποιούν από κοινού 100 δισ. δολάρια ετησίως από το 2020 και μέχρι το 2025.
Η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος της ΕΕ θα μεταβεί στη Γλασκόβη πρεσβεύοντας τις παραπάνω θέσεις και θα παρουσιάσει περαιτέρω πρωτοβουλίες, οι οποίες συμπληρώνουν το θεσμικό πλαίσιο τις ΕΕ όπως είναι η πρόωρη απολιγνιτοποίηση, η απανθρακοποίηση των νησιών, οι πολιτικές για την ηλεκτροκίνηση, την εξοικονόμηση ενέργειας και τις ΑΠΕ. Όμως θα πάει και ένα βήμα παρακάτω.
Η Διεθνής Διάσκεψη αναμένεται να δώσει βήμα στη χώρα μας για να παρουσιαστεί η ελληνική πρωτοβουλία στον ΟΗΕ για την προστασία των μνημείων της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς από την κλιματική αλλαγή. Στο πλαίσιο αυτό, προγραμματίζεται η διοργάνωση κοινής εκδήλωσης υπουργών περιβάλλοντος και υπουργών πολιτισμού στην οποία θα αναδειχθεί η ελληνική πρωτοβουλία η οποία έχει ήδη λάβει την υποστήριξη πολλών κρατών. Απώτερος στόχος είναι διοργάνωση το πρώτο εξάμηνο του 2022 μιας παγκόσμιας συνάντησης κορυφής στην Αθήνα με στόχο την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών που «θα βάλει τη σφραγίδα της» στην πρωτοβουλία και θα την επισημοποιήσει ακόμη περισσότερο, με οδικό χάρτη που θα τη συνοδεύει.
Στο πλαίσιο της προώθησης της πρωτοβουλίας, το τελευταίο διάστημα έχει στηθεί ένα δίκτυο με σημεία επαφής σε όλα τα κράτη τα οποία στηρίζουν τη δράση ενώ ετοιμάζεται μία βάση δεδομένων η οποία θα καταγράψει όλα τα μνημεία αλλά και τους χώρους και τις θέσεις που θα πρέπει να προστατευθούν από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής καλύπτοντας όχι μόνο τα μνημεία που έχουν καταγραφεί ως μνημεία της UNESCO ή μνημεία της φύσης που ανήκουν στο δίκτυο NATURA αλλά και άλλους ιστορικούς χώρους και μέρη, τοποθεσίες του ιστορικού κεφαλαίου τις οποίες τα κράτη θα υποδείξουν ώστε να ενταχθούν και αυτές με τη σειρά τους στην πρωτοβουλία.
Για την ώρα … απαισιοδοξία
Και ενώ κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την τελική έκβαση της COP26, το κλίμα πριν από την Διάσκεψη για το ….Κλίμα δεν είναι ιδιαίτερα θετικό. Μόλις πριν από δύο ημέρες ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, σημείωσε ότι οι τρέχουσες δεσμεύσεις των κρατών για το κλίμα αποτελούν "εισιτήριο χωρίς επιστροφή προς την καταστροφή", τονίζοντας ότι απομένει ελάχιστος χρόνος για να "αποφευχθεί η αποτυχία" της COP26, η οποία ξεκινά στις 31 Οκτωβρίου.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ έκανε έκκληση για ανάληψη δράσης προς πάσα κατεύθυνση και ιδιαίτερα προς τις αναδυόμενες οικονομίες ενώ κάλεσε την Κίνα (η οποία δεν έχει ακόμη παρουσιάσει τις νέες δεσμεύσεις της) και τις ΗΠΑ (οι οποίες δεν έχουν καταλήξει σε συμφωνία για τις δαπάνες για το κλίμα που θα ενταχθούν στο υπό ψήφιση νομοσχέδιο για επενδύσεις ύψους 1 τρις. δολαρίων).
Το μεγαλύτερο ωστόσο βάρος της ευθύνης το έριξε στους ηγέτες της G20 καλώντας τους να ηγηθούν των προσπαθειών για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής καθώς οι συγκεκριμένες χώρες ευθύνονται για το 80% των παγκόσμιων εκπομπών όπως σημείωσε.
